Irakta İşkence Ebu Garibin Çok Ötesinde

İnsan Hakları İzleme Örgütü'nün geçtiğimiz yıl Temmuz-Ekim arası 90 tutukluyla görüşerek hazırladığı 93 sayfalık raporda, yasadışı tutuklama, iletişimin uzun süreli engellenmesi, aralarında çocukların da bulunduğu tutukluların gördüğü işkence ve kötü muamelenin belgeleri var. Rapor yalnızca Irak güvenlik güçlerinin eylemlerine odaklanıyor. Amerika Birleşik Devletleri (ABD) ya da çokuluslu kuvvetlere dair bir bilgi içermiyor.

Sıradanlaşan işkence

Keyfi tutuklama, mahkemeye çıkarılmadan uzun süre alıkoyma, aile ve avukatların tutuklularla görüşmesinin engellenmesi, çocuk tutuklulara kötü muamele, sıradanlaşmış uygulamalar. Görüşülen tutuklulardan 60'ı, işkence gördükten sonra zorla imzaladıkları itiraflarda ne yazdığını bilmiyorlar.

Polisin en sık başvurduğu yöntemler, kabloyla, hortumla, tekme, tokat ve yumrukla dövme; aynı zamanda eller arkadan bağlı olarak askıya alma, vücudun duyarlı bölgelerine elektrik verme, günlerce gözbağıyla veya kelepçeyle tutma. Birçok vakada, tutuklular kalıcı fiziksel hasar yaşıyor.

Bir başka uygulama da susuz ve yiyeceksiz bırakma, yalnızca ayakta durulabilecek hücrelere kapatma. Birçok tutuklu, Irak polisinin salıverme, aile üyeleriyle görüşme veya yiyecek ve su sağlama için rüşvet istediğini belirtiyor.

Soruşturmalar: Çıkmaz sokak

Örgüt, Irak hükümetine çağrıda bulunarak bütün işkence ve kötü muamele iddialarının soruşturulmasını ve kötü muamele gören tutuklular için adaletin sağlanmasını talep ediyor. Ancak bu talebin bir karşılık bulması kuşkulu görünüyor. Bu konudaki diğer iki rapor, gerek Amerikalı gerek Iraklı yetkililerce kayda değer bir adım atılmadığını ortaya koyuyor.

Amerikan Sivil Özgürlükler Birliği'nin (ACLU) bu hafta yayınladığı rapor, Temmuz 2004'te ABD askerlerinin, özellikle de Özel Harekat Kuvvetleri'nin Iraklı sivillere uyguladığı işkenceyi konu alıyor. Üstelik Irak polisiyle ilişkili vakalar, İnsan Hakları İzleme Örgütü'nün bulgularını destekliyor. Ancak bu vakaların çoğunda, ordu müfettişleri ya askerlerin nefsi müdafaa iddialarını kabul ediyor ya da delil yetersizliği gerekçesiyle dosyayı kapatıyorlar. ACLU yöneticisi Anthony Romero, "Bazı soruşturmalar işkenceyi ve kötü muameleyi temize çıkarıyor" diyor, "ACLU'nun elde ettiği belgeler, işkencenin Ebu Garib'in duvarlarının çok çok ötesinde, yaygın bir şekilde gerçekleştiğini gösteriyor."

"İşkenceciyi rahat bırakın"

Soruşturmaların nasıl bir çıkmaza girdiği, Kızılhaç'ın ABD yönetimine sunduğu Şubat 2004 tarihli raporunda da yer alıyor. Bu rapora göre, kötü muameleye karışan Iraklı subaylar Saddam Hüseyin döneminde de aynı pozisyonda iş görüyorlar.

ABD askerlerinin kötü muameleyi önlemeye çalıştığı, bilinen tek vaka da bu Kızılhaç raporunda yer alıyor. Bir ABD birliği kötü muameleyi engelleyip Irak polisinin silahlarını aldıktan sonra telsizle üstlerine durumu haber veriyorlar. Ancak aldıkları yanıt "tutukluyu Iraklı yetkililere teslim edin" oluyor. (TK/BB)