İmeceyle Yapılan Okul Hayata Dönüyor

Fırtına Vadisi'nin yukarılarında yer alan, eski adıyla Makrevis, yeni adıyla Konaklar Mahallesi sakinleri yıllar önce çocuklarının okumasını istedikleri için bir araya gelerek bir okul yaptırmaya karar verirler. O zaman ilçe bile olmayan ve Pazar'a bağlı bir nahiye olan Çamlıhemşin'de öğretmenlik yapan Hasan Tahsin Kutlu ile Eskişehir'de Saray Lokantası'nı işleten ve uzun yıllar gurbette çalışan İshak Yücel, bu girişime öncülük eder. Önce Makrevis köyünün, en güzel yerlerinden biri okul arazisi olarak tahsis edilir. Ondan sonra da kadın, erkek, genç, yaşlı, çocuk demeden bütün köylü imkanlarını seferber ederek okul inşaatına başlar.

Taşlar Çelina'dan, tuğlalar Edempos'tan

1927 doğumlu Muhammet Altaş, o dönemin tanığı ve okul inşaatında bizzat çalışmış biri olarak, okulun kuruluş hikayesini şöyle anlatıyor: "Burada okul yoktu çünkü burası ilçe merkezi değildi. Sadece Vicealtı (Çamlıhemşin'in eski adı) denilen yerde bir okul vardı ama o da yeterli değildi. 1937'de tüm köylüler bu okulun inşaatın başladı. Ben o zaman çocuktum ama herkes gibi ben de imeceye katılıyordum. Okulun taşları, yumuşak ve işlenebilir olduğu için Çelina köyünden getirildi. Kiremitleri Bakoz, Kavak ve Mollaveyis köylerinden, tuğlaları da Pokut yaylasına çıkarken, Edempos denilen çayırlıktan temin edildi.

"Birimiz öldü, moralimiz bozuldu, yine de devam ettik"

"Bunların çoğu o zamanki koşullar düşünüldüğünde, çok zor taşındı buralara. O zaman her evin nüfusuna göre tuğla ve çeşitli malzemeler taksim ediliyordu. Ben de 80 tuğla getirdim. Daha sonra inşaatın güçlü olması için Ortan köyünden kireç getirildi. Oradakiler yetmeyince Kavak'tan getirmeye başladık. Birçok kadın da dere yatağından kum ve çakıl taşıdılar. Kadınların çoğu bu okul için altınlarını da sattı. Okulun ustası da Laz köylerinden Tilmisivat'tan Ali Usta'ydı. Bir de okul inşaatı yapılırken, Mustafa Kutlu isimli arkadaşımız büyük bir ağacı taşırken fıtık oldu, doktora yetiştirilemediği için öldü. Bu olay tabii moralimizi bozdu ama yine de devam ettik."

Muhammet Altaş'ın anlattığı hikayeye bakılırsa, okul inşaatı için kullanılan malzemelerin Çamlıhemşin'in birçok köyünden temin edilmesi, sağlam bir harçla, tam anlamıyla birlikteliği ortaya koymuş. 1937'de başlanan okul inşaatı, 1938'de tamamlanınca köylüler bu sefer öğretmen ihtiyaçlarını karşılamak için dönemin Yüksek Kültür Bakanlığı'na bir yazı yazmışlar.

28 Mart 1938 tarihli yazıda şu ifadelere yer verilmiş:

"Memleketimizin diğer bölgelerinde hatta yabancı memleketlerde de iş aramak mecburiyetinde olduğumuz için Cumhuriyet hükümetimizin kültür yolundaki fedakârlıklarına güvenerek, biz Makrevis köylüleri, kurduğumuz mektepten istifade edecek Küşüve, Sırt, Habak köylerinin küçük ölçüdeki yardımları ile beş sınıflı, mektep planın uygun 11 haneli, büyük bir mektep binasını geçen sene Nisan başlayarak, 11 ayda geceli gündüzlü çoluk çocuk, kadın erkek bütün köy halkı çalışarak bitirmek derecesine getirdik. Bugüne kadar 6000 lira nakit sarf ettiğimizi arz ettikten sonra kadınlarımızın ellerinde gümüş, altın olarak mevcut olan küpe, yüzük vs. ziynetlerini teberru etmek suretiyle gösterdikleri fedakarlığı, Cumhuriyet'in kültür davası noktasından haiz olduğu ehemmiyet bakımından ayrıca bildiririz. Civarımızda beş sınıflı başka mektep olmadığını hesap eden Rize Kültür İdaresi talebimizi haklı buldu ise de ancak bir muallim verebildi. Dağ başında vücuda getirdiğimiz okul binası muhitimize örnek olmak derecesinde kıymetlidir. Sevinçle ve büyük ümitlerle kurduğumuz mektep binamızın hiç olmazsa iki öğretmen, beş sınıflı olarak açılması yüksek himmetlerinize kalmıştır."

Çamlıhemşin'in Orenkit köyünden Ali Kemal Kaboğlu, ilk öğretmen olarak Makrevis köylülerinin kurduğu Atatürk İlkokulu'nda göreve başlamış ve on sene öğretmenlik yapmış. Daha sonra da Vicealtı'nda görev yapan Hasan Tahsin Kutlu ile yer değiştirmişler. Böylece Hasan Kutlu, kendi köyünde öğretmenlik yapmaya başlamış.

1939-1940 eğitim ve öğretim yılında Yukarı Vice köyünden Hayrettin Melek, Mermanat köyünden Cemil Arıcı, Makrevis köyünden Şehabettin Kutlu ve Çinçiva köyünden Mehmet Akçay, bu okulun ilk mezunları olmuşlar. Bu tarihten kapandığı 1997'ye kadar yüzlerce Çamlıhemşinli, bu okulun sıralarından geçmiş.

Makrevis köylülerinin, Cumhuriyet'in eğitim hamlesi yaptığı ilk yıllarında böyle bir girişimde bulunmaları dönemin gazetelerinde de yer almış. 30 Mart 1938 tarihli Ulus Gazetesi'nde, okulla ilgili, "Bir köy mektebi için köy kızları ve kadınları küpe ve yüzüklerini verdiler" haberi yer alırken, 4 Mayıs 1938 tarihli Tan Gazetesi'nde de, "15 Bin Liralık Mektep Yaptırdılar" ve "Bir Köy Muallim İstiyor" haber ve yazılarına yer verilmiş.

1997'den sonra Çamlıhemşin'de modern bir okulun yapılmasının ardından, kullanılmayan eski okul binası için Ankara'da faaliyet gösteren Konaklar Mahallesi-Ortan Köyü Derneği (Kon-Or), harekete geçti. Okul binasının konuk ve kültür evi olarak hayata geçirilmesi için uğraşan Kon-Or, binayla ilgili yardım toplantıları düzenliyor.

Kon-Or, binanın eski cephesini ortay çıkararak, Çamlıhemşin'e gelecek olanlara bir konuk ve kültür evi yapmayı amaçlıyor. Binanın atıl durumdan kurtarılmasının, tüm Çamlıhemşin için bir kazanç olacağını belirten Konaklar Mahallesi Muhtarı Akif Hacaloğlu da, "Mevcut proje uygulanırsa çok iyi olacak. İçerisinde insanların sosyal olarak vakit geçirebilecekleri alanlar olacak. Böyle bir kültürel tesise ilçenin ihtiyacı var. İnşallah başarılı oluruz" diyor. (UB/TK)