İnsan Hakları Derneği (İHD) ve Türkiye İnsan Hakları Vakfı (TİHV), Düşünce Suçuna Karşı Girişim (DSKG) ocak ayı İfade, Toplanma ve Örgütlenme Özgürlükleri İhlal Raporu’nu açıkladı.
TİHV Dokümantasyon Merkezi’nin tespitlerine göre; 2025 Ocak, özellikle basın özgürlüğüne ve gazetecilere yönelik baskıların ve ihlallerin çok yoğun yaşandığı bir ay oldu.
2025 yılının ihaller açısından "iyi başlamadığı" ifade edilen raporda, "Ocak ayındaki ihlallerin yoğunluğuna bakarak geçen yılı mumla arayacağımızı söyleyebiliriz" denildi.
Gazetecilere yönelik baskılar
Ocak ayında ülke genelinde en az 17 gazeteci gözaltına alındı. 8 gazeteci tutuklandı, 4 gazeteci adli kontrol şartıyla serbest bırakıldı. İki ayrı olayda gazetecilerin haber takibi yapması kolluk güçleri tarafında engellendi. 25 gazeteci hakkında soruşturma açıldı. 112 gazeteci hakkında daha önceden açılmış 37 davanın görülmesine devam edildi. Sonuçlanan 6 davada toplam 10 gazeteci beraat etti. 9 davada ise toplam 15 gazeteci mahkum oldu. 8 gazeteci ile ilgili 2 ayrı iddianame kabul edildi.
14 siteye erişim engeli
Ayrıca ocak ayı içinde 2’si ‘Atatürk’e hakaret’, 6’sı ‘Cumhurbaşkanına hakaret’, 3’ü ‘dini değerlere aşağılama’, 24’ü ‘örgüt propagandası yapma’, ‘suç ve suçluyu övme’ ya da diğer sebepler gerekçesiyle 1’i çocuk olmak üzere en az 34 kişi gözaltına alındı. 1’i çocuk olmak üzere en az 7’si tutuklandı. 2’si adli kontrol, 1’i ev hapsi şartıyla olmak üzere geri kalan kişilerin hepsi serbest bırakıldı.
Benzer suçlamalarla toplam 14 kişinin yargılandığı 11 davanın duruşmaları görüldü. 3 davada yargılanan 3 kişi beraat etti. 4 ayrı davada yargılanan 4 kişi mahkum oldu. 7 kişinin yargılandığı 4 davanın görülmesine ise ileri tarihlerde devam edilecek.
Ocak ayında muhalif gazete ve dergilere ait en az 14 siteye mahkeme kararlarıyla erişim engeli getirildi. 18 haber ve sosyal medya paylaşımına erişim engeli getirildi.
RTÜK cezalar yağdırdı
Radyo ve Televizyon Üst Kurulu (RTÜK) Ocak ayı içinde çeşitli TV kanallarına cezalar yağdırdı. RTÜK, çeşitli TV kanallarına en az 13 kez idari para cezası verdi. Ayrıca bir dijital platformda yer alan 1 içeriğin katalogdan çıkartılmasına hükmetti.
Ocak ayı içinde 5 kitap hakkında toplatma kararı verildi. Söz konusu toplatma kararlerının hepsi Diyarbakır 2. Sulh Ceza Hakimliği tarafından alındı.
Toplantı ve Gösteri Özgürlüğü
2025 Ocak ayı içinde ülke genelinde kolluk güçleri tarafından en az 23 barışçıl toplantı ve gösteriye müdahale edildi. En az 148 kişi işkence ve diğer kötü muamele niteliğindeki uygulamalara maruz kalarak gözaltına alındı.
Gözaltına alınanlardan en az 21’i tutuklandı. Serbest bırakılanlardan 14’üne adli kontrol tedbiri, 2’sine ise ev hapsi tedbiri uygulandı. Tutuklanan kişilerin tamamı belediyelere yapılan kayyım atamalarını protesto için gerçekleştirilen barışçıl toplantılara katılanlardı.
Toplantı ve gösteri özgürlüğüne yönelik davalar, sadece 2911 Sayılı Toplantı ve Gösteri Yürüyüşleri Kanunu’na muhalefet gerekçesiyle açılmıyor. Ayrıca ‘görevi yaptırmamak için direnme’, ‘kasten yaralama’ ve ‘mala zarar verme’ suçlarından da açılıyor.
Bu kapsamda ocak ayında ülke genelinde en az 214 kişinin yargılandığı 10 ayrı davanın görülmesine devam edildi. Sadece 2911 Sayılı Kanunu’na muhalefet gerekçesiyle ise en az 8 ayrı davada 186 kişinin yargılanmasına devam edildi. Bu yargılamalar sonucunda 27 kişi hakkında beraat kararı verilirken diğer davaların görülmesi ileri bir tarihe ertelendi.
2025 Ocak ayında mülki idare amirlerinin kararlarıyla en az bir etkinlik iptal edildi, bir etkinlik yasaklandı. Ayrıca 1 ilde (Siirt) 10 gün ve 1 ilçede (Silivri) 4 gün süreyle tüm eylem ve etkinlikler mülki idare amirleri tarafından yasaklandı.
Örgütlenme Özgürlüğü
Ocak ayında siyasi partilerin üye yöneticisi olan en az 48 kişi gözaltına alındı. 37 kişi tutuklanırken, serbest bırakılanların 9’u hakkında adli kontrol şartı getirildi. Yine ocak ayında 1 milletvekili, 2 belediye eş başkanı, 1 belediye başkanı, 6 belediye meclis üyesi gözaltına alındı. 2 belediye eş başkanı ve 1 belediye başkanı tutuklandı.
Ayrıca Esenyurt Belediyesi Başkanı Ahmet Özer hakkında ikinci kez tutuklama kararı verildi. Gözaltına alınan. 1 belediye meclis üyesi adli kontrol şartıyla, 1 belediye meclis üyesi ise ev hapis tedbiri ile serbest bırakıldı.
İstanbul Barosu Yönetim Kurulu üyesi gözaltına alınarak tutuklandı.
İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı hakkında yaptığı konuşmalar gerekçe gösterilerek iki ayrı soruşturma açıldı.
17 milletvekili hakkında hazırlanan toplam 20 fezleke dokunulmazlıklarının düşürülmesi için Türkiye Büyük Millet Meclisi’ne (TBMM) gönderildi.
Raporun detaylarına ulaşmak için TIKLAYIN.
(RT)