İçerik ve Erişim Sağlayıcilar (II)
Ancak, yer sağladığı hukuka aykırı içerikten, yine Tasarıda düzenlenen ve genellikle yargının kararlarına bağlı durumlarda haberdar edilmesi ve yer sağladığı içeriği engelleme yeteneği bulunması durumunda hukuka aykırı içeriğe erişimi engellemek zorundadır. (Tasarı - Yer sağlayıcının sorumlulukları. Madde 8)
Erişim sağlayıcı ise; herhangi bir kullanıcısının yayınladığı hukuka aykırı içerikten, kanuna uygun olarak haberdar edilmesi hâlinde ve bu hukuka aykırı içeriği engelleme yeteneği bulunması durumunda; bu içeriği İnternet yayınından çıkarmak ve erişimi engellemekle yükümlüdür.
Ayrıca sağladığı hizmetlere ilişkin trafik bilgilerini bir yıldan az ve beş yıldan fazla olmamak üzere belirlenecek süre kadar saklayacak ve bu bilgilerin doğruluğu ve bütünlüğünü de sağlayacaktır. Erişim sağlayıcı eğer faaliyetine son verecekse üç ay önce durumu Telekomünikasyon Kurumuna, içerik sağlayıcılarına ve müşterilerine bildirmekle görevlidir.
En önemli düzenleme ise; Erişim Sağlayıcılar, kendileri tarafından nakledilen bilgileri kontrol etmek veya hukuka aykırı bir faaliyetin söz konusu olup olmadığı konusunda araştırma yapmakla yükümlü değildirler. (Tasarı - Erişim sağlayıcının yükümlülükleri Madde 11)
"İnternet Üzerinde İletişim Özgürlüğü Üzerine Deklarasyon"'da "İnternet yoluyla hizmetlerin sağlanması özgürlüğü" (Prensip - 5) olarak nitelenen kurala göre: İnternet yoluyla servislerin sağlanması, yalnızca kullanılan iletim araçları nedeniyle özel izin rejimlerine tabi tutulmamalıdır.
Üye devletler, kullanıcıların ve sosyal grupların farklı ihtiyaçlarını göz önünde bulunduran servislerin çoğulcu bir biçimde İnternet yoluyla sunumunu teşvik edecek önlemleri araştırmalıdırlar.
Servis sağlayıcıların onlara ulusal ve uluslararası telekomünikasyon ağlarına fark gözetmeyen biçimde erişimi garanti eden düzenleyici bir çerçevede işletim yapmalarına izin verilmelidir.
Tasarıya göre; bilişim ağı üzerinde her türlü hizmeti sunan olarak tanımlanan "Hizmet Sağlayıcı" ise; hizmet sağladığı kişi ve kurumlara ilişkin kimlik bilgilerini tutmakla ve sağladığı hizmetlere ilişkin işlem bilgilerini bir yıldan az ve beş yıldan fazla olmamak üzere yönetmelikte belirlenecek süre kadar saklamakla ve bu bilgilerin doğruluğu ve bütünlüğünü sağlamakla yükümlü tutulmaktadır. (Tasarı - Hizmet Sağlayıcıların Yükümlülükleri Madde 12)
Erişim sağlayıcı; içerik sağlayıcılarından ve müşterilerinden hazırlanacak olan yönetmelikte belirtilen gerekli bilgiler hariç, bilgi talep edemez ve bu bilgileri kişinin rızası dışında elde edemez. Yine iletişimine aracılık ettiği içeriklerin bütünlüğünü ve gizliliğini sağlamak Erişim sağlayıcının sorumluluğundadır. Verdiği hizmeti kullananlara ilişkin bilgileri, başkalarının elde etmesini, çıkarılacak olan yönetmelikte belirlenecek kurallara göre engelleyecektir. Bu bilgileri hizmeti kullananların onayı olmaksızın üçüncü kişilere iletemez ve başka amaçlarla kullanamaz. Ancak; Adlî veya idarî soruşturma ve kovuşturmaya ilişkin hükümler saklıdır. (Tasarı - Madde 13 Bilgilerin Korunması)
Tasarıda; Siber Suç Sözleşmesine atıf yapılmaktadır. Bu Sözleşmenin uluslar arası alanda en önemli sözleşme olduğuna değinilerek, Avrupa Konseyine üye ülkeler arasında ortak bir ceza politikasının oluşturularak toplumun bilişim suçlarına karşı korunmasının hedeflendiği belirtilmiştir.
Avrupa Konseyi'nin Siber Suç Sözleşmesi hazırlık aşaması 4 yıl kadar sürmüştür. 23 Kasım 2001'de ise; bilgi ve iletişim teknolojileriyle ilgili suçların uluslararası düzeyde tanınması, izlenmesi ve takibinin düzenlenmesi için Konsey üyesi olmayan ülkeler de dahil olmak üzere uluslararası işbirliği talebiyle Budapeşte'de imzaya açıldı.
2001'de 26'sı Avrupa Konseyine üye 4'ü de üye olmayan (ABD, Japonya, Kanada ve Güney Afrika) 30 ülke Sözleşme'yi çekinceleriyle imzaladı. Türkiye henüz bu sözleşmeyi imzalamamıştır. Devletler kendi aralarında işbirliği için, öncelikle kendi ülkelerinin ulusal mevzuatlarını bu Sözleşmeye göre düzenleyeceklerdir.
Böylece uluslararası işbirliğinin geliştirilmesi amaçlanmıştır. Sözleşmeyle, bilişim alanına ilişkin olarak bir takım terimlerin tanımı yapılmakta, bilişim ortamında veya bilişim ağı sistemleri vasıta kılınarak işlenebilecek suçlar düzenlenmekte ve bu suçların soruşturulması usulüne ilişkin hükümlere yer verilmektedir.
Ayrıca sözleşmeyle uluslararası işbirliği düzenlenmekte ve bilişim ağında hizmet verenlerin yükümlülüklerine yer verilmektedir.
Bu Sözleşmede yer alan düzenlemeye göre; içerik sağlayıcı, erişim sağlayıcı veya hizmet sağlayıcının sorumluluklarının ne olabileceğini bir suç tipi ile örnekleyelim. (Başlık 3 / Madde 9 Çocuk Pornografisiyle İlişkili Suçlar) Sözleşmeye göre; çocuk pornografisi ile ilgili suçlar, "içerikle ilişkili suçlar" başlığı altında düzenlenmiştir.
Sözleşmeye göre, "çocuk pornografisi"; cinsel anlamda müstehcen bir eyleme reşit olmayan bir kişinin katılımı, cinsel anlamda müstehcen bir eyleme reşit görünmeyen bir kişinin katılımı veya cinsel anlamda müstehcen bir eyleme reşit olmayan bir kişinin katılımını gösteren görüntüler olarak görsel anlamda teşhir edilen "pornografik malzeme" anlamına gelmektedir.
"Reşit olmayan kişi" den kasıt ise; 18 yaşından küçük kişilerdir. Kasıtlı olarak yani; bilerek ve isteyerek,
a) bir bilgisayar sistemi üzerinden dağıtmak amacıyla çocuk pornografisi üretmek;
b) bir bilgisayar sistemi üzerinden çocuk pornografisi sunmak ya da çocuk pornografisine erişim sağlamak;
c) bir bilgisayar sistemi üzerinden çocuk pornografisi dağıtmak ya da yaymak;
d) kişinin, bir bilgisayar sistemi üzerinden kendisi ya da başkası için çocuk pornografisi temin etmesi;
e) bir bilgisayar sisteminde ya da bilgisayar verilerinin saklandığı başka cihazlarda çocuk pornografisi bulundurmak suçtur. Kimin hangi eylemden ve neden sorumlu olacağı Sözleşmede bu şekilde gösterildiğine göre; iç hukukumuzda da benzeri düzenleme olmalıdır.
O halde; Tasarının suç ve ceza siyaseti ile "sorumluluk" sistemini iyi değerlendirilmeliyiz. Uluslararası alanda suç tipi ve sorumluluklar belli olduğuna göre; daha sonra iç hukuk mevzuatımızda sıkışıklık yaşamamak için Tasarıyı daha işin başındayken tartışmalıyız
Nasıl bir kanun istiyoruz? Özellikle Tasarıda yer alan cezai sorumluluklar hakkındaki görüşlerimiz nedir? Sorumlulukların belirlenmesi ertelenmeyecek kadar önem taşımaktadır. (Fİ/BA)