HRW: Bulgaristanda İnsan Hakları Hala Sorun
2002 Yıllık İnsan Hakları Raporu'nda, Avrupa Birliği üyeliği için bekleyen 13 ülkeden beşi yer aldı. Bu ülkelerden biri olan Bulgaristan ilgili bölümü özetleyerek yayımlıyoruz.
Böylece, en azından beş ülkeden her biriyle ilgili olarak Avrupa Birliği İlerleme Raporu 2002 ile HRW 2002 İnsan Hakları Raporu'ndaki değerlendirmeleri karşılaştırma şansı ortaya çıkıyor.
İnsan hakları alanındaki gelişmeler
Bulgaristan'ın, 2001'de, insan hakları alanındaki adımları yetersiz kalmıştır. Roman azınlık ayırımcılık ve istismara maruz kalmaya devam etmiştir. Polisin kötü davranışı ve yetersiz hapishane koşulları devam etmektedir.
Yeni hükümetin eleştirel yayınları durdurmaya çalışması da ifade özgürlüğüne büyük bir darbe vurmuştur. Din özgürlüğüne getirilen kısıtlamalar endişe vericidir. Bulgaristan, yasadışı silah ticareti konusunda belli adımlar atmıştır, ancak bu konuda çok daha fazla çaba göstermesi gerekmektedir.
Romanların kötü yaşam koşulları en büyük endişe kaynaklarından biridir. Romanlar, halk ve polis tarafından şiddet görmektedir. Polis ve savcılar ise, Romanlara yapılan saldırıları ciddi bir şekilde araştırmamaktadırlar.
Bulgaristan'da hala kapsamlı bir ayırımcılık karşıtı yasa yoktur. Roman azınlığın konutlandırma, sosyal hizmetler ve sağlık hizmetleri alanlarında ayırımcılığa maruz kaldığı belirlenmiştir.
Halk bazı durumlarda imza toplayarak, Romanlara, evlerini boşaltmaları konusunda baskı yapmaktadır. Roman evleri yakılmakta ve bazı durumlarda belli bölgelerde oturma izni almaları engellenmektedir.
Polis ve güvenlik görevlileri aşırı şiddet kullanmaya devam etmektedir. Bulgaristan'da hapishane ve gözaltı koşulları endişe yaratmaktadır. Aşırı kalabalık olan hapishanelerde yiyecek ve hijyen yetersizdir. Gözaltı süreleri çok uzundur ve polisin gözaltındaki kişilere karşı şiddet kullandığı bildirilmektedir.
Kadınların insan hakları yeteri kadar korunmamaktadır. Bulgaristan'da cinsiyet ayırımcılığını yasaklayan mevzuat hala yoktur.
İfade özgürlüğü, problemli iftira yasaları, ve devletin devlet radyo kanalına müdahalesi nedeniyle tehdit edilmektedir.
Dini azınlıklar da belli kısıtlamalarla karşılaşmaya devam etmektedir.
Bulgaristan, 20 ülkeye silah satışını yasaklamak gibi belli birtakım önlemler alarak silah ihracatı denetimini sıkılaştırmıştır.
İnsan hakları koruyucuları
Bulgaristan'da, insan hakları gruplarının çalışmalarına herhangi bir müdahale bildirilmemiştir. Ancak Roman ve Makedonyalıları temsil eden iki örgüt rahatsız edildiklerini, çalışmalarına müdahalede bulunulduğunu bildirmiştir.
Uluslararası topluluğun rolü
Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı
Medya organlarına uygulanan aşırı kısıtlamaya rağmen, Bulgaristan'da 17 Haziran genel seçimlerinin Avrupa Güvenlik ve İşbirliği standartlarına uygun gerçekleştiği açıklanmıştır.
Avrupa Konseyi
31 Mayıs'ta, Bulgaristan, iki anlaşmayı onaylayarak, vatandaşlarının Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi'ne (AİHM) erişimini kolaylaşmıştır. AİHM, Ekim ayında Bulgaristan'ın, Makedonya örgütünün toplanma özgürlüğünü ihlal ettiğine karar vermiştir.
Avrupa Birliği
Avrupa Parlamentosu, hazırladığı raporda, Bulgaristan'ın AB üyeliği yolunda atmış olduğu adımları vurgulamış, ancak, özellikle Roman azınlığın koşullarının geliştirilmesi konusundaki eksiklikleri not etmiştir. Avrupa Komisyonu, Bulgaristan için hazırladığı 2001 yılı ilerleme raporunda ise, polis şiddeti ve Romanların statüsü konularındaki sınırlı adımlara dikkat çekmiştir.
Amerika Birleşik Devletleri
ABD Dışişleri Bakanlığı, 2000 yılı raporunda Bulgaristan'daki başlıca insan hakları ihlallerine yer vermiştir. (EA/NM)