Hava neden bu kadar sıcak?
* Fotoğraflar: Korcan Uğur / bianet.
Hem İstanbul özelinde hem de Türkiye genelinde baharı andıran sıcak hava hakim.
Meteoroloji Genel Müdürlüğü'nün (MGM) tahminlerine göre, bugün İstanbul'da hava 14 derece. Ocak sonuna dek de 10 derecenin altına düşmesi beklenmiyor.
18 Ocak 2022'de Türkiye'de en düşük hava sıcaklığının –eksi 34,4 derece– ölçüldüğü Van'da, termometreler dün (19 Ocak) 4,9 dereceyi gösteriyordu.
bianet'te konuşan Meteoroloji ve Afet Yönetimi Profesörü Mikdat Kadıoğlu, Türkiye genelinde hakim olan sıcaklıkların nedenini "izobarik sırt" tanımı ile açıkladı.
Hava şartlarının atmosferdeki sırt ve oluk bölgelerine göre değiştiğini söyleyen Kadıoğlu, şu an Türkiye'yi etkisi altına sıcaklıklar nedeniyle bir çeşit "pastırma yazı" yaşandığını söyledi.
Pastırma yazı
Kadıoğlu, soğuk havaların hakim olacağı ve kar yağışının başlayacağı zamanı ise şöyle işaret etti:
"İzobarik sırt nedeniyle Türkiye ve hatta uzun süre Avrupa mevsim normallerinin üzerinde bir sıcaklıkla karşı karşıya kaldı. İstanbul özelinde konuşacak olursak, hakim olan izobarik sırt nedeniyle yukarı seviyede hava çökerken ısınıp sıcaklık terselmesine neden oluyor. Bu aslında hava kirliliğini de beraberinde getiriyor.
"Atmosferdeki sırt ve oluk bölgelerine göre değişiyor hava şartları. Şu anda Avrupa üzerinde bir oluk var ve Avrupa soğumuş durumda. Biz ise hâlâ sırtın etkisindeyiz. Bu oluk, Türkiye üzerine gelirse –ki ay sonuna doğru gelebilir– o zaman bizim de havamız soğuyacak ve yağışlarımız olacak. Bu yağışlar da kar şeklinde düşecek. Ama şu anda sırtın etkisiyle bir çeşit pastırma yazı yaşıyoruz."
Kuraklık tahminleri
Özellikle son bir haftadır süregelen sıcak havayı küresel iklim kriziyle ilişkilendiren görüşlere katılmadığını söyleyen Kadıoğlu, iklim krizinin sonuçlarından biri olan uzun vadeli kuraklık tahminlerine de değinerek şöyle dedi:
"Bu seneki kuraklıkla ilgili temmuzdan beri yazıyorum ve uzun vadeli tahminlerden de bahsediyorum. Bu sene Türkiye'nin Trakya, Ege ve Akdeniz bölgelerinde yüzde 40-50 oranından bir kuraklık yaşanacağı zaten tahmin ediliyordu. Ancak gelin görün ki çiftçi kuraklık tahminlerine göre iş yapmıyor veyahut enerji sektörü. Esasen Türkiye'de neredeyse kimse böyle uzun vadeli tahmin kullanmıyor. Oysa bugün ABD'de bütün sektörler; tarım, tekstil, turizm ve benzeri, uzun vadeli tahminlerden faydalanıyor.
"Bizde ne yazık ki bu sistem yerel yönetimlerde dahi işlemiyor. Fakat bizim bir an evvel risklere, standart sapmaya, değişkenliğe bakarak risk yönetimi yapmamız gerekiyor. Ancak bizde işler ne yazık ki kriz yönetimi mantığıyla yürümüyor. Belirsizlik karşısında riski, tehlikeyi görüp ona göre pozisyon almıyoruz. Şu an Türkiye'de hiçbir büyükşehir belediyesi kuraklık izlemiyor örneğin. Su bütçesi yapmıyor. Hiçbirinin kuraklıkla mücadele planı yok.
Fotoğraf: Anadolu Ajansı.
Su, Türkiye'yi yönetiyor
"Kuraklık var diyoruz ama hiçbir büyük belediye kuraklık varmış gibi tedbir almıyor. Kuraklık yokmuş gibi herkes su çekmeye, tüketmeye, harcamaya devam ediyor. Farklı yöntemler de denememiz gerekiyor artık. En son bir gazete haberi görmüştüm, 1886'da 'İstanbul'un 15 günlük suyu kaldı,' diye. Bu dili de değiştirmemiz gerekiyor. Bu söylemler çok klasik kalıyor artık.
"Fakat o zamanki günah gecesi başkaydı, şimdi başka. Şimdi her şeyin sorumlusu iklim değişikliği! Koro halinde bunu söylüyoruz ve sonra hızlıca, bir anda iklimin değiştiğini unutuyoruz. Hayır efendim. Şimdi yerel yönetimlerin devreye girmesi gerekiyor. Ezberlerimizi bozmamız gerekiyor. Varolan su yönetimi mantığıyla Türkiye'nin suyunu yönetemiyoruz. Su bizi yönetiyor."
Sırt nedir?
MGM Sözlüğü'nde "sırt"ın tanımı şöyle: "Kuvvetli antisiklonik sirkülasyonla karakterize edilen, yüksek basıncın dışarıya doğru olan keskin, rüzgâr kırılmalarının çok net olduğu çıkıntısı. Alçak basınç merkezlerinde gerçekleşen trofun tam tersi.
"Bir sırtın ekseni boyunca en yüksek düzeyde izobar eğriliği ve kırılması görülür. Eğrilik yani izobar kırılması sertse 'keskin sırt', izobar kırılması çok belirgin değilse 'düz sırt' ismi verilir."
Mikdat Kadıoğlu hakkında
Meteoroloji ve Afet Yönetimi Profesörü.
1980 İstanbul İnşaat Teknik Lisesi; 1984 İTÜ Meteoroloji Mühendisliği Bölümü Mezunu. Atmosfer Bilimleri konusunda 1987'de Master ve 1991'de doktorasını ABD'nin Missouri-Columbia Üniversitesinden aldı.
Afet ve Acil Durum Yönetimi konusunda ABD'de FEMA, Japonya'da JICA ve İngiltere'nin Bournemouth Üniversitesi'nden çeşitli eğitimler ve sertifikalar aldı. TMMOB Meteoroloji Mühendisleri Odası Marmara Bölge Temsilcisi; Türk Deniz Araştırmalar Vakfı ve Trabzon Eğitim, Kültür ve Sanat Derneğinin üyesi. Sayısal Hava Öngörüsü, İklim Değişimi ve Afet Yönetimi konuları ile ilgileniyor.
1961, İstanbul doğumlu.
(TY)