Hatırlamak İçin: Çocukların da Hakları Var
Amerika Birleşik Devletleri (ABD) ve Somali dışında 192 ülke anlaşmayı uygulamaya koydu. Sözleşme, 2002'de eklenen, Çocuk Ticareti, Çocuk Pornosu ve Çocuk Fuhuşu ve çocukların silahlı anlaşmazlıklardaki durumu ile ilgili iki protokol ile zenginleştirildi.
Türkiye her iki protokole de imza attı fakat henüz uyum yasalarını çıkartmadı.
BM Çocuk Hakları Sözleşmesinin ilkelerle ilgili maddeleri şöyle:
Madde 1. On sekiz yaşından küçük her birey çocuktur.
Madde 2. Hiçbir ayrım gözetilmeksizin her çocuk haklardan yararlanır.
Madde 3. Çocukları ilgilendiren bütün faaliyetlerde öncelikle "çocuğun yüksek yararı" gözetilir.
Madde 4. Çocuğa tanınan hakların uygulanması için gereken her türlü tedbir alınır.
Madde 5. Devlet, çocuktan sorumlu kişilerin sorumluluklarına, haklarına ve ödevlerine saygı gösterir.
Madde 6. Çocuğun yaşama, hayatta kalma ve gelişme hakkı.
Madde 7. Çocuğun nüfusa kayıt, isim, vatandaşlık, ana-babasını bilme ve onlar tarafından bakılma hakkı.
Madde 8. Çocuğun kimliğini; tabiiyeti, ismi ve aile bağları dahil, koruma hakkı.
Madde 9. Çocuğun yüksek yararına olduğu hükme bağlanmadığı sürece çocuk anne ve babasından ayırılamaz.
Madde 10. Anne ve babası ayrı devletlerde oturan çocuğun hem annesi hem de babası ile düzenli biçimde kişisel ilişki kurma ve doğrudan görüşme hakkı.
Madde 11. Devlet, çocukların yasa dışı yollarla ülke dışına çıkarılıp geri döndürülmemesi ile mücadele için önlem alır.
Madde 12. Görüşlerini oluşturma yeteneğine sahip çocuğun kendisini ilgilendiren her konuda görüşlerini serbestçe ifade etme hakkı.
Madde 13. Çocuğun görüşlerini serbestçe ifade etme hakkı.
Madde 14. Çocuğun düşünce, din ve vicdan özgürlükleri hakkı.
Madde 15. Çocuğun dernek kurma ve barış içinde toplanma hakkı.
Madde 16. Çocuğun özel yaşamına saygı hakkı.
Madde 17. Çocuğun gerek duyduğu bilgilere erişme hakkı.
Madde 18. Çocuğun yetiştirilme ve geliştirilme hakkı.
Madde 19. Çocuğun her tür şiddete karşı korunma hakkı.
Madde 20. Aile ortamından yoksun bırakılmış çocukların, devletten özel koruma ve yardım görme hakkı.
Madde 21. Çocuğun kendi yararına en uygun şekilde evlat edinilme hakkı.
Madde 22. Devlet, mülteci çocukların korunması ve insani yardımdan yararlanması için tedbir alır.
Madde 23. Özürlü çocukların saygınlıklarını güvence altına alan, özgüvenlerini geliştiren ve toplumsal yaşama etkin biçimde katılmalarını kolaylaştıran şartlar altında eksiksiz bir yaşam hakkı.
Madde 24. Çocuğun sağlıklı yaşama ve sağlık hizmetlerinden yararlanma hakkı.
Madde 25. Devlet, çocuk hakkında yetkili makamlarca alınan tedbirleri düzenli aralıklarla gözden geçirir.
Madde 26. Çocuğun sosyal güvenlikten yararlanma hakkı.
Madde 27. Çocuğun uygun yaşam standartlarına sahip olma hakkı
Madde 28. Çocuğun eğitim görme hakkı.
Madde 29. Çocuğun kaliteli ve kapsamlı eğitim alma hakkı.
Madde 30. Azınlıklara ya da yerli halklara mensup çocukların kendi kültüründen yararlanma, kendi dinine inanma ve uygulama ve kendi dilini kullanma hakkı.
Madde 31. Çocuğun boş zaman değerlendirme; dinlenme, eğlence ve kültürel etkinliklere katılma hakkı.
Madde 32. Çocuğun ekonomik sömürüden ve tehlikeli işlerden korunma ve gelişimine zararlı olabilecek nitelikte çalıştırılmasına karşı korunma hakkı.
Madde 33. Çocuğun madde kullanımından ve madde üretimi ile kaçakçılığı alanında kullanılmasından korunma hakkı.
Madde 34. Çocuğun her türlü cinsel sömürüye ve cinsel suistimale karşı korunma hakkı.
Madde 35. Çocuğun kaçırılmaya, satılmaya ve fuhuşa zorlanmaya karşı korunma hakkı.
Madde 36. Sömürünün diğer biçimlerine karşı korunma hakkı.
Madde 37. Çocuğu işkenceden, aşağılayıcı davranıştan ve özgürlüğünün kısıtlanmasından korunma hakkı.
Madde 38. Silahlı çatışmalardan etkilenen çocukların korunma hakkı.
Madde 39. Mağdur durumdaki çocuğun rehabilite edilme hakkı.
Madde 40. Çocuğun 'çocuğa çocuk ceza adaleti sisteminin uygulanması' hakkı.
Madde 41. Mevcut insan hakları standartlarının korunması. (EÜ/BB)
Bu yazı UNICEF'in web sitesi ve 0-18.org'dan Erhan Üstündağ tarafından derlenmiştir.