"Gıdaya yönelik ifade özgürlüğü kısıtlanamaz"

Haberin İngilizcesi için tıklayın

38 kurum ve topluluk, gıdaya yönelik ifade özgürlüğünü kısıtlayıcı düzenlemeler içerdiği gerekçesiyle, geçtiğimiz hafta Meclis gündemine gelen “Gıda, Tarım ve Orman Alanında Bazı Düzenlemeler Yapılması Hakkında Kanun Teklifi”ne karşı imza attı. 

Torba yasa tasarısının 28., 29. ve 30. maddeleri kapsamında “her türlü yazılı, görsel, işitsel ve dijital iletişim araçları üzerinden yapılan ve ticari reklam kapsamına girmeyen, gıda güvenliği ve güvenilirliği hususunda tüketicide endişe, korku ve güvensizlik yaratarak tüketicinin tüketim alışkanlıklarını olumsuz etkileyen gerçeğe aykırı yayınlar” yanıltıcı yayın olarak tanımlanırken, “yanıltıcı yayın yapanlara” 20-50 bin TL para cezası verilmesi öngörülüyor.

Konuya ilişkin change.org’da başlatılan imza kampanyasında, teklifteki yanıltıcı yayın tanımının “çok geniş ve belirsiz” olduğuna değinerek, “Neyin yanıltıcı yayın kapsamında değerlendirileceği, bu değerlendirmeyi yapacak kişilerin kimler olacağı, bağımsız karar verip veremeyecekleri net değildir” denildi.

“Tüketicileri endişeye sürükleyen nedenler farklı”

Kampanya açıklamasında şu ifadelere yer verildi:

“Teklifi savunan çeşitli çevrelerce, ilerleyen süreçte bu endişelerin yönetmelikle giderileceği ve değerlendirmenin bilimsel esaslar dikkate alınarak yapılacağı ifade edilmektedir. Ancak gıda güvenliği ve güvenilirliği hususunda tüketicileri endişe, korku ve güvensizliğe sürükleyen nedenler toplumda çeşitlilik göstermektedir. 

“İnsanlar sağlıkları, sosyo-ekonomik durumları, inançları, kültürleri ve yaşam biçimleri gibi farklı gerekçelerle gıdaya ilişkin çok çeşitli kaygı ve hassasiyetlere sahiptir. Bu hassasiyetler genetiği değiştirilmiş organizmalar (GDO), tohumlar, tarım zehirleri (pestisitler), helal gıda, veganlık/vejetaryenlik gibi geniş bir yelpazeye yayılmaktadır ve birçoğu bilim içinde de tartışmalı konuların başında gelmektedir.

“Temiz ve adil gıdaya erişim kısıtlanacak”

“Bahsedilen tanımda kişi veya amaç fark etmeksizin yazılı, görsel ve sosyal medya mecrasında yapılacak, gıdanın üretim ve işleme süreçleriyle ilgili her türlü paylaşım yüksek miktarda para cezasıyla karşılaşma riski taşımaktadır. 

“Böylesine önemli bir konunun bu kadar otoriter, subjektif ve özensiz bir düzenlemeye tabi tutulması yurttaşların kamusal bilgiye ve iyi, temiz, adil gıdaya erişim hakkını kısıtlayacaktır.

“Otosansür yoluyla engelleme riski”

“Elbette, Türkiye’de gıda hususunda birçok sorun vardır. Ancak sorunun çözümünü yasaklar üzerinden kurgulamak toplumda gıdaya ilişkin endişe, korku ve güvensizliği azaltmayacak tam tersine artıracaktır. 

“Yasa teklifinin ilgili maddeleri; toplumun gıdaya ilişkin kaygı ve hassasiyetlerini dikkate alarak, toplumsal sorumluluk gereği kamuoyunu aydınlatma vazifesi gören, her biri kendi içinde yetkin kurumların, bilim insanlarının, sivil toplum örgütlerinin, meslek odalarının, bu sorumluluklarını yerine getirmelerini kimi zaman doğrudan sansür kimi zaman da otosansür yoluyla engelleme riskini içermektedir.

“Bilgiye erişim için mekanizmalar kurulmalı”

“Bu bağlamda öncelikle yurttaşların örgütlenmelerini kolaylaştıran ve bu örgütlenmeler üzerinden doğru bilgiye erişimi sağlayacak mekanizmalar kurulmalıdır. 

“Bu mekanizmaların merkezinde gıda toplulukları, meslek odaları, ilgili araştırma birimleri, gıda kooperatifleri, çiftçi sendikaları, ilgili üniversite yapıları, tüketici dernekleri gibi sivil toplum kuruluşları, kamusal ve güvenilir bilgiye erişimi hedefine koymuş sosyal girişimler yer almalı, bu oluşumların sağladığı bilgiler sayesinde yanıltıcı bilgiye çok daha hızlı ve doğru cevaplar üretilmelidir. 

“Böylece, halkın çıkarlarını esas alan, kamucu bir bilgi edinme hakkının kullanımı mümkün olacaktır.

“Söz konusu maddeler çıkarılsın”

“İlgili yasa teklifi bu haliyle halkın sağlıklı bilgiye erişiminin önünü kapatmakta ve kamu çıkarları ile uyuşmamaktadır. 

“Sağlıklı bilgiye erişimi engelleyecek söz konusu maddelerin yasadan çıkarılmasını ve halkın bilgi edinme hakkını esas alan mekanizmalara destek olunmasını talep ediyoruz.”

İmza veren kurum ve topluluklar:

Buğday Ekolojik Yaşamı Destekleme Derneği, Çevre ve Arı Koruma Derneği – ÇARIK, Good4Trust.org, Türetim Ekonomisi Derneği, Yeşil Düşünce Derneği, Yeryüzü Kooperatifi, Ekoharita.org, ÇEKÜL Vakfı, Genç Yeşiller, Kocaeli Ekolojik Yaşam Derneği, Yerel Tohum Derneği Marmaris Temsilciliği, SUYADER, AGRİDA Tarım ve Turizm Derneği, Bağlıca Eğitim Çevre ve Dayanışma Derneği, Kazdağı Doğal ve Kültürel Varlıkları Koruma Derneği, Yayla (Gola) Kültür, Sanat ve Ekoloji Derneği, Çukurova İnsan Tohum Toprak Atölyeleri, İstanbul Permakültür Kolektifi, Doğal Yaşam Derneği, Dört Mevsim Ekolojik Yaşam Derneği, Ortak Yaşam Ekososyal İşletme Kooperatifi, Çeşme Çevre PLATFORMU, Bergama Çevre Platformu, İzmir Çevre Gönüllüleri Platformu, Doğal Besin Bilinçli Beslenme, Güzel Gıda Topluluğu, Batı İzmir Topluluk Destekli Tarım Gıda Topluluğu (Bitot), HDK Emekliler ve Yaşlılar Meclisi, Antalya Ekoloji Meclisi, Arıköy Tüketim Kooperatifi, TarlaTaban, Yeşil Sol İklim Krizi Grubu, Doğa Derneği, MoniBostan, GETO (Gediz Gıda Topluluğu), Ayvalık Gıda Topluluğu, Ekolojik Tarım Organizasyonu Derneği, Tahtacıörencik Doğal Yaşam Kolektifi.

(TP)