Gazeteci OHALde Günah Keçisi
Sıkıyönetim uygulamalarının hemen ardından Tunceli'de 1987 yılında uygulamaya sokulan Olağanüstü Hal Bölge (OHAL) Valiliği, çatışmalarla dolu da olsa, bölgedeki sürülen yaşamı yansıtmaya çalışan gazetecilere çok zorluklar yaşattı.
Yakılan köylere gazeteciler gidemiyor
Tunceli ve çevresinde yaşanan en önemli olaylar arasında 1994 ve 1995 yıllarında yaşanan köy yakma ve boşaltma uygulamalarını gösteren gazeteci Ferit Demir, OHAL Bölgesinde çalışmanın zorluğuna işaret ederek gazetecilerin köylere gitmelerine izin verilmediğini açıkladı.
Kent dışından haber yapmak için gelen gazetecilere engeller çıkarıldığını bildiren gazeteci, "Ben Tunceli'de oturup, Tunceli'de görev yaptığım için en azında gelişmelerin tanığı vatandaşlarla görüşebiliyordum" diyor.
"2001'e kadar burada gazeteci yoktu"
"2001 yılına kadar Tunceli'de görev yapan tek gazeteci" olan Demir, yıllardır Cumhuriyet Gazetesi, Doğan Haber Ajansı (DHA) ve Reuters Ajansı için çalışıyor. Demir, "2001 yılına kadar burada gazeteci yoktu" diyor.
Görev yaptığı yıllar içerisinde çok sayıda zorluk ve sıkıntı yaşadığını söyleyen gazeteci Demir, Doğan Haber Ajansı için çalışmadan önce 1994'ten 1996'ya kadar Kanal D televizyonu için görev yaptığını belirterek bu zorluklara şu örneği verdi :
"Seni Tunceli dışına sürerim"
* Bir gün, Tunceli'de bir polis noktası akşam geç saatlerinde baskına uğramıştı. Konu ile ilgili Kanal D televizyonuna canlı yayına çıktım. O gece, Tunceli dışında yaşayan ve merak içinde kalan Tuncelilerin telefonlara sarılmaları üzerine telefon haberleşmesi kilitlendi.
* Ertesi sabah, dönemin Valisi Atıl Üzelgün beni makamına çağırdı ve "Senin yüzünden sabaha kadar uyuyamadım. Bir daha böyle bir şey yaparsan seni OHAL Kanunları gereği Tunceli dışına sürgün ederim" diyerek bana bağırdı. Ben de "Ben gazeteciyim, siz bu hakkı benden alamazsınız" dedim ama aslında OHAL yasası ona bu yetkiyi veriyor.
"Hep sen ortalığı karıştırıyorsun"
* 1994 ve 1995'te köyler boşaltılıp yakıldıktan sonra köylerini terk etmek zorunda kalan köylüler, beraberlerinde eşek, at, köpek gibi hayvanlarını götüremediler. Köylerde kalan bu hayvanlar güvenlik güçlerince "PKK'ya yük taşıyorlar" diye öldürüldü. Köpekler de köylerden kente akın edince bu kez "halk rahatsız oluyor" diye öldürüldüler.
* Bu gelişmeleri Cumhuriyet Gazetesi ve Reuters Ajansı'na haber yapınca, özellikle İngiltere'den Türkiye'ye yoğun tepkiler geldi. Bunun üzerine aynı Vali benim bir kez daha makamına çağırdı ve "Hep sen ortalığı karıştırıyorsun. Bu kez seni sürgün ederim" dedi. "Siz beni sürgün edemezsiniz. Ben gazeteciyim ve beni engelleyemezsiniz" diyerek yine tepki gösterdim.
Gözaltına alındı, kaçırıldı
Yoğun çatışma ortamında yıllardır görev gazetecinin yaşadığı sıkıntılar tek taraflı olmadı elbette. Gazeteci Demir, 1993'te bir hafta, 1995'te ise on gün süreyle PKK'nın elinde kaldı.
Tunceli ve bölgesinde görev yaparken güvenliğin dışında maddi sıkıntılar da çeken gazeteci Demir, "Her şeye rağmen, kelle koltukta gazetecilik yaptım. Bu koşullarda, gazeteciliğe duyduğum aşk sayesinde bu görevi sürdürdüm" dedi.
1998'de bu yana çalışma koşullarının hafifleştiğine dikkat çeken gazeteci Ferit Demir, 2000 yılından itibaren de güvenlik güçlerinin gazetecilere karşı daha dikkatli ve yumuşak davrandığını belirtiyor.
Yayınlara OHAL'de yasak
2935 Sayılı OHAL Yasası'nın 11 (e) maddesi uyarınca, OHAL Bölge Valisi, gerekli gördüğü takdirde "her türlü kitap, gazete, dergi, bildiri vb. yayınların bölgeye sokulmasını, bölgede dağıtımını ve çoğaltılmasını yasaklayabilir". Bugüne dek, 20'yi aşkın muhalif dergi ve gazetenin OHAL Bölgesine girişi bu madde uyarınca yasaklandı.
Sıkıyönetim'den OHAL
1984 yılı Ağustos ayında başlayan PKK'nın silahlı eylemlerinin önlenmesi amacıyla, Güneydoğu'da başlatılan askeri faaliyetler 19 Temmuz 1987'e kadar Sıkıyönetim uygulaması kapsamında yürütüldü.
Bu tarihten itibaren, Diyarbakır, Bingöl, Hakkari, Mardin ve Siirt illerinde Sıkıyönetim uygulamasına son verildi.
Tunceli'de OHAL
Bundan sonra, 285 sayılı Kanun Hükmünde Kararname ile Olağanüstü Hal Bölge Valiliği yürürlüğe girdi. Aynı Kanun Hükmünde Kararname ile Bingöl, Diyarbakır, Elazığ, Hakkari, Mardin, Siirt, Tunceli ve Van İlleri Bölge Valiliği kapsamına alınarak bu illerde Olağanüstü Hal uygulamasına başlandı. (NK)