Filistin-İsrail Yine ABD'de Pazarlık Masasında

Filistin, İsrail, Amerika Birleşik Devletleri'nin (ABD) yanı sıra bölge ülkelerinin yöneticileri bugün Annapolis, ABD'de başlayacak "Ortadoğu'da barış konferansı"nda buluşuyor.

ABD başkanı George W. Bush bugün Annapolis'te başlayacak konferans öncesinde barışa ulaşmak için hem Filistin, hem de İsrail taraflarının zorlu tavizler vermesi gerektiğini söyledi. Konferans öncesi her iki taraf da iyimser tonda açıklamalar yapsa da, konferansın çerveve belgesi ve yayınlanması planlanan ortak deklarasyon konularında uzlaşmaya varılamadı.

Öte yandan Hamas konferansta alınacak kararların Filistinlileri bağlamayacağını açıkladı. Ocak 2006 seçimleriyle işbaşına gelen, El Fetih'le iktidar mücadelesine girişen ve İsrail'in tanımadığı Hamas görüşmelere davet edilmemişti.

Konferans öncesi çok sayıda Hamas lideri, Özerk Yönetim Başkanı ve el Fetih lideri Mahmud Abbas'ın herhangi bir barış anlaşmasında ödün verme hakkı olmadığına ilişkin bir belgeye imza koymak üzere Gazze'de toplandı. İran Cumhurbaşkanı Mahmud Ahmedinejad da konferansı kınadı.

Görüşmelerin kısa tarihçesi

1967'de İsrail'in Filistin'i işgal etmesiyle sonuçlanan İsrail-Arap savaşından bu yana birçok "barış" görüşmesi yapıldı. Bunlardan bazılarında –örneğin İsrail'le Mısır ve Ürdün arasında- anlaşma sağlansa da ana sorun olan Filistin-İsrail anlaşmazlığında bir sonuca varılamadı.

Kasım 1967'de çıkan ve İsrail'in işgal ettiği topraklardan çekilmesini öngören Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi kararı diğer tüm görüşmelere temel teşkil etti. Fakat kararın muğlak dili Arap ülkeleri ve İsrail tarafından farklı yorumlandı.

1978'de Camp David görüşmelerinde İsrail ve Mısır arasında barış imzalandı ve Mısır bölgede İsrail'i resmen tanıyan ilk ülke oldu. Fakat Filistin'in taraf olmadığı anlaşma bu açıdan eksik kaldı.

1991'de ABD ve Sovyetler Birliği'nin girişimiyle toplanan Madrid Konferansı'nın ana çıktısı İsrail'le Ürdün'ün imzaladığı anlaşma oldu. Filistinliler konferansta kısmen temsil edildi; İsrail'in ititrazı üzerine Filistin Kurtuluş Örgütü (FKÖ) konferansa katılamadı.

1993 Oslo görüşmelerinde ilk defa FKÖ ve İsrail birbirini tanıdı. Yaser Arafat ve İsrail devlet başkanı İzak Rabin el sıkıştı. Görüşmeler bir Filistin devletinin kurulmasına giden yolu açtı. Hamas gibi gruplar anlaşmayı tanımadı ve İsrail'e yönelik saldırılara devam etti. İsrail'de de özellikle yerleşimcilerin başını çektiği gruplar anlaşmaya karşı çıktı.

2000'de Camp David'de Arafat ve Ehud Barak'ın yaptığı görüşme Oslo'nun açıkta bıraktığı sınırlar ve Kudüs'ün durumu gibi sorunları çözmeyi amaçlıyordu. Anlaşma sağlanamadı.

2005'te ABD, Rusya, Avrupa Birliği ve BM'nin girişimiyle oluşturulan "Yol Haritası" da havada kaldı. 2002'de ABD başkanı Bush'un ilk defa bir Filistin devletinin kurulmasından bahsetmesi üzerine detaylandırılan harita, barış ve güvenliğin sağlanmasını ve bunun üzerine siyasi bir çözüme ulaşılmasını öngörüyordu.(EÜ)

* Bu haberi BBC ve BBC Türkçe'den derledik.