Evrimi Öğrenmek İsteyenlere Alternatif Eğitim Programı

Ocak 2017’den beri taslaklar üzerinden tartışılan ve 17 Temmuz’da açıklanan metinle beraber, Evrim Teorisi müfredattan resmen çıkarıldı.

Evrim Ağacı sitesi sosyal medyada başlattığı “MüfredatBiziz” kampanyasıyla Evrim Teorisi derslerini evlere taşımaya başladı. Bu kapsamda açılan YouTube kanalı üzerinden isteyen herkes Evrim öğrenebiliyor.

Ulusal ve uluslararası medyada tartışılan konu için, Türkiye’ye muhafazakarlaştığı ve laik çizgisinden uzaklaştığı yönünde birçok eleştiri getirildi. Ancak tam da eleştirinin yapıldığı nedenle Evrim Teorisi’nin müfredattan çıkarılmasını savunanlar da oldu.

Evrim Ağacı’nın kurucularından ve Texas Tech Üniversitesi’nde doktora yapan Çağrı Mert Bakırcı “Müfredat Biziz” programını, Evrim’i, Evrim ve inanç arasında oluşturulmaya çalışan çelişkiyi anlattı.

Haftada bir video ile ders

‘Müfredat Biziz’ kimlere hitap ediyor ve ne yapıyor?

#MüfredatBiziz kapsamında yaptığımız Liseliler İçin Evrim dersleri, lisedeki biyoloji derslerinde öğretilmeyen veya öğretildiği iddia edildiği zamanlarda da doğru düzgün anlatılmayan evrim ve modern bilim konusunu anlatmak aslında. Biz her ne kadar ‘liseliler’ için desek de, bu derslerimiz 7'den 77'ye herkesi ilgilendiren, herkesin öğrenebileceği konular.

Aslında Evrim Ağacı olarak daha önceden yapmadığımız bir şeyi yapıyoruz da diyemem; çünkü bu tip videoları ve içerikleri zaten hazırlıyorduk. Ama şimdi, doğrudan lise biyolojisine yönelik olarak hazırlamaya başladık, o açıdan bir özel tarafı var elbette.

İlgi gayet güzel, on binlerce kişi izledi dersleri şimdiye kadar. Her hafta 1 tane yayınlamaya çalışıyoruz, üçü bitti, dördüncü yolda. Sanıyorum 10 tane civarında olacak ama talep olursa devam ederiz elbet. Sonuçta evrimsel biyoloji uçsuz bucaksız bir derya ve bizim bu derslerde bahsettiklerimiz, evrimin milyonda biri bile değil belki... Yine de temel olması bakımından hayati öneme sahip konular.

Yeni müfredatı incelediğinizde sizin alanınızda başka sıkıntılar gördünüz mü?

Medya kaynaklarına zaten yansıyanların dışında pek bir şey yok dikkatimi çeken. Zaten bu müfredat sorunu yeni bir sorun değil. Mevcut hükümet ile gelmiş bir sorun da değil. Bu, son derece sistemik bir sorun. Bir vizyonsuzluk sorununun tipik bir yansıması. Eğitim sistemi düzgün olmayan ülkelerin vizyonu yoktur.

Vizyonu olmayan ülkelerin de eğitim sistemleri asla düzelmez. Bu böyle bir kısır döngü ve o nedenle bir yerde kırmak gerek. Ancak şu anda buna yönelik hiçbir çaba yok. Tam tersine, kısır döngüyü körükleyen bir şekilde müfredat daha da kırpılıyor, daha da gerçeklerden uzak hale getiriliyor. Er ya da geç bu döngü kırılacak ama bilmiyorum ne zaman veya nasıl...

“Biz okutmuyoruz diye gerçekler ortadan kalkmaz”

Evrim Teorisi Türkiye’de en çok İslam dini ile ters düştüğü söylenerek eleştiriliyor. Evrim ile din arasında nasıl bir bağ kurulabiliyor?

Evrim Teorisi, modern bilim ve ilericilik karşıtları tarafından hep dinî inançlar ile zıtmış gibi lanse edilen bir konu ne yazık ki. Bunu Orta Çağ'da Kilise yapardı; Dünya'nın Evren içerisindeki yeriyle ilgili olarak. Kazanan elbette bilim oldu, Kilise geri adım attı ve özür diledi. Şimdilerde ise evrim aynı konumda... Bunu yapanlar da Hristiyan evanjelistleri.

Evet, bakmayın bizdeki meşhur evrim karşıtlığından prim yapanlara. Hepsi güya Müslüman'dır; ancak hem maddi kaynakları, hem de iddiaları tamamen Hristiyan gericilerinden ithaldir. Özgün bir çalışmaları yoktur bunların. Bu kişiler yıllardır halkın modern bilim algısını çarpıtıyorlardı. Yani halka alenen yalan söylüyorlardı. Dolayısıyla hükümetin şu anda yaptığı şeyin zemini zaten hazırdı, sadece uygulamaya soktular.

Biliyorsunuz; kaldırılmadan önce de zaten evrim okutulmuyordu. Lise son sınıfın son dersi olarak konmuştu. Bu tarihlerde çocuklar üniversite sınavına hazırlanmak için doktor raporu alırlar veya devamsızlık haklarını kullanırlar; bunu herkes bilir. Ben şahsen hükümetin evrimle ilgili probleminin bilinçli bir problem olduğunu sanmıyorum. Tamamen sunî ve kulaktan dolma bir karşıtlık bu.

Neyse ki günümüzde bu sorunu aşmak için çok önemli adımlar atılıyor. Dünya'daki tüm dinler, kendilerini evrime adapte olacak şekilde değiştiriyorlar; buna İslam da dahil. Günümüzde evrimi kabul eden birçok dindar var ve bunlar giderek seslerini yükseltiyorlar. Çünkü bilime karşı durmaya çalışan hiçbir kuvvet kazanamaz. Bu bilimin kutsal falan olmasından değildir; gerçek olmasındandır. Er ya da geç bu evrimin müfredattan kaldırılması hatasından da dönüleceğini düşünüyorum. Zira biz okutmuyoruz diye gerçekler ortadan kalkmaz.

‘Müfredat Biziz’ projesinden beklediğiniz ve bu projeyle hedefledikleriniz nedir?

Bizim bir vizyonumuz var: Türkiye'de bilimsel aydınlanma devrimini yaşatmak. Bana kalırsa, Türkiye'nin içinde bulunduğu durumun en büyük sorumlusu, hiçbir zaman gerçek bir bilimsel devrim yaşamamış olmasıdır. Biz hep ikinci planda kaldık, hep kıyısından köşesinden dokunduk bu devrime. Her türlü nimetinden çok geç faydalandık. Bu nedenle hayatlarımıza hiç girmedi bilim; hep "Batı'nın işi" görüldü. Hep "Bizim dedelerimiz aslında çok iyiydi bilimde de sonradan hep Batı çaldı bu yaptıklarını" düzeyinde kaldı bilim tarihi algımız.

Bilimin, gerçeğin doğusu batısı olur mu? Bilim hayattır. Zeki yaşamın olduğu her yerde bilim olmak zorundadır. Bir yerde bilim yoksa veya bilim bir yerde hak ettiği değeri görmüyorsa, o yerde zeki yaşam yok demektir. Biz bunu kabul edemeyiz. Türkiye, müthiş bir potansiyele sahip olan bir ülke.

Gençliğimiz, eğer ki doğru yönlendirilir ve gerekli imkanlar sağlanırsa müthiş işler başarabilecek bir potansiyele sahip. İşte bizim Evrim Ağacı olarak her yaptığımız, bu potansiyeli açığa kavuşturmaya yönelik. Kendimizce bildiğimiz bir doğru var ve onu anlatmaya çalışıyoruz insanlar. O doğru, bilim. Biz gerçekleri halkımıza en yalın, en güvenilir, en içten şekilde anlatalım da... Eminiz halkımız doğru olan yolu kendilerine çizecektir.

Zira doğru düzgün bir bilimsel kavrayış ve sorgulama yetisiyle donanmış bir insanın yanlış yola gitmesi imkansız değilse de çok zor. Ben, tek gerçek yol göstericinin modern bilim ve modern felsefe olduğu kanaatindeyim. Ve işe bakın ki, en zayıf olduğumuz iki alan da bunlar. İşin ucundan tutup, bir faydamız olsun diye çabalıyoruz, hepsi bu aslında...

(TP/HK)