Erdoğan'ın Rojava operasyonunu kim önleyecek? ABD mi, Rusya mı, ikisi birden mi?

 Fotoğraf: Rakka'da Kuzeydoğu Suriye'ye yönelik operasyon planlarını proteso edenler/SOHR

Şarkulavsat'tan Mustafa Rüstem'in yorumu

Türkiye'nin genişletmek istediği 'güvenlik bölgesi' Türkiye destekli muhaliflerin kontrolünde olan bölgeler için 'can damarı' niteliği taşıyan ve bu bölgeleri birbirine bağlayan neredeyse tek yolu (M4) içeriyor. Türkiye'nin muhtemel operasyonu kısa bir süre içinde mi yapacağı yoksa bir süre daha mı bekleyeceği ise bilinmiyor. Bazı iddialara göre, Ankara bölgedeki muhaliflerin liderlerine 29 Mayıs'ta muhtemel askeri operasyonun belirsiz bir süreliğine tecil edildiğini bildirdi.

İddialara göre bu erteleme kararı, uzun süredir Suriye Demokratik Güçleri'nin (SDG) Fırat'ın doğusundaki "yayılmacılığına" bir son vermeye hazırlanan Türkiye destekli muhalifler arasında moral bozukluğuna neden oldu. SDG'ye bağlı güçlerle Suriye muhalefeti arasında uzun süredir temas noktaları bulunuyor. Eğer muhtemel bir operasyon başarılı olursa Suriye muhalefeti Halep'e de yaklaşmış olacak.

Muhtemel operasyon tamamen iptal edildi mi?

Bu arada bazı gözlemciler, Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın, ülkesinin güvenli bölgeyi 30 kilometre derinliğe kadar genişletmek amacıyla başlatacağını açıkladığı muhtemel askeri harekatın tamamen iptal edildiğini iddia ediyor. Rusya ve Amerika Birleşik Devletleri'nin, Türkiye'nin olası askeri harekatını engellemek hususunda hemfikir olduğu ileri sürülüyor.

Türkiye geçtiğimiz yıllarda PKK ve taraftarı örgütlerin tehditlerinin önüne geçmek amacıyla bölgedeki nüfuz alanını genişletmişti. En son 2019 yılında Barış Pınarı Harekatı ile Ras'ul Ayn ve Tel Ebyad bölgesi kontrol altına alınmıştı. Türkiye PKK yanlısı Suriye Demokratik Güçleri (SDG) ve Halk Koruma Birlikleri'nin (YPG) ulusal güvenliğine tehdit oluşturduğunu savunuyor. Türkiye aynı zamanda Suriye sınırına dünyadaki üçüncü en uzun güvenlik duvarını inşa etmeyi sürdürüyor.

Askeri değil, siyasi savaş mı?

Türk siyasi analisti Firas Rıdvanoğlu Independent Arabia'ya yaptığı açıklamada, muhtemel askeri operasyonun icra edilmesi ya da durdurulmasının, askeri savaştan çok 'siyasi savaş' bağlamında değerlendirilmesi gerektiğini söyledi.

Rusya ve ABD ile müzakerelerin yapıldığını belirten Rıdvanoğlu, meselenin kolay olmadığını aksine son derece karmaşık olduğunu belirtti. Ankara'nın tek isteğinin daha derin bölgelerde stratejik noktalar elde etmek olduğunu ifade eden Türk analist, muhtemel bir operasyonun, Rusya'nın Ukrayna savaşıyla meşgul olan ABD ve Avrupa Birliği'ne daha fazla baskı kurulmasına olanak sağlayacağına inanıldığını söyledi. Rıdvanoğlu Ankara'nın askeri bir operasyona başvurmaksızın da 'güvenli bölgeyi' genişletme hedefine ulaşabileceğini değerlendirdi. Bunun için Halk Koruma Birlikleri'nin (YPG) daha önce uzlaşıldığı üzere bölgeden çekilmesi ve büyük ölçüde silahlandırılmasının durdurulması gerekiyor.

Ruslar doğuya dönüyor

Bu arada Ruslar, sahadaki hareketlenmeleriyle tüm tahminleri boşa çıkardı. Rusların kontrol ettikleri bölgelerin bir kısmını, İran destekli milis gruplarına terk edeceği yönünde tahminler söz konusuydu. Ancak bazı gözlemciler, Rusların 2015'ten bu yana söz konusu bölgelerde kontrol sağlamak için çok sayıda çatışmaya girdiğini ve yoğun bir çaba sarf ettiğini göz önünde bulundurarak bu tahminlerin gerçekçi olmadığını ifade etmekteydi.

Rusların belirli üslerden çekilmesi durumunda bu üslerin Suriye rejimine teslim edileceği öngörülüyor. Aksi takdirde İran destekli milislere bırakılacak üs ve askeri noktaların İsrail savaş uçakları için değerli 'bir av ve hedef' olması kaçınılmaz. Öte yandan sahadaki kaynaklardan gelen bilgiler, Rus ordusuna bağlı güçlerin, ABD destekli Suriye Demokratik Güçleri'nin kontrolünde olan bölgelerde devriye görevlerini arttırdığını gösteriyor. Bunun nedeninin ise Rusya'nın muhtemel bir Türk operasyonunu engelleme amacı taşıdığı iddia ediliyor.

Bu bağlamda Rusya'nın "Suriye'deki Tarafları Uzlaştırma Merkezi", Ayn İsa üssü civarındaki temas noktalarındaki birliklerini güçlendirdi. Ruslar aynı zamanda Kamışlı'daki üslerinde de alarm durumuna geçilmesini kararlaştırdı ve bölgeye çok sayıda helikopter zırhlı araç ve ek askeri birlikler sevk etti. SDG güçleri ise Ayn İsa'daki uluslararası güçlerin bu hareketliliklerini, "istikrarın korunması ve Türkiye'nin tırmandırmak istediği gerilimi düşürme girişimi'' olarak yorumladı.

ABD uyardı

Şarku'l Avsat'ın Independent Arabia'dan aktardığı analize göre Amerika Birleşik Devletleri, diplomatik kanallar ve medya aracılığıyla Ankara'ya, SDG'ye yönelik bir operasyonu kabul etmeyeceğine dair mükerrer mesajlar gönderdi. ABD Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Ned Price, Türkiye'nin Suriye'nin kuzeyine olası bir operasyonunun bölgesel istikrara zarar verebileceği uyarısında bulundu.

Price, Suriye'nin kuzeyinde herhangi bir yeni operasyonun bölgesel istikrarı daha da baltalayacağını ve DAİŞ'e karşı yürütülen mücadeleyi ve ABD askerlerinin güvenliğini riske atacağını söyledi. Ankara'nın Suriye'ye olası bir askeri harekat başlatması hususunda endişeler hala devam ediyor.

Operasyon olursa

Olası bir operasyonun önceden uyarı yapılmaksızın hızlı bir şekilde yapılabileceği değerlendiriliyor. Öte yandan SDG'nin kontrolü altında olan tutuklu DAİŞ üyeleri ve ailelerinin akıbeti de endişeler arasında. Türkiye'nin askeri bir harekatı başlatması bu kişilerin hapishanelerden ve kamplardan firar etmesine olanak sağlayabilir. YPG güçleri halihazırda DEAŞ mensupları ve ailelerinin tutulduğu kampları ve hapishaneleri koruyor. Bazılarına göre Türkiye'nin operasyon başlatması durumunda bu kamplar ve hapishanelerde geniş çaplı isyan hareketleri patlak verebilir.

ABD ve Rusya "yeşil ışık" yakmamaya yakın 

Bu riskler ışığında, Washington ve Moskova'nın Türkiye'nin olası operasyonuna yeşil ışık yakmayacağı tahmin ediliyor. ABD ve Rusya halihazırda çıkarlarının iç içe geçtiği bölgelerde durgun suları bulandırmanın bir faydası olmayacağı kanaatini paylaşıyor. Üstelik lider kadrosunu kaybetmiş ve gücünü büyük ölçüde yitirmiş olsa da terör örgütü DAİŞ zaman zaman saldırılarla kendisini gösteriyor. Ancak nihayetinde, ertelenmiş ya da belirsizliklerle çevrili olsa da Türkiye'nin 'güvenli bölge' oluşturma amacıyla Suriye'ye bir askeri harekat düzenleme ihtimali hala söz konusu. 
(AEK)