Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı’nın sosyal medya üzerinden yayınladığı açıklama ile engellilerin Yüksek Hızlı Tren (YHT) ve anahat tren seferlerinde ücretsiz seyahat hakkını kaldırdığını açıkladı.
Açıklamada kararın gerekçesi, pandemi nedeniyle sosyal teması engellemek ve “engelli vatandaşlara salgının bulaşma riskinden korumak” olarak açıklandı.
Ancak aynı kararda kent içi Marmaray ve Başkentray trenlerinde herhangi bir sınırlama bulunmadığı kaydedildi.
Karara karşı sivil toplum örgütleri sosyal medyada “Seyahat Herkese Haktır” kampanyaları başlatırken, konu Meclis’in de gündemine geldi. Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) Eskişehir Milletvekili Utku Çakırözer kararın engellilere yönelik bir ayrımcılık, eşitsizlik olduğunu söyleyerek tepki gösterdi.
“Ücretini ödeyen binebilir” yanıtı
Çakırözer şunları söyledi:
“Salgın öncesinde Mart ayına kadar engelli yurttaşlarımız YHT, ana hak ve bölgesel trenlere ücretsiz binebiliyordu. Pandemi döneminde tren seferleri durdu. Mayıs sonunda seferler başladığında önce milyonlarca engellimizin yüksek hızlı tren ve anahat tren seferlerindeki ücretsiz ulaşım hakkını kaldırdılar.
“Engellilere parasını ödedikleri takdirde bilet satılmaya başlandı. Şikayet edenlere gönderdikleri yazılar var elimizde. Hiç utanmadan, sıkılmadan engellilere ’Ücretini ödeyen binebilir’ yanıtı verdiler.
“Bu vahim bir hata ve büyük bir insafsızlıktı. Türkiye genelinde milyonlarca engellinin sesi sivil toplum örgütleri ile ücretsiz ulaşım hakkının geri verilmesi için mücadele verirken Bakanlıktan skandal bir açıklama ile karşılaştık.
“Seyahat hakkının ihlali”
“Yapılan bir sosyal medya paylaşımıyla ‘engellilerin seyahat hakkının kaldırıldığı’ duyuruldu. Seyahat herkes için bir haktır. Böyle bir karar milyonlarca engellinin seyahat hakkının ihlalidir. Engellilere yönelik bir ayrımcılıktır. Anayasa ve uluslararası sözleşmeler ile diğer ilgili yasal mevzuata aykırıdır, suçtur.
“Salgın döneminde engelli yurttaşlarımızı idari izinli sayılmıştı. Ama Haziran başı itibariyle bu sona erdi, engelli çalışanlar kamuda ve özel sektörde mesaiye başladı. Engellilerin şehirler arası seyahatlerinde de bir kısıtlama kalmadı. Buna rağmen Ulaştırma Bakanlığı’nın mevcut uygulaması sırf engelli oldukları için vatandaşlara seyahat kısıtlaması getirmekten başka bir şey değildir.
“Sağlığa ulaşma hakları ellerinden alınıyor”
“Özel eğitim ve rehabilitasyon merkezleri açıldı. Eskişehir’den, Konya’dan birçok engelli çocuk ailesiyle Ankara’ya, İstanbul’a eğitime gidip geliyor. Bu vatandaşların önce ücretsiz ulaşım hakkı ellerinden alındı.
“Şimdi ise YHT’ye ve ana hat trenlerine hiç alınmıyorlar. Bu çok büyük bir meseledir. Çok büyük mağduriyetler var. Yani engellilerin hem seyahat özgürlükleri engelleniyor. Hem de sağlığa ulaşma hakları ellerinden alınıyor. Bu kabul edilemez.
“Amaç YHT’ye kar sağlamak”
“Görme engelli çocuklar eğitim için Konya’dan Ankara’ya geliyordu. Önce para istendi onlardan. Paraları olmadığı için gelemediler. Şimdi hiç binemiyorlar. Tekerlekli sandalyeli engelli yurttaşlar da trenlere alınmıyor.
“Kent içinde engellilere seyahat izni verip, şehirler arası seyahatte vermemenin sağlıkla falan izahı olamaz. İş YHT’ye gelince ‘sen dur binemezsin’ deniyor. Bunu kabul etmek mümkün değil. Kısa zaman önce öğrencilerin, memurların tren indirimlerini kaldırmışlardı. Amaç yine aynı. Engellinin ücretsiz biniş hakkını elinden alarak, YHT’ye kar sağlamak.”
“Engellileri eve mi kapatacaksınız?”
Çakırözer, açıklamasında Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı’na da çağrıda bulunarak şu talepte bulundu:
* Şu anda 4736 sayılı Kanun ile getirilen “Engelli yurttaşlara ücretsiz seyahat hakkı” 30 Mayıs’tan itibaren Ulaştırma Bakanlığı tarafından haksız ve hukuksuz biçimde askıya alınmıştır
* Ulaştırma Bakanlığı’nın 8 Temmuz açıklaması ile de BM Engelli Hakları Sözleşmesinin ‘Engellilere ayrımcılık yapılamayacağı’ ilkesi, ’Engellilerin güvenli ve sağlıklı bir biçimde seyahat etme hakkı’, ‘Engellilerin bağımsız yaşama ve topluma dahil olma hakkı’ ihlal edilmiştir.
* Ulaştırma Bakanlığı’nın seyahat kısıtlamasına gerekçe olarak gösterdiği ‘Engelli bireylerin yardımcı personel talep ettikleri ve ortak kullanım alanlarına çok fazla temas ettikleri’ ifadeleri de yanlış ve talihsizdir. Engelli bireyler de tüm yurttaşlar gibi salgın döneminde hijyen ve dezenfektasyona dikkat etmektedir, maske takarak önlem almaktadır. Bu açıklamanın bir aşama sonrası milyonlarca engelliye eve kapatmak mı olacaktır? Bugün şehirlerarası trene almayan yarın şehir içi ulaşıma da engelli yurttaşları dahil etmeyebilir. Böyle bir keyfiyete izin veremeyiz.
* Milyonlarca engellimizin hayatını doğrudan etkileyen bu eşit olmayan ve ayrımcı seyahat kısıtlaması derhal sona ermelidir.
* Engelli vatandaşlarımızın ücretsiz ulaşım hakkı iade edilmelidir.
Bakanlığın açıklaması
Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı'nın konuya ilişkin açıklamasında şu ifadeler yer almıştı:
“Engelli yolcularımız trenlere inerken ve binerken yardım almakta, bu esnada yardımcı personel ile kişisel temasları olmakta, ayrıçça ortak kullanılan yüzeylere de çok fazla temas etmektedirler. Sağlık Bakanlığı ve Bilim Kurulunun tavsiyeleri doğrultusunda engelli yolcularımıza salgın bulaşma riskine karşı korunması amacıyla kısıtlama getirilmiştir.
“Pandeminin toplum için tehlike olmayı sürdürdüğü bu sürecin bitmesi ve normalleşme kurallarının güncellenmesi ile birlikte şehirlerarası yolcu taşımalar (YHT, anahat ve bölgesel tren) normal seyrine dönerken, engelli vatandaşlarımıza getirilen kısıtlama da kaldırılacaktır.” (TP)