Bahçeşehir Üniversitesi Ekonomik ve Toplumsal Araştırmalar Merkezi’nin (BETAM) “Emeklilerin Ne Kadarı Yoksul?” başlıklı araştırmasında, emekliler arasında maaş itibariyle eşitsiz bir dağılım olduğu belirtildi.
“Çok düşük maaşa sahip emekliler de mevcut, çok yüksek maaşa sahip emekliler de.”
Araştırmaya göre, emeklilerin gelirleri sadece emekli maaşlarından ibaret değil. Yaklaşık üçte biri çalışarak ek gelir elde ediyor.
Ayrıca da emeklilerin içinde yaşadıkları hanelerin başka gelirleri de olabiliyor.
Araştırmaya göre, farklı yoksulluk ölçütlerine göre emekliler arasında yoksulluk Türkiye genelinden daha düşük düzeyde.
“2012 yılı gelirleri ve Göreli Yoksulluk ölçütü kullanıldığında emekli barındıran hanelerin sadece yüzde 14,4’ü göreli yoksul çıkıyor. Oysa bu oran Türkiye genelinde yüzde 20,7.
“Çok daha geniş bir yoksul kitlesi belirleyen Şiddetli Maddi Yoksunluk ölçütü kullanıldığında ise emekli barındıran hanelerin yüzde 44,7’si yoksul çıkıyor. Türkiye genelinde bu oran yüzde 53,1.”
Emeklilerin dağılımı
2013 Gelir ve Yaşam Koşulları Anketi (GYKA) verilerine göre, Türkiye’de 2012 yılında yaklaşık 7 milyon 700 bin emekli bulunuyor.
Emeklilerin bölgesel dağılımına bakıldığında en fazla emekli İstanbul ve Ege bölgelerinde, emeklilerin oranının göreli olarak en yüksek olduğu bölgeler ise Batı Marmara ve Doğu Karadeniz.
Bu iki bölgede emeklilerin nüfus içindeki payları sırasıyla yüzde 14,9 ve 14.
Türkiye genelinde emeklilerin payı ise yüzde 10,3.
En az emekli Kuzey Doğu Anadolu’da (108 bin) ve Orta Doğu Anadolu’da (236 bin) bulunuyor.
En düşük emekli payına sahip bölge Güney Doğu Anadolu: yüzde 4.
Çalışan emekliler
Araştırmada yer alan bilgilerin bazıları şöyle:
* Türkiye’de emekliliğin özgün bir özelliği erken emekliliğin yaygınlığı olarak gözüküyor. 35-49 yaş grubundaki emeklilerin payı erkek emekliler içinde yüzde 7,8, kadın emekliler içinde yüzde 9,8.
* Türkiye koşullarında 60’ı çalışma yaşı sınırı kabul edilirse, 60 ve üzerinde yaşa sahip erkek emeklilerin payı yüzde 53,3; aynı yaş grubundaki kadın emeklilerin payı yüzde 60,2.
* Erkek emeklilerin yaklaşık yarısı, kadın emeklilerin ise yaklaşık üçte biri çalışabilecek yaşta.
* Emeklilerin yaklaşık yüzde 30'u (2 milyon 359 bini) çalışıyor.
* Çalışan emeklilerin büyük çoğunluğu erkeklerden oluşuyor. 176 bin çalışan emekli kadına karşılık 2 milyon 183 bin erkek çalışıyor.
* Çalışan kadın emeklilerin yaklaşık üçte ikisi kayıt dışı, yaklaşık yüzde 27'si de ücretsiz aile işçisi olarak çalışıyor .
* Çalışan emekli erkekler ise dörtte üç oranda kayıt dışı çalışıyor.
* Çalışan erkek emeklilerin yaklaşık yarısı (yüzde 51,9) da kendi hesabına çalışanlardan oluşuyor.
* Ücretli ve maaşlı çalışan erkek emeklilerin payı yüzde 24,7’den, kadınların payı da yüzde 40,3’ten ibaret.
Emeklilerin gelir eşitsizliği
Araştırmada emekliler arasında yüksek bir gelir eşitsizliği olduğu da belirtildi.
Gelirlere göre belirlenmiş beş emekli grubuna dair verilerin bazıları şöyle:
* En alt yüzde 20’lik grupta asgari maaş 28TL’den başlıyor 670 TL’de azamiye çıkıyor.
* En üst yüzde 20’lik dilimde ise asgari maaş 1128 TL azami maaş ise 7000 TL olarak görülüyor.
* 2012 itibariyle emeklilerin yüzde 60’nın maaşları 671 TL ile 1125 TL arasında yer alıyor. Bu rakamlar TÜFE enflasyonu itibariyle bugüne yansıtıldığında 819 TL ile 1373 TL arasında olduğu görülüyor.
BETAM’ın araştırması Prof. Dr. Seyfettin Gürsel, Yrd. Doç. Dr. Bülent Anı ve Araştırma Görevlisi Mine Durmaz’ın imzalarını taşıyor. (YY)
BETAM araştırmasına buradan ulaşabilirsiniz.