Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ/WHO) Genel Direktörü Tedros Adhanom Ghebreyesus, m çiçeği (mpox) virüsünü kontrol altına almak için başlatılan küresel stratejik hazırlık ve müdahale planına ilişkin yazılı açıklama yaptı.
Mevcut planla ilgili DSÖ üyesi ülkelere 23 Ağustos'ta bilgi verildiği belirtilen açıklamada, bu planın, DSÖ'nün 14 Ağustos'ta m çiçeği virüsünü “uluslararası öneme sahip halk sağlığı acil durumu” olarak ilan etmesinin ardından oluşturulduğu ifade edildi:
"Plan kapsamında Eylül 2024-Şubat 2025 dönemini kapsayan 6 aylık dönemde DSÖ, üye ülkeler, Afrika Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezleri (Africa CDC) gibi ortaklar, topluluklar ve araştırmacılar gibi kurumların virüse müdahalesi için 135 milyon dolar tutarında bir finansmana ihtiyaç duyulacağı öngörülüyor. DSÖ, plan kapsamında gerçekleştirmesi gerekenler için yakında bir fon çağrısı yapacak."
“Kapsamlı gözetim, önleme, hazırlık”
Açıklamada, Ghebreyesus tarafından virüse karşı yapılan geçici ve daimi öneriler üzerine inşa edilen planın, kapsamlı gözetim, önleme, hazırlık ve yanıt stratejilerinin uygulanmasının yanı sıra virüsle ilgili araştırmanın ilerletilmesine dayandığı bildirildi.
Açıklamada, test ve aşılara eşit erişimin sağlanması, hayvandan insana bulaşmanın en aza indirilmesi ile toplumların salgın önleme ve kontrolüne aktif olarak katılmalarının sağlanmasının da planın parçası olduğu belirtildi.
Aşılama stratejisi
Stratejik aşılama çabalarının, bulaşma zincirlerini kesmek için son vakaların yakın temaslıları ve sağlık çalışanları dahil en yüksek risk altındaki bireylere uygulanacağı ifade edilen açıklamada, DSÖ'nün virüse karşı hazırlıklı olma ve müdahalenin temel alanlarında koordinasyonu artırmak için çok çeşitli uluslararası, bölgesel, ulusal ve yerel ortaklarla çalıştığı bildirildi.
Açıklamada görüşlerine yer verilen Ghebreyesus, "Kongo Demokratik Cumhuriyeti ve komşu ülkelerdeki M çiçeği virüsü salgınları kontrol altına alınabilir ve durdurulabilir" dedi.
Ghebreyesus, salgını kontrol altına almak için uluslararası kuruluşlar, ulusal ve yerel ortaklar, sivil toplum kuruluşları, araştırmacılar ve DSÖ üyesi ülkeler arasında kapsamlı ve koordineli bir eylem planına ihtiyaç olduğunun altını çizdi.
“Şimdiye kadarki en ölümcül varyant”
ABD Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezleri (CDC) internet sitesinde yer alan bilgiye göre, virüsün iki çeşidi var: clade I ve clade II.
Clade I hastalığın daha ağır seyretmesine ve ölüme yol açıyor. Bu suş, Orta Afrika’da endemiye sebep olan tür.
Clade II ise 2022 yılında tüm dünyaya hastalığın yayıldığı suş. Bu türde hastalık daha hafif seyrediyor, virüsü kapanların yüzde 99’u iyileşti.
Kongo’da hastalığın iki varyantı da yaygın.
M çiçeğinin yeni varyantı yayılımı hızlandırdı
Ruanda Üniversitesinden Jean Claude Udahemuka, geçen ay yaptığı açıklamada, clade 1b varyantının “şimdiye kadarki en ölümcül m çiçeği varyantı olduğunu” söyledi.
Güney Kivu bölgesinden araştırmacı Leandre Murhula Masirika da yeni varyantın, diğerleriyle aynı semptomlara yol açtığını ancak çok daha ağır sonuçlara sebep olduğunu söyledi.
Şu anda CDC'ye göre m çiçeği enfeksiyonları için onaylanmış bir tedavi bulunmuyor.
M çiçeği, 1970 yılında Kongo Demokratik Cumhuriyeti'nde insanda ilk kez tespit edildikten sonra onlarca yıldır Afrika'nın bazı bölgelerinde endemik olarak görülüyor.
Ancak clade 1b türü ilk olarak Eylül ayında, Ruanda sınırından yaklaşık 170 mil (273 km) uzakta, Kongo’nun maden kasabası Kamituga'daki seks işçileri arasında ortaya çıktı.
Afrika CDC, tüm vakaların ve ölümlerin yüzde 96'sının Demokratik Kongo Cumhuriyeti'nde (KDC) olduğunu ancak hastalığın komşu ülkelere de yayıldığını ve 18 ülkenin vaka bildirdiğini söyledi.
Africa CDC'nin 9 Ağustos'ta yayımladığı rapora göre, ocaktan 8 Ağustos'a kadar 13 Afrika ülkesinde 2 bin 822 kişi virüse yakalandı, 14 bin 719 şüpheli vaka kayda geçti. Virüs nedeniyle 511'i Kongo Demokratik Cumhuriyeti'nde (KDC) olmak üzere 517 kişi yaşamını yitirdi.
Dünya Sağlık Örgütü, 28 Kasım 2023'te “Maymun çiçeği” olarak bilinen hastalığın adını "ırkçı ve küçük düşürücü" olduğu gerekçesiyle "Mpox – M çiçeği" olarak değiştirmişti.
(AS)