DİSK-AR raporu: Covid-19 işçileri nasıl etkiledi?

* Fotoğraf: Pixabay

DİSK-AR, yeni tip koronavirüs (Covid-19) salgınının çalışma yaşamına etkilerine dair saha araştırmasının sonuçlarını açıkladı.

"Covid-19 İşçileri Nasıl Etkiledi” adlı araştırma DİSK üyelerinin yasadığı gelir kaybını ve karşılaştıkları ekonomik zorlukları ortaya koydu.

Raporun açıklandığı toplantıda konuşan DİSK Genel Başkanı Arzu Çerkezoğlu, salgın nedeniyle istihdam ve iş kaybının 13 milyon düzeyine, geniş tanımlı işsizlik ve istihdam kaybı oranının ise yüzde 39'a ulaştığını söyledi.

Raporun sendika çatısı altından olmanın sağlamış olduğu korumayı gösterdiğini de belirten Çerkezoğlu, “Sendikalılık Covid-19'un yarattığı tahribatını sınırlamıştır. Covid-19, sendikasız ve kayıtsız işyerlerinde çalışan emekçiler üzerinde çok daha büyük tahribat yarattığını söylemek mümkündür” dedi.

DİSK üyeleriyle yapılan araştırmanın ön bulgularının paylaşıldığı raporda şu bilgiler yer aldı:

Salgın işçilerin çalışma biçimlerinde değişikliklere neden oldu

Covid-19 salgını DİSK üyesi işçilerin çalışma biçimlerinde büyük değişimlere neden oldu. DİSK üyelerinin yüzde 63'ünün çalışma biçimi değişti. Kısa çalışma, evden çalışma, uzaktan çalışma, dönüşümlü çalışma yaygınlaştı. İzin kullanımının yaygınlaşmasıyla birlikte işçilerin bir bölümü yıllık izne veya kronik hastalığı nedeniyle idari/ücretli izne çıkarıldı.

Çalışma biçimlerinin değişmesi kadınlarda ve özel sektörde farklılık gösterdi. Özel sektörde işçilerin yüzde 76'sının çalışma biçimi değişti. DİSK üyesi kadın işçilerin yüzde 81'inin çalışma biçimi değişti.

İşçiler ücret ve gelir kayıpları yaşadı

Covid-19 salgını nedeniyle çalışma biçimlerinin değişmesiyle işçilerin çalışma süreleri düştü. Bu durum ücret ve gelir kayıplarına yol açtı.

DİSK üyesi işçilerin yüzde 36'sı ücret veya gelir kaybı yaşadı. Ücret kaybı yaşayan DİSK üyesi kadınların oranı erkeklerden daha fazla gerçekleşti. Kadınların yüzde 47,7'si ve erkeklerin yüzde 34,2'si ücretini, fazla çalışma ücretini veya sosyal ödemelerini eksik aldığını veya hiç alamadıklarını belirtti.

İşçilerin yüzde 75'i ekonomik zorlukla karşılaştı

DİSK üyesi işçilerin yüzde 75'i Covid-19 nedeniyle ekonomik zorluk yaşadığını beyan etti. Ekonomik zorluklar içinde ilk sırayı borçlanma aldı. İşçilerin yüzde 25'ten fazlası borçlarının artığını belirtirken yüzde 19,4'ü kredi kartının alt limitini ödeyemedi.

Kredi kartı borcunu ödeyemeyen işçilerin oranı yüzde 16,5, faturalarını ödemekte sıkıntı yaşayan işçilerin oranı yüzde 13,7 oldu.

İşçilerin yüzde 41'inin çalışma süresi azaldı

Covid-19 salgınıyla birlikte Türkiye çapında işyerlerinin önemli bir bölümü mal ve hizmet üretimine ara verdi ya da durdurdu. Bu durum fiili çalışma sürelerinin düşmesine neden olmuştur. İşçilerin yüzde 41'i çalışma sürelerinin azaldığı belirtti. Özel sektörde bu oran yüzde 52'ye ulaştı.

Kadın işçiler Covid-19 salgınından daha yoğun etkilendi

Araştırma sonuçları DİSK üyesi kadınların erkeklere göre daha düşük ücret aldığını, çalışma biçimlerinin daha fazla değiştiğini ve çalışma süresinin daha fazla azaldığını ortaya koydu. Covid-19 sürecinde kadınların ücret kaybı erkeklerden daha fazla oranda gerçekleşti.

Bu durum salgın döneminde toplumsal cinsiyet eşitsizliğinin daha da arttığı ortaya koydu. Kadınların ücretli çalışma süreleri azaldı, kadınlar istihdamdan daha fazla çekilmek zorunda kaldı ancak ev içi yükleri arttı.

İşçilerin yüzde 27'si İŞKUR'dan ödenek aldı

Covid-19 salgını döneminde kısa çalışma ödeneği ve ücretsiz izin ödeneği (nakdi ücret desteği) uygulamaları yaygınlaştı. DİSK üyesi işçilerin yüzde 27'si, özel sektör işçilerinin yarısı İŞKUR'dan ödenek aldı. İşçilerin yüzde 23'ü kısa çalışma ödeneği aldığını belirtti.

İşçilerin yüzde 92'si İŞKUR dışında bir yardım almadı

Covid-19 salgınında yaşanan iş ile ücret kaybı, İŞKUR ödenekleri ve sosyal yardım programları ile çok sınırlı bir biçimde karşılandı. Bu ödeneklerin ve programların yetersiz ve sınırlı olduğu DİSK üyelerinde de görüldü.

Covid-19 döneminde İŞKUR'un ödenekleri dışında sınırlı düzeyde çeşitli sosyal yardım uygulamaları da gündeme geldi. Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı tarafından 4,5 milyon aileye yapılan 1.000 TL nakit destek yardımı ve erzak/gıda yardımları bu dönemde kullanılan yardım programları oldu. Ancak araştırma gösterdi ki yaşanan ekonomik ve sosyal tahribat karşısında alınan önlemler son derece sınırlı kaldı. DİSK üyesi işçilerin yüzde 92'si devletten herhangi bir yardım alamadı.

İşçilerin yüzde 63'ü gelir akışı kesilirse 1 aydan daha az süre geçinebiliyor

DİSK üyesi işçilerin yüzde 63'ü gelir akışı kesildiğinde 1 aydan daha az süre geçinebileceğini belirtti. 1-3 ay arası geçinebilen işçilerin oranı yüzde 29, 3-6 ay arası geçinebileceğini ifade eden işçilerin oranı ise yüzde 3,8 oldu.

Covid-19 döneminde işçilerin yüzde 40'ı ucuz besinlere yöneldi

Covid-19 salgını işçilerin gıda harcama tercihlerini değiştirdi. Yaşanan iş ve gelir kaybı nedeniyle işçilerin bir kısmı daha ucuz besinlere yönelirken, bir kısmı salgının insan sağlığı üzerinde yarattığı tehdit nedeniyle daha pahalı besinlere yöneldi. DİSK üyesi işçilerin yüzde 40'ı daha ucuz besinlere yöneldi.

İşçilerin yüzde 29,4'ü kendilerinin veya arkadaşlarının Covid-19'a yakalandığını belirtti

İşçilerin yüzde 1,6'si Covid-19'a yakalandığını belirtirken, yüzde 27,8'i "çalışma arkadaşım/arkadaşlarım yakalandı” demiştir. Böylece DİSK üyesi işçilerin yüzde 29,4'ü kendisinin veya arkadaşlarının Covid-19'a yakalandığını belirtmiştir. Özel sektör işçilerinin ise yüzde 1,9'u Covid-19'a yakalanmıştır.

Covid-19 vakası nedeniyle işyerlerinin yüzde 15'inde üretim durdu

İşçilerin yüzde 15,4'ü işyerinde üretimin koronavirüs vakası sebebiyle durduğunu beyan etti. İşçilerin yüzde 7,7'si işyerinde koronavirüs görüldükten sonra salgına yakalanan işçinin bulunduğu bölümün kapatıldığını ve geri kalan bölümlerin çalışmaya devam ettiğini, yüzde 5,8'i işveren tarafından işin durdurulduğunu ve yüzde 1,9'u ise çalışmaktan kaçınma hakkını kullandığını belirtti.

İşçilerin yüzde 53'ü salgına karşı alınan önlemleri yeterli bulmuyor

DİSK üyesi işçilerin yüzde 47'si Covid-19 nedeniyle işe gidiş geliş ve işyerlerinde alınan önlemleri "yeterli” bulduğunu belirtirken işçilerin yüzde 53'ü ise önlemleri yeterli bulmadı.

İşçilerin yüzde 82'sini Covid-19 nedeniyle işini ve kendini tehlikede hissediyor

Covid-19 işçilerde ciddi bir yaşam ve iş kaygısı yaratmıştır. İşçilerin yüzde 81,8'i kendisini ve/veya işini tehlikede hissettiğini belirtti.

İşçilerin yüzde 53'ü salgının yayılma hızının artacağını düşünüyor

İşçilerin yüzde 53'ü "salgının yayılma hızı artacak” derken, sadece yüzde 17,3'ü yayılma hızının azalacağını belirti. Kadınlar salgının yayılma hızı konusunda daha kaygılı oldu.

İşçilerin yüzde 84'ü Covid-19'u kişisel ekonomik durumu için büyük tehlike olarak görüyor

İşçilerin yüzde 84'e yakını Covid-19'u, kişisel ekonomik durumu için büyük bir tehlike olarak gördüğünü söyledi Aynı şekilde işçilerin yüzde 87'sine yakını Covid-19'u Türkiye ekonomisi ve dünya ekonomisi için büyük bir tehlike olarak gördüğünü beyan etti.

“Kayıpları giderecek önlemler alınsın”

Raporda önlemlerin yetersizliğine dikkat çekilerek şunlar söylendi:

“Sonuç olarak saha verilerinde elde ettiğimiz bulgular daha önceki öngörülerimizi doğrular niteliktedir. Covid-19 işçilerin sağlığı, geliri ve işini ciddi biçimde tehdit etmektedir. Alınan sağlık ve sosyo-ekonomik önlemlerin yetersizliği görülmektedir.

“Salgına karşı akıl ve bilimle mücadele edilmeli ve işçilerin ve çalışanların yaşadığı kayıpları giderecek sosyal ve ekonomik önlemler acilen alınmalıdır.” (TP)