DİSK – AR: İşçilerin Yüzde 90’ı Sendikasız

Haberin İngilizcesi için tıklayın

Devrimci İşçi Sendikaları Konfederasyonu Araştırma Dairesi (DİSK – AR)’nin hazırladığı Araştırma Raporu 2019 yayınlandı. Araştırma, sendikalaşma, toplu iş sözleşmesi ve grevler konusundaki vahim tabloyu ortaya koyuyor.

Araştırmaya göre Türkiye'de sendikalaşabilen işçilerin oranı yüzde 11’le sınırlı kalırken, işçilerin sadece yüzde 7'si toplu iş sözleşmelerinden yararlanıyor.

"14 milyon 395 bin işçi sendikasız"

Araştırma sendikalı işçi sayısındaki artışın yapay olduğunu ve sendikalaşan işçilerin ciddi bir bölümünün toplu iş sözleşmesinden yararlanamadığını gösteriyor. Memurlar hariç 16 milyon 254 bin işçinin sadece 1 milyon 859 bini sendika üyesi iken 14 milyon 395 bin işçi herhangi bir sendikaya üye değil.

Raporda öne çıkan detaylar şöyle:

“ * Kayıt dışı işçiler dâhil edildiğinde ise fiili sendikalaşma oranı yüzde 11,4'tür. Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı, Ocak 2019 itibariyle resmi sendikalaşma oranını yüzde 13,9 olarak açıklasa da bu oran hatalı. Bakanlık sadece sigortalı işçileri dikkate alıyor. 

“ * Türkiye'de toplam 16 milyon 254 bin işçinin sadece 1 milyon 132 bini toplu iş sözleşmesinden yararlanıyor. İşçilerin yüzde 93'ü toplu iş sözleşmesi kapsamı dışında. Toplu iş sözleşmesi kapsamı dışındaki işçi sayısı 15 milyon 122 bin. Toplu iş sözleşmesi kapsama oranı sadece yüzde 7'dir.

'Sendika üyesi işçiler de toplu iş sözleşmesiz'

“ * Sendika üyesi işçiler de toplu iş sözleşmesiz: Ocak 2019 tarihli bakanlık verilerine göre 1 milyon 859 bin sendika üyesi olarak gözükse de bunların 727 bini (yüzde 39'u) toplu iş sözleşmesi kapsamında değildir. Toplu iş sözleşmesinden yararlanan üye sayısı 1 milyon 132 bin. 727 bin işçi sendika üyesi olduğu halde toplu iş sözleşmesinden yararlanamıyor. 

“ * Avrupa Birliği (AB) ülkelerinde TİS kapsamı genellikle yüzde 50'nin üzerindedir. Toplu iş sözleşmesi kapsamı Avusturya'da yüzde 98, Belçika'da yüzde 96, Yunanistan ve İsveç'te yüzde 90'dır. TİS kapsamının en düşük olduğu ülkeler yüzde 12,5 ile Meksika, yüzde 12 ile ABD, yüzde 11,8 ile Kore, yüzde 7,1 ile Litvanya ve yüzde 7 ile Türkiye'dir.

“ * 2013 ve 2019 arasında sendika üyeliğinde 857 binlik artış yaşandı. 857 bin işçinin 517 bini Hak-İş'e, 266 bini Türk-İş'e, 71 bini DİSK'e üye sendikalara üye olmuştur. Bu tablo Hak-İş'in kamu taşeron işçilerinin ve kamu işçilerinin sendikalaşması sırasında siyasal iktidar tarafından korunup kolladığını gösteriyor.

‘Gazeteciler sendikasız’

“ * En fazla sendikalaşma oranına sahip ilk üç işkolu, genel işler, savunma ve güvenlik ve banka, finans ve sigorta.

“* Toplu iş sözleşmesi kapsamının en düşük olduğu ilk üç işkolu sırasıyla turizm (yüzde 1,6), büro (yüzde 2,6) ve inşaattır (yüzde 2,8). Turizm işkolunda işçilerin yüzde 98,4'ü, büro ve ticaret, eğitim işkolunda işçilerin yüzde 97,4'ü ve inşaat işkolunda işçilerin yüzde 97,2'si toplu iş sözleşmesi kapsamı dışındadır.

“ * Sağlık, sosyal hizmetler, gazetecilik, tekstil işkolları da toplu iş sözleşmesi kapsamının düşük olduğu işkollarıdır. TİS kapsamının en yüksek olduğu işkolları ise banka ve finans, enerji ve genel işler kollarıdır.

‘Kadınlar erkeklere göre daha az sendikalı’

“ * Kadınların sendikalaşma oranı kayıt dışı işçiler dahil yüzde 6,7'ye düşmüş durumda. Toplam işçilerin yüzde 27,6'sı kadınlardan oluşurken, kadın sendika üyeleri toplam sendika üyelerinin yalnızca yüzde 19'unu oluşturuyor. Toplam işçilerin yüzde 72,4'ü erkek olmasına karşılık toplam sendika üyelerinin yüzde 81'i erkeklerden oluşmaktadır.

‘Sendikalaşma oranı en az Antalya’

 " * Sendikalaşmanın en düşük olduğu 10 il sırasıyla Antalya, Denizli, Yalova, Muğla, Mardin, Gaziantep, İstanbul, Ordu, Şırnak ve Uşak'tır. Antalya en sendikasız il olurken, İstanbul sendikalaşma sıralamasında 81 içinde 75. sıradadır. Sendikalaşmanın en yüksek olduğu iller belediyeler dâhil kamu işçiliğinin yüksek olduğu illerdir. Zonguldak, Kırşehir, Rize, Karabük, Kırıkkale, Kütahya sendikalaşmanın en yüksek olduğu iller oldu.

“ * Grevler dibe vurdu: 1984-1995 arasında yıllık ortalama greve katılan işçi sayısı 60 bin civarında iken, bu sayı 1995-2000 yılları arasında 9 bin civarına, 2000'lı yıllarda a ise 5 bin civarına geriledi. 2003 yılında itibaren ise grevi ertelenen (yasaklanan) işçi sayısı 193 bin oldu."

TIKLAYIN - Raporun tamamı (EMK/EKN)