Dil ve Lehçe Yönetmeliği Sınırlı Çıktı
Daha önce Dışişleri Bakanlığı'nın itirazı üzerine yayımlanmadan önce geri çekilen yönetmelik, ismi değiştirilerek yeniden yayımlandı.
Yayına "süre" ve "tür" sınırlaması
Buna göre, sadece ulusal yayın kuruluşları bu dil ve lehçelerde yayın yapabilecekler. Yayın radyolarda haftada beş, televizyonlarda ise dört saatle sınırlı olacak.
Yayınlar yetişkinlere yönelik olacak ve haber, müzik ve geleneksel kültürün tanıtımını kapsayacak. Yönetmeliğe göre, yayınlar dil ve lehçelerin öğretimini kapsamayacak.
Türkçe'den başka bir dilde de yayın yapmak üzere RTÜK'ten izin alan yayın kuruluşları yayınlarını; hukukun üstünlüğüne, Anayasanın genel ilkelerine, temel hak ve özgürlüklere, milli güvenliğe, genel ahlaka, Cumhuriyetin Anayasada belirtilen temel niteliklerine, Devletin ülkesi ve milletiyle bölünmez bütünlüğüne, 3984 sayılı Kanun ve bu Kanuna dayanılarak çıkartılan yönetmeliklerle düzenlenen esas ve ilkelere, RTÜK'ün öngördüğü yükümlülüklere izin şartları ve taahhütlerine uygun olarak kamu hizmeti anlayışı çerçevesinde yapmakla yükümlü olacaklar.
Yürürlüğe gire yönetmeliğin tam metni şöyle :
Türk Vatandaşlarının Günlük Yaşamlarında Geleneksel Olarak Kullandıkları Farklı Dil ve Lehçelerde Yapılacak Radyo ve Televizyon Yayınları Hakkında Yönetmelik
25 Ocak 2004 PAZAR Sayı: 25357
BİRİNCİ BÖLÜM
Amaç, Dayanak, Tanımlar
Amaç
Madde 1- Bu Yönetmeliğin amacı, kamu ve özel radyo ve televizyon kuruluşlarının radyo ve televizyon yayınlarının Türkçe yapılması esası yanında Türk vatandaşlarının günlük yaşamlarında geleneksel olarak kullandıkları farklı dil ve lehçelerde de yayın yapabilmelerine ilişkin usul ve esasları düzenlemektir.
Dayanak
Madde 2 - Bu Yönetmelik, 3984 sayılı Radyo ve Televizyonların Kuruluş ve Yayınları Hakkında Kanunun 4928 sayılı Kanunla değişik 4 üncü maddesine ve Avrupa Sınır Ötesi Televizyon Sözleşmesinde öngörülen hükümlere dayanılarak hazırlanmıştır.
Tanımlar
Madde 3 - Bu Yönetmelikte geçen;
a) Üst Kurul: Radyo ve Televizyon Üst Kurulunu,
b) Kanun: 3984 sayılı Radyo ve Televizyonların Kuruluş ve Yayınları Hakkında Kanunu,
c) İletişim Ortamı: Radyo ve televizyon programlarının üretildiği merkez çıkışındaki sinyali herhangi bir teknik kullanarak tek veya birden fazla radyo ve televizyon yayınını bir arada olarak radyo, televizyon alıcıları ve/veya veri dağıtım merkezlerine ileten her nevi ortamı,
d) Tematik Kanal: Haber, belgesel, spor, müzik ve benzeri türlerde olmak üzere yalnızca belli bir konuda yayın yapan kanalı,
e) Ulusal Yayın: Bütün ülkeye yapılan radyo, televizyon ve veri yayınını,
f) Bölgesel Yayın: Birbirine komşu en az üç il ve en çok bir coğrafi bölge alanının asgari yüzde yetmişine yapılan radyo, televizyon yayınını,
g) Yerel Yayın: Mülki taksimat itibarıyla en az bir ilçe (merkez ilçe dahil) veya bir ilin alanının en az yüzde yetmişine yapılan radyo, televizyon ve veri yayını,
h) Yeniden İletim: Yetkili yayın kuruluşu tarafından kullanılan teknik araç ne olursa olsun, halkın izlemesi amacıyla yayınlanan radyo ve televizyon program hizmetlerinin değişiklik yapılmaksızın bütününün veya bir bölümünün alınması ve aynı anda veya teknik nedenlerle bağlı olarak daha sonra iletilmesini,
i) Haber: Kamuoyunun bilgi edinme ihtiyacını karşılamak amacıyla ve nesnel bir bakış açısıyla izleyici ve dinleyicilere iletilen güncel, toplumsal, siyasal, kültürel, ekonomik olay, konu ve gelişmeleri,
j) Haber Programları: Kamuoyunun bilgi edinme ihtiyacını karşılamak amacıyla olay, konu ve gelişmeleri ayrıntılarıyla ele alan ve değerlendiren; olağandışı durumlar dışında belirli yayın gün ve saatinde ve genellikle belirli bir süreyle sınırlı olarak, düzenli biçimde izleyici ya da dinleyicilere sunulan program türünü,
k) Haber Bülteni: Kamuoyunun bilgi edinme ihtiyacını karşılamak amacıyla, güncel, toplumsal, siyasal, kültürel, ekonomik olay, konu ve gelişmelerin, basın ve yayın meslek ilkeleri uyarınca, doğruluk ve çabukluk ilkesine uygun olarak izlenip, derlenerek, izleyici veya dinleyicilere, olağandışı durumlar hariç düzenli olarak, belirli saatlerde sunulduğu program türünü,
l) Kültür Programları: Toplumun düşünce ve hayat şekline konu teşkil eden ve nesilden nesle aktarılan inanç, bilgi ve uygulamaların korunması, geliştirilmesi, yayılması ve zenginleştirilmesi amacıyla milli kültür politikasının ilkeleri doğrultusunda hazırlanan programları,
m) Müzik Programları: Kültürel zenginliğin bir parçası olan her türlü sözlü ve/veya sözsüz müzik eserlerinin icra edildiği programları,
n) Yayın Planı: Kanun ve bu Yönetmelik uyarınca, yayıncının, yayınların gün, saat ve sürelerini belirtmek üzere hazırlayacağı yayın düzenini,
o) Yıllık Yayın Dönemi: Her yılın 01 Ocak günü Türkiye saatiyle 00.00'da başlayıp 31 Aralık günü saat 24.00'de sona eren zaman dilimini,
p) Aylık Yayın Dönemi: Her ayın birinci günü Türkiye saatiyle 00.00'da başlayıp son günü saat 24.00'de sona eren zaman dilimini,
r) Yayın Günü: Türkiye saatiyle 00.00'dan başlayan 24 saatlik zaman dilimini,
s) Yayın Saati: Yayın yapılacak saatleri ve münferit programların yayınlanma saatlerini,
t) Alt Yazı: Program kaydı veya yayın esnasında, çoğunlukla ekranın alt bölümüne yerleştirilen, sabit ve/veya hareketli olarak verilen yazılı bilgileri
ifade eder.
İKİNCİ BÖLÜM
Yayınların Dili, Yayın Esasları, Başvuru
Yayınların dili
Madde 4 - Yayınların Türkçe yapılması esastır. Yayınlarda Türkçe'nin özellikleri ve kuralları bozulmadan konuşma dili olarak kullanılması, çağdaş kültür, eğitim ve bilim dili olarak gelişmesi sağlanmalıdır. Münhasıran Türkçe'den başka bir dil ve lehçede yayın yapılamaz. Ancak, bu yönetmelik çerçevesinde Türk vatandaşlarının günlük yaşamlarında geleneksel olarak kullandıkları farklı dil ve lehçelerde de yayın yapılabilir.
Türk vatandaşlarının günlük yaşamlarında geleneksel olarak kullandıkları farklı dil ve lehçelerde yayın esasları
Madde 5 - Kamu ve özel ulusal radyo ve televizyon kuruluşlarınca Türk vatandaşlarının günlük yaşamlarında geleneksel olarak kullandıkları farklı dil ve lehçelerde de bu Yönetmelik hükümleri doğrultusunda Üst Kurul'dan izin almak suretiyle yayın yapılabilir.
Bu dil ve lehçelerde sadece yetişkinler için haber, müzik ve geleneksel kültürün tanıtımına yönelik yayınlar yapılabilir.
Bu dil ve lehçelerin öğretilmesine yönelik yayın yapılamaz.
Kamu ve özel ulusal yayın lisansı sahibi radyo ve televizyon kuruluşları, bu dil ve lehçelerdeki yeniden iletim konusu yayınları da dahil olmak üzere; radyo kuruluşları günde 60 dakikayı aşmamak üzere haftada toplam beş saat, televizyon kuruluşları ise günde 45 dakikayı aşmamak üzere haftada toplam dört saat yayın yapabilirler.
Bu dil ve lehçelerde yeniden iletim konusu yayınlar dahil, televizyon yayını yapan kuruluşlar bu yayınlarını içerik ve süre açısından bire bir olmak kaydıyla, Türkçe alt yazıyla vermekle veya hemen akabinde Türkçe tercümesini yayınlamakla, radyo yayını yapan kuruluşlar ise programın yayınlanmasını takiben Türkçe tercümesini yayınlamakla yükümlüdürler.
Başvuru
Madde 6 - Kamu ve özel radyo ve televizyon kuruluşları;
a) Yayın yapmak istedikleri, dil ve/veya lehçeyi, bu dil ve lehçede yayınlanacak program türlerini, bu programların, günlük yayın akışı içindeki yerleşimini, aylık ve yıllık yayın planlarını belirleyen, kuruluşun yönetim kurulu kararı,
b) Münhasıran bu yayınlarla ilgili denetleme kurulu, sorumlu müdür, haber biriminde çalışanlar ve spikerlerin 3984 sayılı Kanun ve Yönetmeliklerde aranılan vasıfları taşıdıklarına dair belge,
c) Taahhütnamenin kuruluşun tüzel kişiliğini temsile yetkili kişi tarafından noter huzurunda imzalanmış örneği ile,
Üst Kurula başvururlar.
Başvurudan sonra meydana gelen değişiklikler de Üst Kurul'a bildirilir ve onayı alınır.
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
Değerlendirme, İzin, Yükümlülükler
Değerlendirme, izin
Madde 7 - Üst Kurul, Türk vatandaşlarının günlük yaşamlarında geleneksel olarak kullandıkları farklı dil ve lehçelerde yayın yapmak isteyen kamu ve özel yayın kuruluşlarının başvurularındaki bilgi ve belgeleri inceler ve bu yönetmelik hükümlerini yerine getiren kuruluşlara yayın izni verir.
Türkçe yayın yapan yayın kuruluşlarının, günlük, aylık ve yıllık yayın planları göz önüne alındığında süreklilik arz etmeyen münferit müzik eserlerinin yayınları ve sinema filmlerine yer verilmesi bu izin kapsamı dışında değerlendirilir.
Yayın kuruluşlarının başvurusunun Üst Kurulca reddi kararlarına karşı yargı yolu açıktır.
Yükümlülükler
Madde 8 - Türkçe'den başka bir dilde de yayın yapmak üzere Üst Kuruldan izin alan yayın kuruluşları yayınlarını; hukukun üstünlüğüne, Anayasanın genel ilkelerine, temel hak ve özgürlüklere, milli güvenliğe, genel ahlaka, Cumhuriyetin Anayasada belirtilen temel niteliklerine, Devletin ülkesi ve milletiyle bölünmez bütünlüğüne, 3984 sayılı Kanun ve bu Kanuna dayanılarak çıkartılan yönetmeliklerle düzenlenen esas ve ilkelere, Üst Kurulun öngördüğü yükümlülüklere izin şartları ve taahhütlerine uygun olarak kamu hizmeti anlayışı çerçevesinde yapmakla yükümlüdürler.
Yayın kuruluşları farklı dil ve lehçelerde yaptıkları yayın süresince stüdyo düzeni, mevcut logo, ses efekti ve tanıtıcı ses işaretleri dışında simgelere yer vermemekle yükümlüdürler. Gerektiği takdirde, sadece Türkiye Cumhuriyeti'nin simgesi niteliğindeki görüntü ve işaretler kullanılabilir.
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
Müeyyideler
Madde 9 - Kanundaki esaslara, yayın ilkelerine ve Üst Kurulca öngörülen yükümlülüklere aykırı yayın yapan yayın kuruluşları 3984 sayılı Kanunun 33 üncü maddesi hükmü uyarınca cezalandırılır.
Üst Kurulun izni olmadan Türkçe'den başka bir dil ve lehçede yayın yapan yayın kuruluşlarına 3984 sayılı Kanunun Ek-2 maddesi hükmü uyarınca izinsiz yayın müeyyidesi uygulanır.
Üst Kurul'ca yayın kuruluşlarına uygulanacak müeyyidelere karşı yargı yolu açıktır.
BEŞİNCİ BÖLÜM
Çeşitli Hükümler
Madde 10 - Bu Yönetmelikte hüküm bulunmayan hallerde 3984 sayılı Radyo ve Televizyonların Kuruluş ve Yayınları Hakkındaki Kanuna dayanılarak çıkartılan yönetmeliklerin ilgili hükümleri uygulanır.
Madde 11 - 18/12/2002 tarihli ve 24967 sayılı Resmî Gazetede yayımlanan Radyo ve Televizyon Yayınlarının Dili Hakkında Yönetmelik yürürlükten kaldırılmıştır.
Geçici Madde 1 - Türk vatandaşlarının günlük yaşamlarında geleneksel olarak kullandıkları farklı dil ve lehçelerin izleyici-dinleyici profili belirleninceye kadar bu dil ve lehçelerdeki yayın sadece kamu ve özel ulusal yayın kuruluşları tarafından yapılır.
Üst Kurul ülke çapındaki talepler yanında, gerekli araştırmalar yaptırarak izleyici-dinleyici profilini çıkarır.
ALTINCI BÖLÜM
Yürürlük ve Yürütme
Yürürlük
Madde 12 - Bu Yönetmelik, yayımı tarihinde yürürlüğe girer.
Yürütme
Madde 13 - Bu Yönetmelik hükümlerini Radyo ve Televizyon Üst Kurulu yürütür. (EÖ/BB)