6 Mayıs Pazar günü saat 13.00'da, 68'liler Dayanışma Derneği, Ankara 78'liler Derneği, sosyalist partiler, Halkevleri, DİSK, KESK ve sosyalist gruplar ortak olarak Karşıyaka Mezarlığı'nda, Ankara'da bir anma etkinliği düzenlenecek.
Ayrıca bugün 12.30'da Yüksel caddesinde basın açıklaması, ODTÜ Mezunları Derneği Vişnelik Tesisleri'nde "35.Yılında 6 Mayıs İdamları" konulu panel-forum yapılıyor.
Yarın da 16.00'dan itibaren Yüksel caddesi, İnsan Hakları Anıtı önünde konser ve film gösterimi yapılacak.
"Şimdi Deniz olunmalı" başlıklı bir kampanya yürüten Emeğin Partisi (EMEP) İstanbul'da bugün ve yarın Muammer Karaca Tiyatrosu, Beyoğlu'nda panel ve farklı etkinlikler düzenliyor. Ayrıca yarın saat 18.00'da AKM'nin önünden Dolmabahçe'ye yürünecek. Bilgi için tel: 0212 588 43 32
"Yurtsever Cepheli Öğrenciler" de İstanbul'dan başladıkları yürüyüşü 6 Mayıs'ta Ankara'da sonlandıracaklar. Bugün 18.00'da Hipodrom'da bu çerçevede bir şölen düzenleniyor. Çanakkale mahkemesi yürüyüşle ilgili afişleri toplatmıştı.
"Mare Nostrum"
Biz de Can Yücel'in Deniz Gezmiş'in ardından yazdığı "Mare Nostrum"u size tekrar aktarıyoruz:
En uzun koşuysa elbet
Türkiye'de de Devrim
O, onun en güzel yüz metresini koştu
En sekmez luverin namlusundan fırlayarak ...
En hızlısıydı hepimizin,
En önce göğüsledi ipi...
Acıyorsam sana anam avradım olsun
Ama aşk olsun sana çocuk, Aşk olsun
İdam için el kaldıranlar hesap vermedi
Gezmiş, İnan ve Aslan'ın idamları Türkiye Büyük Millet Meclisi'nde 24 Nisan 1972'de oylanmıştı. İdam kararına 276 milletvekili "Evet", 48 milletvekili de "Hayır" demişti. İki çekimser vardı. 115 milletvekili de katılmamıştı. İdamları onaylayan Süleyman Demirel'in liderliğini yaptığı Adalet Partisi milletvekillerinin Meclis'teki konuşmalarından parçaları görmek için buraya tıklayın.
İdam edildikleri tarihte Deniz Gezmiş ve Yusuf Aslan 25, Hüseyin İnan 23 yaşındaydılar. O dönemde (12 Mart Askeri Darbesi) iktidardan indirilen Süleyman Demirel, Denizlerin idamına "Evet" oyu veren Adalet Partisi'nin lideriydi. Nasıl "evet" dediğini gazeteci Altan Öymen 1976'da Cumhuriyet gazetesindeki köşesinde, bir başka "genç adam"la ilgili olarak anlattı:
"Süleyman Demirel , Mobilya Yolsuzluğu'ndan yargılanan yeğeni Yahya Demirel'le ilgili olarak '25 yaşında çocukla uğraşıyorlar' diyor. 6 Mayıs 1972'de idam edilen Deniz, Yusuf, Hüseyin'in idam kararları oylanıyordu. Süleyman Bey AP Grubu'nun en önünde oturuyordu. Elini "İdama Evet" için kaldırdığında arkasına dönüp baktı, herkesin kaldırıp kaldırmadığını kontrol ediyordu. Sonra vakur bir ifadeyle önüne döndü. İdamlar kabul edilmişti. Deniz ve Yusuf da 25 yaşındaydı. Hüseyin ise 23'ündeydi. Süleyman Bey onlar için hiç '25 yaşında çocuklar' demedi. İdam edilmelerini istedi. İsteğine ulaştı da..."
Deniz Gezmiş
1965'ten sonra Türkiye'de gelişen gençlik hareketinin en önemli önderlerinden ve Türkiye Halk Kurtuluş Ordusu'nun (THKO) kurucu ve yöneticilerinden Deniz Gezmiş, 27 Şubat 1947'de Ankara'nın Ayaş ilçesinde doğdu. Öğretmen bir ailenin çocuğu olarak çeşitli kentlerde ilk ve ortaöğrenim gördü. Liseyi İstanbul'da bitirdi. Henüz lise öğrencisiyken sol düşünceyle tanıştı.1966'da İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi'ne giren Gezmiş1965'te Türkiye İşçi Partisi'nin Üsküdar ilçesine üye oldu. Deniz Gezmiş, arkadaşlarıyla, 30 Ocak 1968'de "Devrimci Hukuklular Örgütü"nü kurdu.
Öğrenci eylemleri içindeki etkinliği giderek artan Deniz 12 Haziran 1968'de İstanbul Üniversitesi'nin işgaline önderlik etti. İşgalden kısa bir süre sonra İstanbul'a gelen 6. Filo'yu protesto eylemlerinde yer aldı. 30 Temmuz'da bu eylemlerden dolayı tutuklandı ve 20 Eylül'de serbest bırakıldı. TİP içinde yoğunlaşarak, ayrılıklara ayrılıklara ve tartışmalara yolaçan ideolojik sorunlarda Milli Demokratik Devrim (MDD) görüşünü benimseyen Deniz Gezmiş, bu görüşün özelikle devrimci öğrenciler arasında yayılmasını sağladı, Ekim 1968'de eylemlerde birlikte olduğu Cihan Alptekin, Mustafa İlker Gürkan, Mustafa Lütfi Kıyıcı, Cevat Ercişli, M. Mehdi Beşpınar, Selahatin Okur, Saim Kurul ve Ömer Erim Süerkan'la birlikte Devrimci Öğrenci Birliği'ni (DÖB) kurdu. 1 Kasım 1968'de TMGT, AÜTB, ODTÜÖB ve DÖB'ün başlatığı Samsın'dan Ankara'ya Mustafa Kemal Yürüyüşü'nü düzenledi.
Ardından 28 Kasım 1968'de ABD büyükelçisi Kommer'in gelişi sırasında Yeşilköy Havaalanı'nda düzenlenen protesto gösterileri nedeniyle tutuklanıp ve bir süre sonra serbest bırakıldı. İstanbul Üniversitesi'nde sağcı güçlerin 16 Mart'taki saldırılarına öğrenci kitlesiyle birlikte karşı koyan Gezmiş, bu eylemi gerekçe gösterilerek 19 Mart'ta yeniden tutuklandı. 3 Nisan'a kadar hapis yattı. Ardından 31 Mayıs 1969'da İÜ Hukuk Fakültesi öğrencilerinin, reform tasarısının gerçekleşmesini protesto için giriştikleri işgale önderlik etti. Üniversitenin kapatılıp, polise teslim edilmesi nedeniyle çıkan çatışmalarda yaralandı. Hakkında gıyabi tutuklama kararı olmasına rağmen hastaneden kaçan Gezmiş, Haziran sonunda Filistin'e gitti. 11 Ocak 1971'de THKO adına Ankara'da İş Bankası Emek Şubesi'nin soygununu gerçekleştirenler arasında yer aldı. 4 Mart 1971'de dört ABD'li erin Balgat'taki Tuslog Tesisleri'nden kaçırılması eyleminde de yer aldı. Erlerin serbest bırakılmasından sonra Sivas'ın Şarkışla ilçesinin Gemerek nahiyesinde Yusuf Arslan'la birlikte yakalandı.
16 Temmuz 1971'de başlayan THKO-1 Davası'nda TCK'nin 146. maddesini ihlal ettiği gerekçesiyle, 9 Ekim 1971'de idam cezasına çarptırıldı. 6 Mayıs 1972'de Hüseyin İnan ve Yusuf Arslan'la birlikte Ankara Merkez Kapalı Cezaevinde idam edildi
Yusuf Aslan
Yusuf, 1947 yılında Yozgat'ın bir köyünde doğdu. Ortaöğrenimini dindar ve anti-komünist eğilimlerle, gelenekçi önyargıların güçlü olduğu bir çevrede tamamladı. 1966'da ODTÜ'ye girdi. Bir yıla kalmadan ODTÜ Sosyalist Fikir Kulübü'nün üyesi oldu, Dev-Genç içinde çalışmaya başladı. Bu dönemden itibaren önce hazırlık okulunda, sonra da mühendislik fakültesinde patlak veren boykotların ve hemen ardından ODTÜ işgalinin önde gelen örgütçülerinden oldu. İlk yargılandığı eylem, CIA ajanı, Amerikan Büyükelçisi Commer'in arabasının yakılmasıydı.
1969 yılında arkadaşlarıyla birlikte Filistin'e gitti. Burada helikopter ve uçak pilotluğunu öğrendi. Traktörden helikoptere kadar her türlü aracı büyük bir ustalıkla kullanıyordu.1970 yılında kurulan THKO'nun kurucusu ve önderlerinden olan Yusuf Aslan, Deniz Gezmiş'le birlikte Nurhak'a dağdaki gerilla grubuna katılmaya giderken, Sivas Şarkışla'da yaralı olarak yakalandı. Sıkıyönetim mahkemelerinde yargılandı. 6 Mayıs 1972'de Deniz Gezmiş, Hüseyin İnan'la birlikte idam edildi.
Hüseyin İnan
Hüseyin İnan, 1949'da Kayseri'nin Sarız ilçesine bağlı Bozhöyük köyünde doğdu. İlk ve orta okulu Sarız'da, liseyi Kayseri'de okudu. 1966'da ODTÜ İdari Bilimler Bölümü'ne kayıt oldu. 1968'de TİP ve daha sonra Milli Demokratik Devrim(MDD) içindeki ayrılıklarda, giderek belirginleşen illegal ve dar örgütçülük fikri etrafında çekirdek bir grup oluşturup, kır gerillası yoluyla anti-emperyalist mücadele verme fikrini geliştirmeye çalıştı. Özellikle ODTÜ kökenli olan ve temelini İnan'ın attığı bu grup daha sonra, THKO'nun çekirdek kadrosunu oluşturacaktı.
14 Ekim 1969'da Filistin Kurtuluş Örgütü'nün El Fetih kamplarına gitti ve orada İsrail'e karşı savaştı. 1 Ocak 1971'de Türkiye İş Bankası Emek Şubesi soygunu, Amerikan askeri tesislerinin basılarak bir Amerikalının kaçırılması ve daha sonra 4 Amerikalının kaçırılması eylemlerinde yer aldı. 24 Mart 1971'de Kayseri'nin Pınarbaşı ilçesinde yakalanarak, 9 Kasım 1971'de Deniz Gezmiş ve Yusuf Aslan'la birlikte idama mahkum edildi. 6 Mayıs 1972'de idam edildi.
THKO
Türkiye Halk Kurtuluş Ordusu (THKO), silahlı mücadeleyi temel alan şehir ve kır gerillasına dayalı örgütlenmeyi savunan ve uygulayan anti emperyalist bir devrimci örgüt olarak kuruldu. THKO aydın gençlik hareketi olarak doğdu, ama süreç içersinde işçi sınıfı ve emekçiler arasında kendine kitle tabanı bulabildi. THKO'nun ilk yazılı belgesi; "Dünya ve Türkiye Halklarına" adlı işçileri, köylüleri ve aydınları THKO saflarına çağıran bir kuruluş bildirgesidir. THKO imzalı ikinci belge "Türkiye Devriminin Yolu", üçüncü belge ise "Mücadelede Birlik" adlı broşürdür.
THKO temel mücadele alanı olarak kırları belirlemişti. Bu perspektife uygun olarak kır gerillası Malatya'nın Akçadağ bölgesinde başlatıldı, ancak gerilla grubu, Nurhak dağlarının eteğindeki İnekli köyü yakınında jandarmayla girilen ilk çatışmada ağır kayıplar verdi. Bu çatışmada, dağdaki grubun lideri Sinan Cemgil ile birlikte Kadir Manga ve Alpaslan Özdoğan öldürüldü. Diğerleri ise yakalandı. THKO'nun lider kadrolarından Deniz Gezmiş, Yusuf Aslan ve Hüseyin İnan ise şehirde planlanmış bazı eylemleri gerçekleştirdikten sonra dağdaki gruba katılmak üzere gelirken yakalandı. Tutuklanan THKO militanları, 12 Mart'ın askeri mahkemelerinde yargılandılar.(EÜ)