Deniz kaplumbağalarını birlikte koruyalım

Fotoğraf: Kaş/Eren Baştanoğlu

16 Haziran tarihi deniz kaplumbağalarının önemini vurgulamak ve türe yönelik tehditler hakkında farkındalık yaratmak amacıyla Dünya Deniz Kaplumbağaları Günü olarak kutlanıyor.

WWF-Türkiye (Doğal Hayatı Koruma Vakfı) bir açıklama yaparak deniz kaplumbağalarına yönelik tehditlere ve alınması gereken önlemlere dikkat çekti. 110 milyon yılı aşkın bir süredir dünya denizlerinde yaşayan ve tarih boyunca birçok kültürde uzun yaşam, üretkenlik, dayanıklılık ve kötülüklerden korunmanın sembolü olan yedi deniz kaplumbağası (Dermochelys coriacea, Eretmochelys imbricata, Lepidochelys kempii, Lepidochelys olivacea, Chelonia mydas, Caretta caretta, Natator depressus) türünün tamamı insan faaliyetleri sebebiyle tehlike altında.

Yaşamlarının büyük bir bölümünü kıtalararası denizlerde geçiren bu türlerden yeşil deniz kaplumbağası (Chelonia mydas) ve iribaş deniz kaplumbağası (Caretta caretta) ise Akdeniz Havzası'nda yuvalıyor. 

Her bin yavrudan bir veya ikisi erişkinliğe erişebiliyor

Ergin dişi deniz kaplumbağaları, yuvalamak için kumsala çıktıkları her seferde, ortalama 100-150 yumurta bırakır. Dişilerin bıraktıkları yumurtalar veya yumurtadan 45-60 gün sonra çıkan yavruların, kumsalda yengeç, çakal, deniz kuşları, deniz ortamında balıklar gibi sayısız avcının besin kaynakları arasında yer alması sebebiyle bırakılan her bin yumurtadan bir veya ikisi erişkinliğe erişebiliyor. Yaşamları boyunca birçok tehditle karşı karşıya kalan deniz kaplumbağalarının popülasyonları üzerinde insan aktiviteleri de olumsuz etkilere sahip. Türün sağlıklı olarak yaşamını sürdürebilmesi için ise yuvalama kumsalları ile beslenme ve kışlama alanları başta olmak üzere yaşam alanlarındaki insan kaynaklı tehlikelerin en aza indirgenmesi gerekiyor.

WWF-Türkiye'den uyarı: Deniz kaplumbağaları elle beslenmemeli

WWF-Türkiye Deniz ve Yaban Hayatı Programları Müdürü Ayşe Oruç, Dünya Deniz Kaplumbağaları Günü'nde deniz ve kıyı ekosistemlerinin sağlığı açısından vazgeçilmez ve tamamlayıcı bir role sahip olan deniz kaplumbağalarının yaşam alanlarının iyileştirilmesi ve türlerinin korunması için bireylere de sorumluluk düştüğünü belirtti: “Geceleri kumsalda ateş yakılmaması, ışıkla dolaşılmaması, denizden bakıldığında görülen ışıkların perdelenmesi gerekiyor. Kumsaldan itibaren 1 mil içerisinde, sürat tekneleriyle 8 milin üzerinde hız yapılmamalı. En önemlisi de deniz kaplumbağaları elle beslenmemeli ve diğer tüm yaban hayvanları gibi hazır besinlere alıştırılmamalı.”

Ayrıca yuvalama kumsallarında belirlenmiş mesafeler içinde kuma şemsiye dikilmemesi şezlong konulmaması ve kumun kazılmaması gerektiğinin altını çizen Oruç, yavruların kumsalı kendi başlarına geçmesinin önemli olduğunu vurgulayarak yavru deniz kaplumbağası görüldüğünde denize taşıyıp atılmaması ve eve götürülmemesi gerektiğinin altını çizdi. Oruç ayrıca yuvalama ve yumurtadan çıkış dönemine denk gelen 1 Haziran – 15 Eylül tarihleri arasında yuvalama kumsallarında festival, konser gibi etkinliklerin düzenlenmemesi gerektiğine dikkat çekti.

WWF-Türkiye, Tarım ve Orman Bakanlığı 7. Bölge Müdürlüğü ile 2006 yılından bu yana, imzalanan “İşbirliği Protokolü” kapsamında, 17 yılı aşkın süredir Adana Akyatan Kumsalı'nda deniz kaplumbağası araştırma, izleme ve koruma çalışmaları yürütüyor. Her yıl 1 Haziran-15 Eylül tarihleri arasında kesintisiz olarak devam eden alan çalışmalar kapsamında Akyatan Kumsalı'nda deniz kaplumbağası yuvalarının sezona bağlı dağılımı, yavru başarısı, çıkış dönemleri ve ekolojisi üzerine veri toplanıyor.

Bugüne kadar 400'ün üzerinde gönüllünün de desteği ile yürütülen proje sayesinde 2006 yılından bu yana yaklaşık 250 bin yavru yeşil deniz kaplumbağası denize ulaştı. Yeşil deniz kaplumbağalarının göç yolları ve kışlama alanlarının belirlenmesi için 19 ergin dişi yeşil deniz kaplumbağasına uydu vericisi takıldı. Bu 19 kaplumbağanın kışlamak ve beslenmek üzere Kuzey Afrika kıyılarına ulaştığı tespit edildi. 

Kaplumbağa yuvalama kumsallarında nasıl davranmalı?

• Denizden itibaren 35 metrelik alan içinde şemsiye dikmeyin, kumu kazmayın
• Kumsalda şezlong kullanmayın
• Kumsala gece eşya bırakmayın
• Kumsaldan görünen ışıklarınızı perdeleyin
• Kumsalda gece ışıkla dolaşmayın
• 1 millik sahil şeridi içinde teknelerle 8 mil/saat üzerinde hız yapmayın
• Yavru deniz kaplumbağalarını elinize alarak denize bırakmayın
• Kumsala motorlu taşıtlarla girmeyin
• Kumsalda ateş yakmayın
• Kumsala ve denize çöp atmayın
• Evcil hayvanlarınızı kumsalda serbest bırakmayın
• Yuvalama kumsallarında 1 Haziran – 15 Eylül tarihleri arasında konser, festival, etkinlik düzenlemeyin
• Yuvalama kumsallarında koruma çalışmaları yürüten uzman ekiplere destek olabilirsiniz. (EMK)