CHP Misyonunu Tamamladı, Hizipler Yarışıyor

Evrensel gazetesi yazarı Aydın Çubukçu, Sosyalist Demokrasi Partisi (SDP) Genel Başkan Yardımcısı Veysi Sarısözen, Özgürlük ve Dayanışma Partisi (ÖDP) Parti Meclisi Üyesi Bülent Forta, yazar Ümit Fırat ve Kürt aydın girişimi DEMOS kurucusu Dr. Kemal Parlak; Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) Genel Kurulu’nu “bianet”e değerlendirdi.

Genel Kurul öncesinde yaygınlaşan “parti içi demokrasi” tartışmaları ile CHP’nin demokratikleşme, Kürt sorunu ve özgürlükler konularına yaklaşımını değerlendiren siyasetçi ve aydınlara göre, CHP “demokratikleşme yaklaşımından uzak, muhafazakar ve statükocu bir parti”.

Uzun vadeli geleceği kalmadı

Sarısözen, “CHP’nin tarihsel misyonunu tamamladığını” savunuyor; Deniz Baykal’a karşı muhalefetin sol kesimini destekleyeceğini belirtiyor, ancak “CHP’nin uzun vadeli bir geleceği kalmadığını” da vurguluyor.

Fırat ise, “CHP’nin kuruluş ilkeleri ve gelenekleri nedeniyle devletle kopmaz bağlar kurduğunu” belirtiyor ve “CHP’yi değiştirmek yeni bir parti kurmaktan daha zor” diyor.

Mesajlar asker-sivil bürokrasisine

CHP’yi bir “lider partisi” olarak tanımlayan Çubukçu’ya göre, parti içinde yaşanan tartışmalar “Deniz Baykal’ın ve parti kadrolarının lider kadrosunda oluşan boşluğu kapatamamasına” bağlı.

CHP’yi “tutucu, muhafazakar ve statükocu” bir parti olarak tanımlayan Forta, kurultayda da bu kabuğun kırılamayacağı görüşünde. Forta’ya göre, tartışmaların lider sultası altında sürdüğü CHP, Türkiye’de demokratikleşmenin öncüsü olamaz.

“1930’ların anlayışıyla siyaset yapılmaz” diyen Parlak ise, CHP’nin özgürlüklere ve siyasi meselelere yaklaşımı bu çerçevede; mesajları ise halka değil sivil-asker bürokrasisine yönelik.

Sarısözen, Fırat, Çubukçu, Forta ve Parlak’ın değerlendirmeleri şöyle:

Sarısözen: CHP tarihi misyonunu tamamladı

* CHP tarihi; mücadele tarihi olmaktan çok kurultaylar tarihidir. Her kurultay öncesinde bu tür tartışmalar yapılır. Bunun sebebi de bu partinin içinde hala kendisini solda sayan güçlerin varlığıdır. Bu güçler bir türlü CHP’nin tarihsel bakımdan misyonunu doldurduğunu görememektedirler.

* Kemalist hareket sınıfsal, tarihsel temelini kaybetti. Onun sınıfsal temeli henüz büyük sermaye ile organik ilişkiler kuramamış asker-sivil bürokrasi ve bir de bunların kapitalizme doğru evriltmek istediği ticaret burjuvazisi idi. Bu sınıfsal temel artık ortada yoktur.

* Kemalist akım geleneklerini sürdürüyor ama, sınıfsal bir boşlukta yaşama şansına sahip değil. O nedenle de ortaya bu tuhaf gelişmeler çıkıyor.

* Bir tarafta Kemalizm’in bağımsızlıkçılık ve milliyetçilik ilkelerini koruma çabaları onları hızlı bir şekilde şovenizme ve hatta faşistlerle işbirliğine sürüklüyor. Yani, sermayenin en gerici kesimlerinin yanına doğru… Örneğin Kızıl Elma ittifakı böyle bir gelişmedir.

* Diğer kesim ise Kemalizm’in batılılaşma, çağdaş uygarlık seviyesine ulaşma, modernite çizgisini savunabilmek için hızlı bir şekilde liberal sermaye çevrelerine doğru yöneliyor.

* Böylece ortaya “sol milliyetçi” ve “sol liberal”, pro-kemalist unsurlar çıkıyor. Ve bunlar sermayenin en gerici kesimleri ile liberal kesimlerinin uzantısı haline geliyorlar.

* CHP bu iki pro-kemalist akımın eklektik birleşimidir. O nedenle de bundan sonra da iç karışıklıktan kurtulamaz. Bize göre, CHP’nin içinde yer alan ve kendilerini hala solda sayan güçler artık tercihlerini yapmak durumundadırlar. Onlar Türkiye’nin sosyalist birikimi ile ve Kürt demokratik hareketi ile bağlar kurmalıdırlar ve gerçek bir sol alternatif hareket yaratmalıdırlar.

* Biz Baykal’a karşı muhalefetin sol kesimini destekleriz. Ve bizim fikrimize göre CHP’nin artık uzun vadeli bir geleceği kalmamıştır.

Fırat: CHP’nin değişimi yeni parti kurmaktan daha zor

* CHP totaliter, gelenekçi, muhafazakar bir partidir. Devletle kopmaz bağları olan bir partinin reformcu, sosyal demokrat bir parti olması beklenemez. CHP ancak diğer partilerin rakibi, muhalifi, karşıtı olabilir; muhalefet yapabilir.

* CHP kendisini Türkiye Cumhuriyeti’nin kurucu misyonuna sahip çıkan, o geleneği sürdürmekle yükümlü bir parti olarak algılar. Kuruluş felsefesini altı ok ve Mustafa Kemal ilkeleri doğrultusunda belirlediği için; kendisini “sosyal demokrat” olarak da adlandırsa bu temel prensipleri öne çıkarmıştır.

* Hak ve demokrasi söylevi; yenilik projeleri ise, daima söylemde kalmıştır; değişim trendi ise asla yakalanamamıştır. Çünkü, CHP için devletin kutsal, eleştirilemez değerleri vardır ve bu değerler tartışmaya açılamaz.

* Deniz Baykal, böyle bir partinin lideri konumunda. Baraj altına düştükten sonra oynadığı bir “istifa oyunu”nun ardından, seçimsiz-kongresiz genel başkan oldu. 3 Kasım seçimlerinde ise; CHP Baykal’a rağmen, diğer partilerin başarısızlıkları sonucunda ikinci parti olmayı başardı.

* Yıpranmış, geleneksel, Cumhuriyetin 1920-1930’lardaki özlemleriyle Türkiye’yi yönetmeye aday bir ekiple değişim yaşanmaz. Deniz Baykal’a muhalefet edenler de Deniz Baykal’a alternatif, yenilikçi bir parti anlayışı geliştirmiyorlar.

* CHP’den yeni bir kadro, sosyal demokrat bir kuşak çıkmayı başarsa bile; yönetime karşı mücadele etmektense yeni bir parti kurmayı tercih edecektir. Çünkü CHP’yi reorganizasyona sokup sosyal demokrat parti olmasını sağlamak, yeni parti kurmaktan çok daha zor ve gerçekleştirilemez bir şeydir.

* Bu nedenle de, CHP’de parti içi muhalefet ancak liste yarışı şeklinde yaşanır; Baykal’a karşı olur. Mücadele hizipler ve parti içi egemenlik mücadelesidir. Sorun partinin dünya görüşünü, işleyişini, anlayışını değiştirmek gibi görünse de, bu gelenekten gelen CHP’de yeni bir program, anlayış, Türkiye analizi yapılamaz. Böyle bir analiz yapılsa bile, kağıt üzerinde kalır. Bunun örnekleri de vardır.

* Bu nedenle, CHP kurultayı önemli bir gelişmeye işaret etmiyor, “birilerinin” yönetime gelmesiyle sonuçlanacaktır.

Çubukçu: Lider partisi, lider boşluğu var

* CHP kuruluşundan bugüne daima bir lider partisi olmuştur. Bürokrasideki, askeriyedeki yerleri; toplumsal etkileri bakımından “karizma sahibi” liderlerin yönettiği bir partidir. Parti kadroları ve tabanı, partiyi böyle bir kişilikle tanımlamaya alışmışlardır.

* Öyle görünüyor ki, Deniz Baykal bu geleneğin içini doldurmaya yetmiyor. Parti içindeki çalkantının nedeni de böyle bir boşluk. Parti içi demokrasi tartışmaları, bu boşluğun görünen yüzü.

* Gerçekte parti içinde demokrasi mücadelesi verildiğine inanmıyorum. Böyle bir şey CHP’nin geleneklerine terstir.

* Adayların özelliklerine baktığımızda, CHP’nin aradığı lider tipine uygun portreyi bulmak zor. Onun için Deniz Baykal rakipsiz kalıyor.

Forta: Sosyal demokrat kanatta dalgalanma yaşanır

* CHP demokratikleşmeden yana reformcu, değişimci bir siyasal parti olmaktan giderek tutucu, muhafazakar, statükocu bir siyasal parti haline dönüşüyor. Kurultayda da bu kabuğu kırabileceğini düşünmüyorum.

* Çünkü halkçı bir sosyal demokrat partinin sahip olması gereken iç demokrasiye sahip değil. Çoğulculuk, kadın kotaları, seçim usulleri açısından diğer siyasal partilerden farkı olmayan; tartışmaların lider sultası altında sürdüğü bir siyasal parti. Kendi içinde demokrasiyi sağlayamayan bir parti ülkede demokratikleşmenin öncüsü olamaz.

* Türkiye’nin geldiği noktada sosyal demokrasinin bu durumu Türk solunu da yakından ilgilendiriyor.

* Bu kongre yine Baykal’ın zaferi ile sonuçlanır gibi görünüyor. Ama bu, yerel seçim başarısızlığı ile birleştiğinde sosyal demokrat kanatta yeni bir kaos ve dalgalanma ortaya çıkabilir.

Parlak: 1930’ların anlayışıyla siyaset yapılmaz

* CHP siyasi çizgisini ulusalcı, 1930-40’ların anlayışıyla sürdürüyor. Özgürlüklerle ve siyasi meselelerle ilgili yaklaşımları bu çerçevede.

* Mesajları halka ve halkın sorunlarına yönelik olmaktan öte, belli merkezlere yönelik; sivil-asker bürokrasisine yönelik çıkışları var. Bu, demokrasinin ve özgürlüklerin gelişimini engelleyici bir tavır. Kürt sorununun çözümüyle ilgili tartışmalarda da aynı yaklaşım söz konusu.

* CHP’nin yaklaşımlarında olumlu açılımlar olsa bile, son seçimlerden bugüne sergiledikleri politika, özgürlüklerin önünü tıkayıcı nitelikte.

* CHP, örgütlenme anlayışı ve bileşenleri ile de çoğulcu, demokratik yaklaşımdan uzak; dışlayıcı bir tutum sergiliyor.

* Çağdaş, çoğulcu, özgürlükçü Türkiye’yi yaratmak konusunda söylevler yeterli değil, örgütlenme yapısını ve yaklaşımlarını da gözden geçirmesi gerekiyor. (BB)