Cezaevlerinde Hak İhlalleri Meşrulaştırılıyor

Ölüm orucu benzeri eylemlerde tutuklu ya da hükümlünün rızası olmadan müdahaleye izin veren tüzük, tutukluların Türkçe dışında bir dilde konuşmalarını da yasaklıyor. Ayrıca sigara içme yerinden, yıkanma ve tıraş olma süresine kadar tutukluların yaşamının tüm detaylarının idare tarafından belirlenmesini gündeme getiriyor.

Tüzük, tutuklu ve hükümlülerin çıplak olarak aranmasını, haber vermeden koğuş aramasının yapılmasını ve hücrenin kameri ile izlenmesini öngörüyor.

Tutuklu ve hükümlülerin cinsel tercihlerine göre ve işlediği suça göre ayrı yerlerde kalmalarının öngörüldüğü tüzükte, yüksek sesle konuşmak da yasaklar arasında sayılıyor.

Tüzüğün diğer maddeleri şu düzenlemeleri öngörüyor:

* Hükümlüler başkalarını rahatsız edecek şekilde konuşamayacak. Yazı, resim ve işaretlerle gizli ilişki ve ahlaka aykırı söz ve hareketlerde bulunamayacak. Parola gibi anlaşılmaz sözler kullanamayacak.

* Hükümlüler birbirlerine karşı dürüst davranmak zorunda olacak ve diğerleri üzerinde hiçbir surette nüfuz icra edemeyecek.

* Açlık grevi veya ölüm orucunda olanlar, hayati tehlike veya bilinç kaybının cezaevi doktorunca tespiti halinde, isteklerine bakılmaksızın kurumda, olanak yoksa derhal hastaneye kaldırılarak gerekli tedbirler uygulanacak. Zorlayıcı tedbirler onur kırıcı nitelikte olmayacak.

* Hükümlü ibadetlerini, düzeni bozmayacak biçimde serbestçe yerine getirebilecek, gerekli kitap ve eşyaları muhafaza edebilecek. Dini görevlilerin hükümlüyü ziyaretine, tehlikeli değilse izin verilecek.

* Kurumda, hükümlünün muayene veya tedavisi sırasında cezaevi doktoru istemedikçe güvenlik görevlisi bulundurulmayacak. Rızası olsa bile hiçbir hükümlü üzerinde tıbbi deney yapılamayacak.

*Hükümlülerin sağlık ve hijyen kurallarına uymaları, kısa aralıklarla yıkanmaları sağlanacak. Toplum içinde alışılmışın dışında saç, bıyık ve sakal uzatılmasına izin verilmeyecek.

* Kapalı cezaevlerinde, belgelendirmeleri koşuluyla hükümlünün eşi, üçüncü dereceye kadar kan ve kayın hısımları ve vasisi ile 10 dakika telefon görüşmesine izin verilecek. Telefon görüşmeleri Türkçe yapılacak. Ancak, hükümlünün veya yakınının Türkçe bilmediği tespit edilirse, konuşmaya kayıt yapılması koşuluyla izin verilecek.

*Kurumlara giren avukatlarca savunmaya ilişkin olduğu yazılı olarak beyan edilen belge ve dosyalar incelemeye tabi tutulmayacak. Konusu suç teşkil etmemekle birlikte kurumlara sokulması yasak olan her türlü eşya, çıkışta sahibine verilmek üzere idare tarafından muhafaza altına alınacak.

*F tipi cezaevi dışındaki hükümlülere mazeret izni, özel izin veya iş arama izni verilebilecek ve izinde geçen süreler hükümlülükte geçmiş sayılacak.

* Cezaevi personeli, tüm hükümlü ve yakınlarına dil, din, mezhep, ırk, renk, cinsiyet ve düşünce ayrımı gözetmeksizin eşit işlem yapacak. İnsanlık dışı, aşağılayıcı ve onur kırıcı davranışlarda bulunamayacak. Personel hükümlü veya yakınlarından para, hediye alamayacak, alım-satım işlemleri yapamayacak.

* Hükümlünün üstü ve eşyaları, önceden haber verilmeksizin, her zaman aranabilecek. Her ay mutlaka kurumun tümü aranacak. Aramalarda bir hükümlü de bulundurulacak.

*Hükümlü, üzerinde yasak madde eşya bulunduğuna dair makul ve ciddi işaretlerin olması ve cezaevi en üst amirinin gerekli görmesi halinde, çıplak olarak aranabilecek. Hükümlünün utanma duygusu ihlal edilmeyecek, başka kimsenin görmemesi sağlanacak ve bedene dokunmamaya özen gösterilecek. Beden çukurlarındaki arama, cezaevi tabibi tarafından yerine getirilecek.

*Ağırlaştırılmış müebbet hapse mahkum olanlar, hayat boyunca tek kişilik odada kalacak. Günde bir saat açık havaya çıkma ve spor yapma hakkı tanınacak. İyi hale göre, bu süre uzatılabilecek ve diğer hükümlülerle temasta bulunmasına sınırlı izin verilebilecek. Gözlem Kurulu uygun görürse, 15 günde bir kez 10 dakika telefonla konuşabilecek. Eşi, altsoy ve üstsoyu, kardeşleri ve vasisi, 15 günde 1 saat süreyle ziyarete gelebilecek.

*Hücre cezası hükümlünün eylemlerinin nitelik ve ağırlığına göre 1 günden 20 güne kadar, açık havaya çıkma hakkı saklı kalmak üzere, geceli ve gündüzlü bir hücrede tek başına ve her temastan yoksun bırakılarak gerçekleştirilecek. Tehlikeli halde bulunan, delil karartma tehlikesi olan tutuklunun kaldığı oda kamera ile izlenebilecek.

Hücre, bel hizasında 100x75 cm ebadında penceresi olan ve en az oda genişliğinde havalandırması bulunan 9 veya 10 metrekare büyüklüğünde, duş ve tuvaleti olacak şekilde düzenlenecek. Ağırlaştırılmış müebbete mahkûmlar 30, müebbete mahkumlar 24 yılını, diğer süreli hapis cezalarına mahkum olanlar cezalarının üçte ikisini kurumda çektikleri takdirde, koşullu salıverilmeden yararlanabilecekler.

*Milletvekilleri, mülki amirler, hakim, savcılar ve bu sınıftan sayılanlar, avukatlar, noterler, ceza infaz kurumları ve tutukevleri kontrolörleri, izleme kurulu başkan ve üyeleri, uluslararası sözleşmelerle yetkileri tanınmış kişi ve kuruluşların temsilcileri, cezaevi koruma birlik komutanı ile kurum müdürünün üstleri, ağır cezayı gerektiren suçüstü halleri dışında elle aranamayacak. Duyarlı kapı cihazı ikazının sürmesi halinde bu kişiler elle aramayı kabul ederlerse kuruma girebilecek. (KÖ)