Ceza Davaları ve Haberler (II)
Bakanlar Komitesi; ceza kovuşturmasına ilişkin olarak, üye devletlerin kendi iç hukuk düzenlemelerini yani "ulusal hukuk ayrılığını tanıyarak", üye devletlerin hükümetlerine aşağıdaki "tavsiyelerde" bulunuyor:
* Bu tavsiye edilen ilkelerin anayasa koşullarına uygun sınırlar çerçevesinde hayata geçirilmesi amacıyla zorunlu olduğunu düşündükleri bütün tedbirleri görmeleri ya da eksik olanları güçlendirmeleri,
* Zorunlu hallerde çevirisi ile birlikte bu tavsiye kararını ve ele alınan prensipleri geniş kitlelere yaymaları,
* Bu prensipleri özellikle yargı organları ve polis hizmetlerinin yanı sıra barolar ve medya örgütlerinin erişimine mümkün kılmaları ve erişimin kolaylaştırılması,
"Rec(2003)13 numaralı tavsiyeye ek" olarak "medya aracılığıyla ceza kovuşturmasına ilişkin haberlerin verilmesinde uyulması gereken ilkeler" şöyle sıralanmış:
1. İlke- Medya Aracılığıyla Kamunun Bilgilendirilmesi
Kamuoyu mahkeme organlarının ve polis hizmetlerinin faaliyetleri hakkında bilgiyi medya aracılığıyla alma hakkına sahip olmalıdır.Bu nedenle, gazeteciler ceza yargılama sistemindeki işleyişe ilişkin rapor ve görüşlere aşağıdaki ilkelerin sınırlandırdığı şekilde özgürce erişebilmelidir.
2. İlke- Masumiyet Karinesi
Masumiyet karinesi, adil yargılanma hakkının ayrılmaz bir parçasıdır. Bu yüzden, söz konusu ceza kovuşturması ile görüş ve haberlerin verilmesi ya da yayılması yalnız şüpheli ya da tutuklu kişinin masumiyetine zarar vermediği halde hayata geçirilebilir.
3. İlke- Bilginin Doğruluğu
Mahkeme organları ve polis hizmetleri medyaya yalnız doğrulanmış ya da makul şüpheye dayanan bilgiyi vermelidir. İkinci halde bu durum açık biçimde belirtilmelidir.
4. İlke- Bilgi Edinme
Gazeteciler; yasaya uygun olarak devam eden ceza kovuşturması hakkında yargı organları ya da polis hizmetlerinden bilgileri elde ettikleri zaman, yargı organları ve polis; bu tür bilgileri ayrım gözetmeksizin talep etmiş ve eden tüm gazetecilerin erişimine açmalıdırlar.
5. İlke- Medyaya bilginin verilmesi yolları
Devam eden ceza kovuşturması içeriği hakkında yargı organları ve polis; medyaya kendileri bilgi sağlamaya karar verdiklerinde, herhangi bir ayrım gözetmeksizin, herkese bilginin verilmesini mümkün kılmalı, yetkili memurlar veya benzeri araçlarla basın açıklaması ya da basın toplantısı şeklinde medyayı bilgilendirmelidirler.
6. İlke- Ceza Kovuşturması sürecinde düzenli bilgi
Ceza kovuşturması içeriğini kamu ilgisini doğurması ya da kamunun belli bir bölümünden kaynaklanan bir ceza kovuşturması söz konusu olduğunda; yargı organları ve polis servisleri soruşturmanın gizliliğini ihlal etmedikçe veya ceza kovuşturma sürecin geciktirmeyen ya da sekteye uğratmayan zorunlu eylemler hakkında medyayı bilgilendirmelidirler. Ceza kovuşturmasının uzun bir süre olması -uzun sürmesi- olasılığına karşın bu bilgilendirme düzenli olarak sağlanmalıdır.
7. İlke- Bilginin sömürülmesinin korunması
Yargı organları ve polis servisleri; devam eden ceza kovuşturması ile ilgili bilgileri, ticari amaçlarla ya da kanunun uygulanmasına ilişkin amaçlardan başka diğer amaçlar için yararlanmamalıdırlar
8. İlke- Ceza Kovuşturmasıyla ilgili olarak şahsi hayatın dokunulmazlığının korunması
Şüpheli, tutuklanan ya da mahkûm olmuş kişiler ya da ceza kovuşturmasının diğer tarafları hakkında haberlerin verilmesi, sözleşmenin 8. maddesinde korunan şahsi hayatın dokunulmazlığını bozmamalıdır.
Reşit olmayanlar ya da diğer zayıf olan taraflar, zarar gören, tanıklar ve şüpheli, tutuklu ya da mahkûm olmuş şahısların aile üyeleri özellikle korunmalıdır. Bütün bu hallerde, kimliğini belirli kılan haberlerde bu ilkede gösterilen kişilere zararlı etki gösterebileceği dikkate alınmalıdır.
9. İlke- Düzeltme ya da cevap hakkı
Ceza kovuşturması ile ilgili olarak medya haberlerinde doğru olmayan ya da zarar veren içeriğin öznesi olmuş kişilere düzeltme ve cevap hakkı tanınmalıdır. Düzeltme hakkı aynı zamanda yargı organları ya da polis tarafından işlenen yanlış bilgi içeriğine karşı da basın açıklaması şeklinde tanınmalıdır.
10. İlke- Zararlı Etkinin Önlenmesi
Ceza kovuşturması bağlamında, jüride ya da meslekten olmayan yargılamadakiler, yargı organları ve polis hizmetini yerine getirenlerin, sürecin doğru işlemesi için spekülasyon riski taşıyan bilgileri kamuoyuna açıklamaktan kaçınmalıdırlar.
11. İlke- Yargılama öncesi kamuya zararlı bilginin verilmesi
Verilen bilgi doğrultusunda büyük olasılıkla adil yargılama hakkını etkileme sonucunu doğurmuş veya doğuran bir durum söz konusu olduğunda, sanığın; etkili, iyileştirici yasal haklara sahip olması sağlanmalıdır. (Fİ/BA) Sürecek)