* Fotoğraf: Kırlangıçlar - Pixabay
Halk kültüründe "baharın habercisi" olarak kabul edilen cemrelerden sonuncusu 5-6 Mart’ta toprağa düştü.
İlk cemre 18-19 Şubat’ta havaya, ikinci cemre 26-27 Şubat’ta suya düşmüş, sıcaklık kendini hissettirmeye başlamıştı.
Bugün itibariyle, halk arasında “kocakarı soğukları” olarak da bilinen cemre soğukları, yani cemrelerin düşmesinin ardından gelen yılın son soğuk günleri de başladı.
Mart ayı, doğanın üzerindeki soğuk örtünün kalktığı ve uyanmaya başladığı zamanın neredeyse her günüyle bir aracısı:
10-11 Mart: “Kocakarı Soğukları” (Berdül’aczin başlaması)
Prof. Pertev Naili Boratav, 100 soruda Türk Folkloru isimli kitabında cemre soğuğuna verilen bu ismi şöyle anlatıyor:
“Yılın belli mevsimleriyle ilgili kimi inançlarda aylar canlı varlıklar gibi düşünülmüştür. Bir inanışa göre, Nisan gelince sıcağa kavuşup da martla alay eden koca karıya Mart kızmış, Şubattan bir gün almış; soğuk, fırtına geri gelmiş, koca karı da küstahlığının cezasını bulmuş. Mart içinde havayı yeniden kışa çeviren bu güne ‘koca karı fırtınası’ denmesinin sebebi bu imiş. – Ermeni inanışlarında Şubat, umacı, karakoncolos gibilerden bir canlı varlıkmış sanılır; Mart girince çalı dalı ile ya da eski bir çamaşırla bir pösteki ile evin duvarlarına, ahırda yemliklere vurulurken, ‘Şubat dışarı, Mart içeri’ soğuğu cisimlendiren bu zararlı yaratığın kovulacağı düşünülür.”
12 Mart: Husum fırtınası (yaklaşık 9 gün sürdüğü söylenen “kocakarı soğukları” ile bağlantılı şiddetli rüzgar)
14 Mart: Kaplumbağaların kış uykusundan uyanması
15 Mart: Kırlangıçların ve ebabillerin gelmeye başlaması
21 Mart: Günle gecenin eşitlenmesi, baharın başlangıcı
22 Mart: Mart dokuzu fırtınası
25 Mart: Çaylak fırtınası
27 Mart: Ağaçların tomurcuklanmaya ve yeşermeye başlaması
30 Mart: Çaylakların gelişi
* Çaylak kuşu
Ekim-dikim takvimi
Mart ayının sebze ve meyveleri de çeşitli; kereviz, enginar, ıspanak, turp, kuşkonmaz, brokoli, enginar, pancar, pazı, havuç, elma, muz ve portakal tadını en yoğun bu ayda veriyor.
* Meyve veren sebzeler (domates, salatalık, patlıcan gibi) için uygun ekim günleri: 16-23-31 Mart
* Kök ve gövdesi toprak içindeki bitkiler (havuç, patates, pancar gibi) için uygun ekim günleri: 17-24-25-26 Mart
* Kompost, gübreleme, transplantasyon gibi işler için uygun günler: 17 Mart
* Çiçek ve şifalı otların bakımı ve ekimi için uygun günler: 18-19-27-28 Mart
* Yapraklı sebzeler (lahana, ıspanak gibi) ve sulama için uygun günler: 20-21-22-29-30 Mart.
(TP)