Bush ve Blair Yargılansın
ABD Başkanı George W. Bush ile İngiltere Başbakanı Tony Blair'ın Iraklı savaş esirlerine yapılan işkence ve kötü muamele nedeniyle yargılanabileceği öne sürüldü.
Türkiye'nin önde gelen "savaş hukuku uzmanlarından" Prof. Dr. Hakan Baykal, yaşananların sorumlusu olarak Bush ve Blair'in de yargılanmasının istenebileceğini söyledi.
Baykal, 28-29 Haziran'da yapılacak NATO Zirvesi için Türkiye'ye gelecek iki liderin tutuklanıp, yargılanabilmesi için herhangi bir ülkenin vatandaşının Türkiye'deki savcılıklara gidip şikayette bulunmasının yeterli olduğunu savundu.
Asıl suçlular liderler
Irak'ta ortaya çıkan işkenceden sadece askerlerin sorumlu olmadığını belirten Hakan Baykal, Cenevre Sözleşmesi'nin 12. Maddesi'ne göre savaş esirlerinin devletlerin korumasında olduğunu hatırlattı. Baykal, bu nedenle Irak'ta işlenen suçlardan doğrudan Bush ve Blair'ın sorumlu olduğunu söyledi. İki ülkenin de Cenevre Sözleşmesi'ne taraf olduğunu vurgulayan Prof. Dr. Hakan Baykal, liderlerin de savaş suçlusu olduğunu belirtti.
Uluslararası hukuka göre diplomatik temsilciler ve devlet başkanlarının dokunulmazlıkları olduğunu hatırlatan Baykal, bu konuda Uluslararası Adalet Divanı'nın da bir kararı olduğunu kaydetti. Divan'ın kararına göre, söz konusu durumda sadece savunma bakanı ile askerler yargılanabiliyor.
PİNOCHET tutuklanmıştı
Prof. Dr. Baykal, Divan'ın bu kararının İngiltere'de yaşanan Pinochet davasıyla tartışmalı hale geldiğini belirtti.
Şili'nin eski diktatörü Augusto Pinochet, 3 bin kişinin ölümünden suçlanıyordu. Pinochet, tedavi için İngiltere'de bulunduğu sırada İspanyol bir savcı ve sivil toplum örgütlerinin suç duyurusu üzerine tutuklandı.
Bu olay, devlet başkanlarının tutuklanmaması ilkesinin delinmesine neden oldu. Pinochet davasıyla birlikte insanlığa karşı işlenen suçların birincil hukukun yetki alanına alındığını hatırlatan Baykal, bu nedenle Bush ve Blair'in de yargılanmasının gerektiğini iddia etti.
Sivil inisiyatif liderlerin peşinde
Dünyanın dört bir yanından bir araya gelen savaş karşıtları, Irak'ta işlenen suçluların dünya kamu vicdanında cezalandırılması amacıyla "Uluslararası Savaş Mahkemesi" kuracak.
Türkiye'deki savaş karşıtlarının önerisiyle ortaya çıkan mahkeme, 2004'ün ortalarında İstanbul'da toplanacak. Simgesel olarak oluşturulacak mahkemede Bush ve Blair de yargılanacak. Liderler aleyhinde hazırlanan belge, tanık ve kanıtlar İstanbul'da mahkemeye sunulacak.
Çalışmalara, ABD'nin Vietnam'da işlediği suçları araştırıp yargılayan mahkemeye başkanlık yapan Bertrand Russell'in kurduğu "Bertrand Russell Barış Vakfı" da destek veriyor. Ayrıntılı bilgi www. internationaltribunal.org adresinde.
Sözleşme neleri koruma altına alıyor
Üçüncü Cenevre Sözleşmesi'ne göre, savaş esirlerinin, tüm koşullarda kişiliklerine ve onurlarına saygı gösterilmesi gerekiyor (Madde 14).
Esirlerin özellikle şiddet veya tehdit hareketleri, aşağılanma ve kamu merakına karşı her zaman korunması şart (Madde 13).
Savaş esirlerine işkence ve insanlık dışı muamele sözleşmenin ağır bir ihlali anlamına geliyor (Madde 130).
Sözleşmenin tüm tarafları, bu tür ihlalleri yapanları araştırmakla ve adaleti sağlamak için kendi mahkemeleri huzuruna çıkartmak ya da başka bir taraf ülkeye yargılanmak üzere teslim etmekle yükümlü (Madde 129).
ABD mahkemeyi tanımıyor
İnsanlığa karşı işlenen suçların cezalandırılması için oluşturulan Uluslararası Ceza Mahkemesi, 1998'de 120 ülkenin imzasıyla kuruldu. ABD, Irak, İsrail ve Çin gibi insan hakları karnesi kırıklarla dolu ülkeler mahkemeye karşı çıktı.
ABD, Temmuz 2002'den beri faaliyette olan mahkemeye karşı faaliyetlerini sürdürüyor. ABD, 15 devletle mahkemeye karşı ikili anlaşmalar yaptı. Prof Dr. Baykal'a göre, vatandaşlarının bu mahkemede yargılanmaması için çalışmalarına devam eden ABD, uluslararası hukuk açısından önemli bir adımı baltalamış oldu. (BB)