Brezilya'nın doğal kaynaklarını koruma konusundaki güçlü duruşu daha büyük bir şeylerin başlangıcı olabilir mi?
Brezilya, Amazon'da yol açtığı tahribat nedeniyle çiftlik sahibi Dirceu Kruger'i, tarihin en büyük iklim suçu cezası olarak kabul edilen 50 milyon dolarlık bir para cezasına çarptırdı.
Kruger eylemleriyle, yaklaşık 6.000 hektar alanı yok ederek, atmosfere 901.600 ton CO2 salınmasına neden oldu.
Söz konusu cezayla tüm malvarlıkları donduruldu; tarım ürünleri satması ve ağır makineler satın alması yasaklandı. Ayrıca Kruger’in zarar gören araziyi de eski haline getirmesi gerekiyor. Bu emsal nitelikteki tarihi karar, bireylerin çevre suçlarından sorumlu tutulmasına yönelik önemli bir değişime de işaret ediyor.
Brezilya'da bugüne kadar görülen en büyük iklim suçuna dair olan söz konusu dava, yağmur ormanlarını restore etmek yolunda bir başlangıç olarak kabul ediliyor (The Guardian, Kaminski; Temmuz 2024).
Temmuz ayında verilen bu dönüm noktası niteliğindeki karar, çevre dostlarını da oldukça heyecanlandırdı.
Kararın etki ve muhtemel sonuçlarını daha iyi anlamak için WYLD PLANET şirketinin kurucusu ve CEO'su Arjun Rao ile konuştuk. Arjun, çalışmalarının 2020'de, COVID-19 sırasında başladığını ve o zamandan beri devam ettiğini söylüyor. Rao, kararın ardındaki önemli ayrıntıları yorumlayarak, bianet okuyucuları ile paylaştı.
Merhaba, öncelikle WYLD PLANET hakkında bize biraz bilgi verir misiniz?
WYLD PLANET, sıradan bir platform değil. Biz şimdiye kadar kurulmuş doğa için ilk müzik platformuyuz ve müziğin değişime ilham veren gücüne inanıyoruz.
Başarılı müzik yıldızlarıyla işbirliği yaparak, wyldplanet.com üzerinde oluşturulan yayın platformumuz aracılığıyla dünya çapındaki izleyicilere satışı yapılan; daha önce duyulmamış bir dijital müzik yaratıyoruz.
Amacımız, kritik derecede zarar görmüş bölgelerdeki biyolojik çeşitliliği koruma çabalarımızı finanse eden sürdürülebilir bir gelir akışı yaratmak.
Kazançlarımızın %75'i çalışmalarımız için kullandığımız fonumuza aktarılırken, kalan %25'lik kısım işletme maliyetlerimize, içerik üretimine ve yatırım harcamalarına gidiyor.
Şu an işbirliği yaptığınız tanınmış sanatçılar var mı?
Büyük küresel hayran topluluklarına sahip birçok müzik yıldızıyla iletişim halindeyiz. Biyoçeşitliliğin korunmasına olan ilgileri bizleri çok mutlu ediyor.
Kasım 2024'te lansmana çıkıyoruz ve kısa süre içinde bu yönde bir duyuru yapacağız. Ne yazık ki bu noktada sanatçı isimlerini veremiyoruz; ancak sözleşmeler imzalandığında duyurusu yapılacaktır.
Şu anda Amazon'daki durum nedir?
Amazon yağmur ormanlarındaki mevcut durum, kolektif eylemimizin aciliyetini vurgulayan sıkıntılarla dolu diyebilirim. Ancak bu zor zamanlarda, ormansızlaşma ve biyolojik çeşitlilik kaybı ile mücadelede de bazı ilerlemeler kaydedildi.
Amazon'daki ormansızlaşmada son yıllarda, özellikle Brezilya'nın siyasi liderliğindeki değişiklikten bu yana, bir azalma görülüyor.
Örneğin ormansızlaşma, Başkan Luiz Inácio Lula da Silva döneminde, ağustos 2023 ile temmuz 2024 arasında, önceki yıla kıyasla %40 kadar azaldı. Bu, 2016'dan bu yana görülen en düşük oran ve büyük ölçüde Brezilya hükümetinin çevre koruma konusundaki kararlılığına dayanıyor.
Ancak bu genel düşüşe rağmen Temmuz 2024'te, Temmuz 2023'e kıyasla %33'lük endişe verici bir ormansızlaşma artışı görüldü; bu da mevcut tehlikenin altını çiziyor. Lula hükümeti, koruma önlemlerini artırmasına rağmen Amazon; yasadışı ağaç kesimi, tarım ve bölgedeki şiddetli kuraklık nedeniyle meydana gelen yangınlardan kaynaklanan ciddi tehditlere maruz kalıyor. Birçok tür risk altında.
Brezilya'daki siyasi ortam, çevre koruma önlemlerinin zayıfladığı Jair Bolsonaro'nun başkanlığının sona ermesinden bu yana önemli ölçüde değişti. Lula yönetiminde, 2030 yılına kadar ‘sıfır ormansızlaşma’ya odaklanılarak çevrenin korunmasına yönelik daha güçlü bir çaba sarfedildi.
Buna yasadışı ağaç kesimine karşı yaptırımların güçlendirilmesi ve korunan alanların genişletilmesi de dahil. En ilginci, Brezilya yakın zamanda bir seri-suçlu olan Kruger’i ormansızlaşmaya ve biyolojik çeşitlilik kaybına yönelik eylemlerinden dolayı suçlu bularak, 50 milyon dolar para cezasına çarptırdı.
Daha da önemlisi, yok ettiği tüm toprakları yeniden ağaçlandırmasına da hükmedildi. Brezilya bu mahkeme kararını etkili bir şekilde uygulayabilirse, gezegenimizin doğal ekosistemlerini ve biyolojik çeşitliliğini yok eden suçlu bireylere ve kuruluşlara karşı güçlü bir irade sergilenmiş olacak.
Hükümet aynı zamanda biyolojik çeşitliliğin korunması açısından hayati önem taşıyan yerlilerin toprak hakları için de çalışıyor. Ormansızlaşmada %42'lik bir düşüş görülen yerli bölgeleri, geniş ormanın arazisinin korunmasında kilit rol oynuyor. Ancak bu toprakların resmi olarak tanınma hızı yavaş oldu; pek çok topluluk halâ yasal olarak tanınmayı bekliyor ve bu durum da onları savunmasız kılıyor.
Amazon'un önemli bir bölümünü barındıran Kolombiya da benzer cephelerde çalışıyor. Ülke, çevre yasalarının uygulanmasını iyileştirmeye ve yerli toplulukların kendi bölgelerini yönetmelerini desteklemeye odaklanıyor.
Hem Brezilya hem de Kolombiya, Amazon'da ormansızlaşmayı durdurmaya ve sürdürülebilir kalkınmayı teşvik etmeye yönelik daha geniş bölgesel ve uluslararası çabaların bir parçası.
Amazon'daki değişimleri gözlemlerken hangi yöntemleri kullanıyorsunuz?
Şu anda Amazon yağmur ormanlarının bulunduğu ülkelerde herhangi bir projeyi hayata geçirmiyoruz; zira Amazon'la ilgili dünya genelinde yeterince destek ve bilgi akışı mevcut. Yine de bu bölgelerde de faaliyet göstermeyi planlıyoruz.
Biz, gelişmiş ülkelerin yarattığı iklim krizinin etkilerini en ağır şekilde yaşayan, düşük GSYİH(Gayri Safi Yurt İçi Hasıla)'ye sahip ülkelere odaklanmayı tercih ediyoruz. Yakın zamanda "Karayip Mercan Resifi" adlı iddialı bir mercan resifi restorasyon projesine başladık ve Karayip Adaları'nda önemli bir yeniden canlandırma sürecine katkıda bulunmayı hedefliyoruz.
Kruger’e verilen cezanın gelecekte Brezilya'da ve belki de küresel çapta çevre tahribatına nasıl bir etkide bulunacağını düşünüyorsunuz?
İklim suçlularına karşı açılan davaların geleceğinin, Kruger'e karşı verilecek bu kararın nihai sonucuna bağlı olduğunu düşünüyorum.
Böylesine emsal bir karar verildiğine göre Brezilya hükümeti; yolsuzlukla, şirket sahiplerinin arttıracağı lobicilik faaliyetleriyle de mücadele etmek zorunda kalacak demektir.
Lobiciler; bu mahkeme kararını bir üst mahkemeye baskı yapmak yoluyla geciktirmeye ve hatta lağvetmeye çalışacaklar. Brezilya bu kararı uygulamalı, kesilen 50 milyon dolar para cezasını tahsil etmeli ve en önemlisi Kruger'ı, yasadışı kâr amacı güderek yok ettiği tüm araziyi yeniden ağaçlandırmak zorunda bırakmalı.
Bu yaptırımı yerine getirmek, orman arazisinin büyüklüğü göz önünde bulundurulduğunda, onun hayatının geri kalanını alacak gibi görünüyor. Yaptırıma uymaması halinde verilecek hapis cezası ise bundan sonra verilecek en uygun ceza olacaktır. Eğer bu uygulama başarılı uygulanırsa Brezilya, yasa dışı ormansızlaştırmayı ve biyolojik çeşitlilik kaybını durdurma mücadelesinde ilk büyük, küresel zaferi elde etmiş olacak.
Sizce bu davada böylesine dönüm noktası niteliğinde bir karara yol açan en önemli faktörler nelerdi?
Dirceu Kruger'e karşı açılan bu dönüm noktası niteliğindeki davayı araştırırken, birkaç önemli maddenin öne çıktığını tespit ettim.
İlk olarak, Kruger, 2003'ten 2016'ya kadar yaklaşık 5.600 hektar (yaklaşık 13.838 dönüm) Amazon yağmur ormanını yok etmekten suçlu bulundu. Eylemleri, elektrikli testerelerin kullanılmasını ve araziyi büyükbaş hayvan meralarına açmak için kasıtlı olarak ateş yakmayı içeriyordu.
Bu kapsamlı ormansızlaşma yalnızca doğal yaşam alanı kaybına yol açmakla kalmadı, aynı zamanda bölgenin karbon depolama kapasitesini de ciddi şekilde etkileyerek iklim değişikliğine olumsuz etkide bulundu.
İkinci olarak, uydu görüntüleri ormansızlaşmaya dair reddedilemez kanıtlar sunarak davayı güçlendirdi. Ayrıca Kruger'in video itirafı, onun yöntemlerini doğrulayarak hükümetin iddiasını daha da sağlamlaştırdı.
Üçüncüsü, davadaki temel argümanlardan biri Kruger'in faaliyetlerinin iklim üzerindeki önemli etkisiydi. Uzmanlar, Kruger'in eylemlerinin yaklaşık 901.600 ton karbondioksit emisyonuna yol açtığını hesapladı. Mahkeme, bu emisyonları ölçen bir değerleme yöntemi kullandı ve bunun sonucunda, neden olunan çevresel zarara dayalı olarak para cezasına hükmetti.
Son olarak, 50 milyon dolarlık para cezasına ek olarak Kruger'in gelecekte sığır ve tarım ürünleri satışı dahil olmak üzere herhangi bir tarımsal faaliyette bulunması yasaklandı. Ayrıca ormansızlaştırmada kullanılabilecek makineleri satın alması veya kullanması da yasaklandı. Dahası, Kruger'a, bozulmuş araziyi restore etme görevi verildi.
"Umudum kararın uygulanması"
Bu kararın gelecekte Brezilya'nın Amazon'u korumaya yönelik iradesini nasıl etkileyeceğini düşünüyorsunuz?
Bu dönüm noktası niteliğindeki tarihi kararın başarıyla uygulanması, iklim suçlularına karşı verilen savaşı ateşleyecek, diye düşünüyorum. Brezilya hükümeti ve dünyanın dört bir yanındaki diğer ülkeler, iklim suçlularına karşı mücadeleyi daha önce görülmemiş seviyelere taşımak için bu emsal karardan yararlanacak.
Bu kararın Brezilya'da büyük bir popülariteye sahip olmasıyla birlikte, kamu desteğindeki dikkate değer artış, hükümeti de kesinlikle teşvik edecektir.
Umudum, bu kararın başarılı bir şekilde uygulanması, icrasının hızlı bir şekilde tamamlanması ve böylece yağmur ormanlarının dokunulmazlığını bozanlara karşı harekete geçilmesidir.
Acil müdahaleyi hak ettiğini düşündüğünüz, devam eden başka çevresel vakalar var mı?
Acilen ihtiyaç duyulan şey, okyanusların eşi benzeri görülmemiş düzeylerde asitlenmesine neden olan okyanus kirliliğine karşı hükümetlerin ve kolluk kuvvetlerinin küresel düzeyde acil olarak eyleme geçmesidir. Dünyanın farkına varmadığı şey, okyanuslar öldüğünde dünyanın da onlarla birlikte öleceğidir.
(SVA/EMK)