Bay Filistin Neyi Yönetiyordu?
Yaser Arafat, Arap Birliği tarafından Filistin Halkının yegane yasal temsilcisi olarak kabul edilen Filistin Kurtuluş Örgütü'nün (FKÖ) lideri olarak, dünyanın neresinde olurlarsa olsunlar Filistin Halkı'nın temsilcisiydi. Arafat'ın örgüt üzerindeki kontrolü tartışma kabul etmez bir seviyedeydi.
Arafat FKÖ'nün liderliğini 1969'da, İsrail'e karşı silahlı mücadeleyi benimsemiş olan El Fetih hareketinin örgüte katılmasından 2 yıl sonra üzerine aldı. Hem El Fetih hem FKÖ sürgünde kurulmuşlardı.
O zamanlar İsrail, varlığını "yeşil çizgi" olarak bilinen ateşkes sınırları içinde sürdürüyordu. Bu sınır çizgisi Yahudi devletinin kurulmasının ardından patlak veren savaşa Birleşmiş Milletlerin bulduğu çözüm olan 1947'de Filistin'in bölünmesi sonucu oluşmuştu.
O zamanlar Doğu Kudüs'ün de içinde bulunduğu Batı Şeria, Gazze Şeridi ve Golan Tepeleri İsrail'in bir parçası değildiler. İsrail, Filistinliler ve bir dizi Arap ülkesi arasında gerçekleşen 1947-1948 savaşı sonucu Birleşmiş Milletler planı çerçevesinde İsrail'e verilen ve İsrail'in savaş sırasında genişlediği bölgelerden yaklaşık 700 bin Filistinli göç etmek zorunda kaldı
İleride kurulacak olan Filistin Devleti'ne söz verilmiş toprakların geri kalanı ise komşu Arap ülkeleri tarafından ele geçirildi. Doğu Kudüs'ün de içinde bulunduğu Batı Şeria Ürdün tarafından ilhak edilirken, Mısır Gazze Şeridi'ni elde etti.
Haziran 1967'de patlak veren 6 gün savaşı sonucu İsrail Golan Tepeleri ve Sina Yarımadası ile birlikte bu bölgelere de el koydu. Mısır'la 1977 de imzalanan barış antlaşmasıyla beraber Sina Yarımadasından çekildi.
6 gün savaşı 300000 dolayında Filistinli'nin konu olduğu başka bir mülteci dalgası daha yarattı. 1949'dan beri gerek Gazze ve Batı Şeria'daki gerek komşu ülkelerdeki tüm mülteciler ile belirli bir grup mülteci ile ilgilenen tek Birleşmiş Milletler yapısı olan (UNRWA) Birleşmiş Milletler Mülteciler Ve Mülteci İşleri Acentası ilgileniyor.
İsmen FKÖ gerek Arap ülkelerinde yaşamakta olan, mülteci olsun olmasın Batı Şeria ve Gazze'de yaşayan ve dünyanın diğer bölgelerine yayılmış olan tüm Filistinlilerin temsilcisidir..
Filistin'in Kurtuluşu için Halk Cephesi (PFLP) ve Filistin'in Kurtuluşu için Demokrat Cephe (DFLP) gibi tüm önemli Filistinli siyasi örgütler bir zamanlar FKÖ'nün parçasıydılar. Ancak geçmişteki bağlılıkların bir bölümü şu anda yıpranmış durumdadır.
1987'deki ilk Filistin ayaklanmasının-İntifada- patlak vermesinden sonra iki kökten dinci grup ortaya çıktı, İslami Cihat ve Hamas. Bunlar FKÖ'nün bir parçası değildirler ve çoğu zaman FKÖ'ye açıkça karşı olmuşlardır, buna rağmen zaman zaman bazı önemli toplantılarda yer almaları için çağırıldıkları da olmuştur.
1993 Oslo Barış Görüşmeleri ve onu izleyen antlaşmalar ile Filistin Yönetimi'nin (PA) Batı Şeria ve Gazze'de kurulması durumu daha da karmaşık bir hale getirmiştir.
PA 1996 yılında yasama meclisi ve yönetimin başkanlığı için seçim düzenlemişti. Hamas ve İslami Cihad'ın iştirak etmediği bu seçimlerde El Fetih karşı konulmaz biçimde seçimi kazandı. Yaser Arafat PA'nın yöneticisi oldu ve aynı zamanda FKÖ liderliğini de sürdürdü.
Filistin İstatistik Bürosu Merkezi, İsrail İstatistik Bürosu Merkezi ve çeşitli uluslararası çalışmalardan elde edilen rakamlar dünya üzerindeki toplam Filistinli nüfusun, 1.2 milyonu İsrail'de yaşayan ve bazılarının İsrailli Araplar ya da Arap İsrailli olarak adlandırdığı Filistinliler olmak üzere toplam 9 ile 10 milyon arasında olduğunu gösteriyor.
Doğu Kudüs dahil Filistin bölgelerinin nüfusu ise 3.5 milyonun hemen altında. Bu nüfusun 2.3 milyonu Batı Şeria'da yaşıyor ve bunun 200 binini Doğu Kudüs'te bulunanlar oluşturuyor geri kalan 1.2 milyon ise Gazze'de yaşıyor.
Bu rakamlar "Tarihsel Filistin" sınırları dışında yaşayan 4.5 milyon Filistinlinin olduğunu gösteriyor. Bunların bir çoğu Arap dünyasında yaşarken. Yarısı Amerika'da olmak üzere, 500 bini Arap dünyası dışında bulunuyor.
Batı Şeria ve Gazze'de bulunan halk her ne kadar İsrail tarafından sıkı biçimde kontrol edilse de FilistinYönetimi tarafından idare ediliyor gibi görünüyorlar. Filistin Parlamentosu olarak da adlandırılan Yasama meclisi şu ana kadar yalnızca Arafat'ın kararlarını onamakla görevli bir yapı görüntüsü verdi. .
Amerika Birleşik Devletleri'nce İsrail'in baskısı sonucu yasalar başbakanlık konumuna yer açacak biçimde geçtiğimiz sene değiştirildi, çünkü her iki ülke de Arafat ile uğraşmak istemiyordu. Arafat'ın varlığında bu Başbakan çoğunlukla güçsüz ve etkisi kaldı çünkü Arafat FKÖ liderliğini sürdürmekteydi.
İlk başbakan FKÖ idare komitesinde ve El Fetih merkez komitesinde Arafat'ın ikinci adamı olan Mahmut Abbas idi. Ancak bu onun göreve geldikten 4 ay sonra görevden ayrılmak zorunda kalacak olması gerçeğini değiştirmedi.
Daha sonra Yasama Meclisinin eski sözcüsü Ahmet Kueyra, Arafat öldüğünde halen sürdürmekte olduğu başbakanlık görevine getirildi.
Abu Ala olarak da tanınan Kueyra, Arafat'ın Filistin yönetimindeki bazı sorumluluklarını üstüne aldı, Abu Mazen olarak da bilinen Abbas ise El Fetih ve FKÖ'nün önemli komitelerinin yönetimini üstlendi.
Kendi yasalarına göre Filistin Yönetimi başkanın ölmesi ya da görevi sürdürecek ehliyetten yoksun kalması halinde 60 gün içinde yeni bir başkan için seçime gitmek durumunda. El Fetih nadir toplanan yıllık konferansında yeni bir lider seçmek zorunda ve daha da nadir toplanan FKÖ'nün Filistin Ulusal Kongresi FKÖ'ne yeni bir lider seçmek durumunda. (FB/CC/BA)
* Ferry Biedermann'ın IPS Haber Ajansı'nca 11 Kasın 2004'te geçilen haberini Cihan Cinemre çevirdi.