Basın meslek örgütlerinden AB'ye: İsrail ile ortaklık anlaşmasını askıya alın

Aralarında DİSK Basın-İş, Türkiye Gazeteciler Sendikası (TGS) ve Türkiye Gazeteciler Cemiyeti’nin (TGC) olduğu Avrupa’dan 60 meslek ve ifade özgürlüğü kuruluşu, gazetecilerin öldürülmesi ve diğer ifade özgürlüğü ihlalleri nedeniyle İsrail’le olan Ortaklık Anlaşması’nı feshetmesi için Avrupa Birliği’ne (AB) açık çağrı yaptı.

AB dışişleri bakanlarının 29 Ağustos'ta Brüksel'de bir araya gelecek olduğu toplantı öncesinde ortak bir mektup kaleme alan kuruluşlar, sorumlulara yönelik hedefli yaptırım talebinde bulundu. İsrail’i insan haklarına ve uluslararası hukuka aykırı davranmakla suçladı.

Kuruluşlar İsrail tarafından gazetecilere ve medya özgürlüğüne yönelik devam eden ve acil eylem gerektiren saldırıları şöyle sıraladı:

Gazeteci cinayetler: 7 Ekim'den bu yana Gazze'de 100'den fazla Filistinli gazeteci ve medya çalışanı öldürüldü. Bu tarihte gazeteciler için en ölümcül dönem.

Gazetecilerin hedef alınarak öldürülmesi: CPJ, İsrail Savunma Kuvvetleri'nin (IDF) en az beş gazeteciyi doğrudan hedef alarak öldürdüğünü tespit etti. CPJ, IDF'nin olası hedef almasına işaret eden en az 10 gazeteci ölümünü de araştırıyor. RSF gibi diğer örgütler hedef alınarak öldürülenlerin sayısının daha yüksek olabileceğine inanıyor. Gazetecilerin hedef gözetilerek veya ayrım gözetilmeksizin öldürülmesi bir savaş suçudur.

Bağımsız medyanın Gazze'ye girişinin yasaklanması: İsrail çatışmaların başlamasından bu yana yaklaşık 2 bin 800 gazeteciye İsrail'e girmeleri için basın kartı vermesine rağmen, Gazze Şeridi'ne sadece kısıtlamalar altında belirli gazetecilerin girmesine izin verdi. 70'ten fazla haber kuruluşu ve sivil toplum örgütü yakın zamanda İsrail'den Gazze'ye bağımsız erişim izni vermesini talep etti.

Rekor düzeyde keyfi gözaltı: İsrail 7 Ekim'den bu yana en az 49 gazeteci ve medya çalışanını çoğu zaman herhangi bir suçlama olmaksızın tutukladı. En az 13'ü, askeri bir yetkilinin bir kişinin gelecekte suç işlemesini engellemek amacıyla herhangi bir suçlama olmaksızın, altı ay boyunca gözaltında tutabilmesine olanak sağlayan idari gözaltında. Bu prosedürün kullanımı BM tarafından defalarca ‘keyfi’ ilan edildi.

Zorla kaybedilme: Filistinli gazeteciler Nidal Al-Wahidi ve Haitham Abdelwahid, Hamas’ın 7 Ekim'deki saldırısını haber yaptıklarından bu yana İsrail makamları tarafından gözaltında tutuluyor. O tarihten bu yana İsrail makamları nerede oldukları, tutuklanmalarının yasal gerekçeleri ve hatta hala hayatta olduklarının teyidi hakkında bilgi vermeyi reddetti.

İşkence ve kötü muamele iddiaları: Gazetecilerin İsrail makamları tarafından tutuklanırken veya gözaltına alınırken işkence ve kötü muameleye maruz kaldıklarına dair iddiaları giderek artıyor.

Gazze'ye erişimin olmaması araştırma kuruluşlarının iddiaları teyit etmesini engellese de, sivil toplum kuruluşları ve Birleşmiş Milletler tarafından belgelenen kayıtlar İsrail gözetimindeki tutuklulara yönelik sistematik kötü muameleyi doğruluyor.

Sansür ve medya özgürlüğüne yönelik kısıtlamalar: Nisan 2024'te İsrail, ulusal güvenliğe tehdit olarak görülmesi halinde uluslararası haber kuruluşlarının İsrail'deki yayınlarını geçici olarak yasaklama yetkisi veren bir yasayı kabul etti. Bu da Al Jazeera'nın İsrail'de kapatılmasıyla sonuçlandı. Mayıs 2024'te İsrail, Al Jazeera'ye canlı video akışı sağladığı için Associated Press'in ekipmanlarına el koydu.

Gazze'den gelen haber ve tanıklıkların dış dünyaya ulaşmasını engelleyen internet kesintileri, yoğun taciz ve gözdağı iddiaları ile Gazze'de 50'den fazla medya ofisinin tahrip edildiği ya da hasar gördüğüne dair raporlar gelmeye devam ediyor.

Faillerin soruşturulmaması veya hesap vermemesi: Sivil toplum örgütlerinin defalarca yaptığı çağrılara rağmen, gazetecilere yönelik bu saldırıların, cinayetlerin veya diğer istismar iddialarının hiçbiri IDF tarafından şeffaf veya kapsamlı bir şekilde soruşturulmadı. IDF'nin mevcut çatışmadan önce de uzun süredir devam eden bir cezasızlık modeli var. CPJ, Mayıs 2023'te gazeteci Şirin Ebu Akile de dahil olmak üzere son 22 yılda IDF tarafından öldürülen en az 20 gazeteciyi belgeledi ve kimse ölümlerden dolayı suçlanmadı veya sorumlu tutulmadı.

Basın ve ifade özgürlüğü kuruluşları bu bilgileri içeren mektubu AB Dış İlişkiler ve Güvenlik Politikası Yüksek Temsilcisi ve Avrupa Komisyonu Başkan Yardımcısı Josep Borrell, AB’nin Ticaretten Sorumlu Başkan Yardımcısı Valdis Dombrovskis ile AB’ye üye devletlerin dışişleri bakanlarına gönderdi.

Gazetecilerin, savaş suçları ve diğer insan hakları ihlallerinin belgelenmesi ve raporlanmasında vazgeçilmez bir rol oynadığını belirtti. Gazetecilerin Gazze’ye sokulmamasının bilgi boşluğunun yanı sıra propaganda ve dezenformasyon için gerekli koşulları yarattığını aktardı.

Mektupta “İsrail, eylemlerinin halkını güvende tutmak için olduğunu iddia etse de tarih, sansürün ve bilgi edinme hakkı ihlalinin barış ya da güvenlik için kusurlu bir yol olduğunu göstermektedir” dedi.

Bu nedenle, İsrail-AB Ortaklık Anlaşmasının askıya alınmasını ve sorumlulara yönelik hedefli yaptırımların kabul edilmesini istedi.

(HA)