Basın Kanunu Tasarısı Komisyondan Geçti
Adalet ve Kalkınma Partisi (AKP) Zonguldak Milletvekili Köksal Toptan başkanlığında toplanan Adalet Komisyonu'na hükümet adına Devlet Bakanı Beşir Atalay katıldı.
Türkiye Gazeteciler Cemiyeti (TGC) Başkanı Orhan Erinç'in de hazır bulunduğu ve bir kısım basın örgüt temsilcilerinin de yer aldığı komisyon toplantısında, alt komisyon metni esas alınarak görüşme yapıldı.
Alt komisyonun tasarının 3. maddesine "basın özgürdür" ibaresinden sonra gelmek üzere eklediği "sansür edilemez" ibaresi "böyle bir hükme gerek yok" gerekçesiyle metinden çıkarıldı.
Komisyonda, "Süreli yayınlar ve süresiz yayınlar yoluyla işlenen suçlardan eser sahibi sorumludur" hükmü uzun tartışmalara neden oldu.
Basın örgütleri ve bazı milletvekilleri bu hükmün zaman zaman yazdıkları haberler değiştirilerek basın yayın organlarında kullanılan muhabirler açısından çok büyük sakınca doğuracağı görüşü dile getirildi. Muhabirlerin hem hakketmedikleri bir sorumluluklar karşı karşıya kalabilecekleri hem de ekonomik güçlükleri dolayısıyla karşılaşacakları para cezalarını ödeyemeyecekleri ifade edildi.
Ancak uzun tartışmalarda diğer eser sahipleri ile muhabirlerin yazdıkları haberler bakımından bir ayırım yapabilecek formül bulunamadı. Bakan Atalay da bu bu maddenin gazetecilerin kaygılarının aksine özgürlüğüne katkı sağlayacağı görüşünü dile getirdi. Tasarının ilgili maddesi aynen kabul edildi.
Tasarı neler getiriyor
TBMM Adalet Komisyonu'nun kabul ettiği ve "Basın özgürdür. Bu özgürlük, bilgi edinme, yayma, eleştirme, yorumlama ve eser yaratma haklarını içerir" denilen tasarıda, "Basın özgürlüğünün kullanılması ancak demokratik bir toplumun gereklerine uygun olarak, başkalarının şöhret ve haklarının, toplum sağlığının ve ahlakının, milli güvenlik, kamu düzeni, kamu güvenliği ve toprak bütünlüğünün korunması, devlet sırlarının açıklamasının veya suç işlenmesinin önlenmesi, yargı gücünün otorite ve tarafsızlığın sağlanması amacıyla sınırlanabilir" hükmüne yer verildi.
Tasarıya göre, tüzel kişiler ile kamu kurum ve kuruluşlar da süreli yayın sahibi olabilecek. Süreli yayın sahibi olabilmek için Türk vatandaşlığı gibi bir koşul aranmayacak.
Süreli yayın sahibi beyanname verdiği tarihten itibaren 1 yıl içinde süreli yayın yayımlayamaz veya yayımladıktan sonra yayıma 3 yıl süreyle ara verirse beyanname hükümsüz kalacak ve sağladığı hak ortadan kalkacak.
Cezai Sorumluluk
Basılmış eserler yoluyla işlenen suç yayım anında oluşacak. Süreli ya da süresiz yayın yoluyla işlenen suçlardan eser sahibi sorumlu tutulacak.
Süreli yayınlarda eser sahibinin belli olmaması veya yayım sonrasında ceza ehliyetinin sahip bulunmaması ya da yurtdışında bulunması nedeniyle Türkiye'de yargılanamaması veya verilecek cezanın eser sahibinin diğer bir suçtan dolayı kesin hükümle mahkum olduğu cezaya etki etmemesi hallerinde, sorumlu müdür sorumlu olacak.
Tasarıya göre, süreli yayın sahibi, sorumlu müdür veya eser sahibi, bilgi ve belge dahil her türlü haber kaynaklarını açıklamaya ve bu konuda tanıklık yapmaya zorlanamayacak.
Basılmış eserler yoluyla işlenen fiillerden doğan maddi ve manevi zararlarda dolayı süreli yayınlarda eser sahibi ile yayın sahibi ve varsa temsilci, süresiz yayınlarda ise eser sahibi ile yayımcı, yayımcının belli olmaması halinde ise, basımcı müştereken ve müteselsilen sorumlu olacak.
Tasarıda, 300 milyon liradan 40 milyar liraya kadar değişen miktarlarda ağır para cezaları da öngörüldü. Sorumlu müdür hakkında verilen ağır para cezasının ödenmesinden yayın sahibi de müteselsilen sorumlu olacak. Düzeltme ve cevap yazısının yayımlanmaması ya da buna ilişkin diğer koşulların yerine getirilmemesi durumunda, hakim, masraflar yayın sahibince karşılanmak üzere bu yazının tirajı 100 binin üzerinde olan iki gazetede ilan şeklinde yayınlanmasına karar verebilecek.
Tasarıya göre, süreli yayınların dağıtımını yapan kişiler, kendilerinden dağıtımı istenen yayınları, dağıtımını yaptıkları diğer yayınlar için aldıkları satış fiyatı, tiraj ve sayfa sayısına göre belirlenen dağıtım ücretini aşmayacak bir bedel karşılığında dağıtmakla yükümlü olacaklar. Bu yükümlülüğe aykırı davrananlar, dağıtımından kaçındıkları yayının toplam bedelinin 10 misli oranında ağır para cezası ile cezalandırılacaklar. (EÖ/BB)