Bangladeş’te, ülke genelinde en az 174 kişinin hayatını kaybettiği eylemlerin ardından 2 bin 400 kişi tutuklandı.
Independent’in haberine göre, kamuda istihdam kotasına karşı düzenlenen eylemlerde, ülkede üst üste üçüncü kez sokağa çıkma yasağı ilan edildi, internet ve telefon hizmetleri askıya alındı.
İktidar partisi Avami Birliği tarafından desteklenen protesto karşıtı bir öğrenci grubunun, eylemcilere saldırmasının ardından olayların şiddeti artmış ve yüz binlerce öğrenci sokağa çıkmıştı.
Yerel raporlar, ölü sayısının çok daha yüksek olabileceğini öne sürse de iletişim sıkıntısı sebebiyle kesin sayı belirlenemiyor.
Öğrenciler “özür” ve kampüslerin açılmasını talep etti
Salı günü başkent Dakka'da ve çoğu büyükşehirde, Yüksek Mahkeme'nin, yıllardır tartışma konusu olan kota sistemine dair yasanın kapsamının daraltılması kararının ardından eylemler azalmıştı.
Ancak Salı sabahı helikopterle başkenti gezen ordu komutanı gazetecilere yaptığı açıklamada, durumun hala tam olarak kontrol altında alınmadığını söyledi.
Başbakan Şeyh Hasina'nın hükümeti, memuriyet kotaların azaltılması yönündeki mahkeme kararını resmen kabul etmeye hazırlanıyordu.
Protestocular taleplerinin karşılanması için hükümete 48 saatlik süre verdi. Öğrenci grubu, Başbakan Hasina'nın kendilerinden özür dilemesi ve eylemler başladığında kapanan üniversite kampüslerinin yeniden açılması da olmak üzere sekiz ayrı talepte bulundu.
Öğrenciler neden protesto ediyor?
Öğrenciler, Bangladeş'in 1971 yılında Pakistan'a karşı verdiği bağımsızlık savaşında savaşan gazilerin akrabalarına devlet işlerinin yüzde 30'unu ayıran kota sistemine son verilmesi talebiyle sokağa çıkmıştı.
Protestolar geçen ayın sonlarında başladı ancak geçen hafta ülkenin en büyük üniversitesi olan Dakka Üniversitesi'nde polisin öğrencilere müdahale etmesi ve protesto karşıtlarının saldırısıyla gerilim tırmandı.
Öğrenciler, iktidardaki Avami Birliği partisinin öğrenci kanadının, eylemcilere saldırana kadar protestoların barışçıl olduğunu söyledi.
Yüksek Mahkeme kararı nedir?
Pazar günü Yüksek Mahkeme, devlet işlerinin yüzde 93'ünün niteliğe göre tahsis edilmesine ve yüzde beşinin savaşta görev yapmış gazilere verilmesine karar verdi. Kalan yüzde iki ise azınlıklar, trans bireyler ve engelliler için olacak.
Karar, her iki tarafın temsilcilerinin Cuma günü geç saatlerde bir çözüm üzerinde görüşmek üzere bir araya gelmelerinin ardından alındı. Bu, öğrencilerin kısmi zaferi oldu.
Hasina hükümeti, 2018'deki kitlesel öğrenci protestolarının ardından iş kotalarını durdurmuştu. Ancak geçen ay, yüksek mahkeme kararı geçersiz kıldı ve 1971 gazilerinin yakınlarının dilekçe vermesinin ardından kotaları yeniden yürürlüğe koydu.
BBC'ye konuşan dört eylemci, gözaltındaki bazı öğrenci liderleri serbest bırakılana ve iletişim hizmetleri (internet, cep telefonu vb.) yeniden kullanıma açılana kadar eylemlerine devam etmeyi planladıklarını söyledi.
Şimdiye kadar neler oldu?
Geçtiğimiz hafta kota sisteminin kaldırılması talebiyle düzenlenen protestolara polisin göz yaşartıcı gaz ve plastik mermi ile müdahale etmesi sonucu binlerce kişi yaralandı ve hastanelerde yoğunluk yaşandı. Hükümet, insanları evde kalmaya teşvik etmek için Pazartesi gününü resmi tatil ilan etti ve sadece acil servislerin çalışmasına izin verildi.
İktidardaki Avami Birliği partisinin genel sekreteri, sokağa çıkma yasağıyla birlikte güvenlik güçlerine, “eylemcilere ateş etme” emrinin de yürürlükte olduğunu söyledi.
Bir hükümet sözcüsü Cuma günü geç saatlerde yaptığı açıklamada, “Hükümet sokağa çıkma yasağı uygulamaya ve orduyu sivil yetkililerin yardımına göndermeye karar verdi” dedi.
Bangladeş'teki televizyon haber kanallarının çoğu, geçen hafta binlerce protestocunun devlet yayın kuruluşu BTV'nin merkezini basmasının ardından yayın yapamadı.
Kota sistemi nedir?
Kota sistemi, devlet işlerinin yaklaşık üçte birini 1971 bağımsızlık savaşı gazilerinin aile üyelerine ayırıyor.
Ancak öğrenciler, çoğunlukla Avami Birliği partisine yakın olan isimlerin istihdam edildiklerini söylüyor.
Protestocular, yaklaşık 32 milyon gencin çalışmadığı ya da eğitim görmediği ülkede yüksek işsizlikle mücadele eden öğrencilere karşı “ayrımcı” olduğu gerekçesiyle hükümeti kotayı kaldırmaya çağırdı.
Başbakan Hasina ise gazilerin siyasi görüşlerine bakılmaksızın, savaştaki katkılarından dolayı en yüksek saygıyı hak ettiklerini söyledi.
Uluslararası haber ajanslarına göre Hasina, paramiliter güçlerin ve polisin yetersiz kalması üzerine “toplumsal düzeni yeniden tesis etmek” için orduyu çağırmak zorunda kaldı.
İnsan hakları dernekleri, bu hafta 25 yaşındaki bir üniversite öğrencisinin vücudunda kurşun yaraları bulunmasının ardından polisi protestoculara karşı orantısız güç kullanmakla suçladı.
Muhalefet partisi tarafından desteklenen öğrenciler şu ana kadar geri adım atmayı reddetti.
Hafta başında hükümet, üniversite derslerini süresiz olarak askıya aldı ve öğrencilerden yurtları derhal boşaltmalarını istedi.
ABD ve BM, devam eden protestolarla ilgili endişelerini dile getirdi ve tüm taraflara itidal çağrısında bulundu.
(BBA/AS)