Yeni yıl yaklaşılırken asgari ücrete dair beklentiler de konuşulmaya başlandı.
Önce Deutsche Bank, Ekim başında Türkiye'de ekonomi yönetimi, banka yöneticileri, ekonomistler ve akademisyenlerle yaptığı görüşmelerin ardından hazırladığı raporda 2025 için genel beklentinin yüzde 25-30 arasında bir artış olduğunu ortaya koydu.
Deutsche Bank, asgari ücrette yüzde 30'un üzerinde bir artışın, yavaşlayan ekonomi ortamında işletmeleri zor durumda bırakacağı ve enflasyon beklentilerini bozacağı yönünde bir kanı olduğunu söyledi.
Deutsche Bank’ın asgari ücret tahmini: Yüzde 25-30’luk artış
IMF baskısı
Ardından IMF’den tartışmalı bir asgari ücret açıklaması geldi. IMF Türkiye Şefi James Walsh 23 Ekim’de yaptığı açıklamada Türkiye’nin asgari ücret artışından kaçınması gerektiğini söyledi.
Walsh, 2024 yılbaşında asgari ücrete yüzde 49 arttırıldığını hatırlatarak “Bu yüksek artışın bu yıl olmamasını umuyoruz, çünkü enflasyonun yüksek olduğu birçok ülkeden edindiğimiz deneyimlere göre, asgarin ücretin bu oranda artırılması, enflasyon beklentileri için büyük bir çıpa oluşturuyor. Yetkililerin bir denge kurması gerekiyor ve bunun farkındalar" dedi. Bunun yerine düşük gelirli hanelere nakit transferleri yoluyla destek sağlanmasını önerdi.
IMF'den ikinci açıklama
IMF tarafında bir başka açıklama Avrupa Dairesi Direktörü Alfred Kammer’den geldi. 24 Ekim’de Türkiye’deki enflasyonla bağlantılı sorunlardan birinin geçmiş enflasyon gelişmelerine dayalı asgari ücret artışları olduğunu söyledi.
Kammer, “Bu asgari ücret anlaşmalarının, artık yılda bir kez yapılması, ileriye dönük bir yaklaşımla ele alınması gerekiyor” dedi. Kammer, Türkiye’nin kriz riskini azaltmak ve enflasyonu düşürmek için mali ayarlama uygulamasını sürdürmesi gerektiğini de ekledi.
Merkez Bankası Başkanı yatırımcılara "Yüzde 25" dedi
Deutsche Bank ve IMF’nin açıklamaları asgari ücrette artışın sınırlı olacağını yorumuna neden olurken Merkez Bankası tarafındaki bir gelişme de bunu doğruladı.
Merkez Bankası Başkanı Fatih Karahan, dün ABD'de yabancı yatırımcılarla bir araya geldi. Toplantı basına kapalı olsa da Bloomberg'den Jorgelina do Rosario, toplantıya katılan yatırımcılara dayandırdığı haberinde Fatih Karahan’ın enflasyon görünümü ile tutarlı olarak, yüzde 25 civarında bir ücret artışının makul olabileceğini söylediğini yazdı.
Şimşek toplu komisyona attı
Yaşanan bu gelişmeler dün Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek’e soruldu. Şimşek topu Asgari Ücret Tespit Komisyonu’na attı. “Asgari ücret sendikaların, işverenlerin ve hükümetin müzakereleri sonucu belli oluyor, şu aşamada benim yorum yapmam uygun olmaz” dedi.
Şimşek sonrasında “Sendikaların, işverenlerin ve hükümetin rekabet gücünü belirli bir düzeyde koruma konusunda duyarlı olacaklarına eminim. Bu nedenle herhangi bir rakam hakkında konuşarak süreci önceden yorumlamak doğru olmaz." diye konuştu.
Ayrıca enflasyonu düşürmek istediklerini söyleyen Şimşek, "Merkez Bankasının enflasyonu tek haneli rakamlara düşürmesine yardımcı olmak istiyoruz. Reformlar için mali alan yaratmak istiyoruz." dedi.
Çiğdem Toker: Şimşek ücretlere daha fazla baskıda kararlı
Gazeteci Çiğdem Toker de 23 Ekim'de T24'deki köşesinde IMF’nin hazırladığı bir rapora yer verdi. Rapordaki yer alan bir bölüme işaret eden Toker şu alıntıyı yaptı:
“Politikalar çok sıkı çıkarsa ve büyüme çok fazla düşerse, siyasi destek azalarak popülist politikalara dönüşe yol açabilir. Bu politikalar daha gevşek para politikası, daha fazla ücret artışı ve potansiyel olarak vergi kesintileri ve memurlar için ad hoc maaş artışı içerecektir.”
Toker raporun Şimşek’in ekonomi politikasının ücretlere daha fazla baskıda kararlı olduğunu “teyit ettiğini” belirtti. Toker’e göre, “IMF’nin Türkiye konsültasyonu sonrasında hazırladığı anlatımlar, Şimşek’in Haziran 2023’ten bu yana uyguladığı ekonomi politikasının, uluslararası piyasalardan ‘aferin’ almak için ücretlere daha fazla baskıda kararlı olduğunu teyit ediyor.”
Selva Baziki'nin hesaplaması yüzde 17
Asgari ücretle ilgili fikir paylaşan bir başka isim Merkez Bankası'nın eski makro finansal analisti ve Bloomberg'in Türkiye ve İsveç ekonomisti Selva Baziki.
Meclis'e sunulan 2025 bütçesi üzerinden asgari ücret için beklenen zam oranını hesaplayan Baziki'ye göre gelecek yılın oranı yüzde 17. Zam oranının 2025 sonu enflasyon tahminiyle örtüştüğünü söyleyen Baziki, "Ancak biz yüzde 30'luk bir artışın hem enflasyon hem de borçlanma maliyetlerinde kademeli bir gevşemeye işaret eden daha olası bir sonuç olduğunu düşünüyoruz" dedi.
Enflasyon altı zam
Eğer 17 bin 2 TL’lik asgari ücret haberde yer verilen açıklama ya da analizlerdeki öngörü oranında arttırılırsa durum şu olacak:
- Yüzde 17’lik artış durumunda: 19 bin 892 TL
- Yüzde 20’lik artış durumunda: 20 bin 402 TL
- Yüzde 25’lik artış durumunda: 21 bin 252 TL
- Yüzde 30’luk artış durumunda: 22 bin 102 TL
Bir başka değişle asgari ücrete en düşük 2 bin 890, en yüksek de 5 bin 100 TL zam bekleniyor.
Orta Vadeli Plan’a göre yılsonu enflasyon beklentisi yüzde 41,5. Merkez Bankası’nın Ekim'de raporunda 2024 yılsonu tahmini yüzde 44,11. Bir başka deyişle asgari ücrete yapılacak zam beklentisi enflasyon altında kalabilir.
TÜRK-İŞ'in açıkladığı verilere göre açlık sınırı asgari ücretin 2 bin 828 TL üzerinde, 19 bin 830 TL.
Hükümet asgari ücret için işçi ve işveren temsilcileriyle Aralık'ta masaya oturucak. Asgari Ücret Tespit Komisyonu en az 4 toplantı yapacak.
(HA)