Asgari ücrette enflasyon tartışması: TÜİK mi, yoksa gerçek enflasyon mu?

Fotoğraf: Barış Oral / AA

Asgari Ücret Tespit Komisyonu bugün üçüncü Türkiye İşveren Sendikaları Konfederasyonu’nun (TİSK) ev sahipliğinde toplantı. Toplantı basına kapalı gerçekleştirilirken, içeride ilk defa rakamlar telaffuz edildi.

TİSK, TÜİK'in enflasyon rakamlarının baz alınmasını isterken, Türk-İş yaşanan enflasyonun yüzde 50'nin üzerinde olduğunu söyledi.

Toplantı sonrasında konuşan Çalışma Genel Müdürü Nurcan Önder "TİSK bu rakamı 3 bin 100 lira olarak daha uygun buluyor. Türk-İş diyor ki, 'ben daha farklı besin kaynaklarını tercih ederim' diyerek bu rakam da '3 bin 900’ün altına düşmez diyor" açıklaması yaptı.

Ancak TİSK Genel Sekreteri Akansel Koç "Bahsedilen 3 bin 161 lira gibi resmi bir teklifimiz söz konusu değil" diyerek Önder’i yalanladı.

Önder: Taraflar bazı konularda mutabık

Çalışma Genel Müdürü Önder'in açıklaması şöyle:

"TÜİK, ikinci toplantıda her sene Hacettepe Üniversitesi'nden aldığı verileri paylaşıyordu. Bugün komisyon olarak hesabı burada yaptık. Yaptığımız hesapta Hacettepe verilerinden verilen parametrelerle rakamları bir araya getirip karşılaştırdık.

“Eski formüle göre asgari geçim tutarı 2 bin 979 lira ile 3 bin 567 lira arasında değişiyor. TİSK bu rakamı 3 bin 100 lira ortalama olarak daha uygun buluyor. Türk-İş 3 bin 900'ün altına düşmez diyor.

“Bu Hacettepe beslenme kalıplarına göre yaptığımız bir parametre. Asgari ücret bu komisyonun kararına göre belirlenecek. Bu toplantıda özellikle çalışanlarla ilgili işçi ve işveren tarafları bazı konularda mutabık kaldı, bazı konularda farklı görüşleri oldu."

Türk-İş: Mutabık değiliz

Daha sonra söz alan Türk-İş Genel Sekreteri Nazmi Irgat şöyle konuştu:

“Zor bir süreç yaşıyoruz. Asgari ücretlilerin sıkıntılarının giderilebileceği bir asgari ücret istedik. Ama geldiğimiz nokta itibariyle aynı durumda değiliz. İşveren kesimiyle uzlaşmazlıklarımızı maalesef gideremedik. Dolayısıyla komisyonun sağlıklı bir karar vermesi söz konusu olamadı.

"TÜİK’in açıkladığı enflasyon oranıyla bizim gerçek hayatta yaşadığımız enflasyon arasında büyük farklar var. İnsanlarım alım gücünün düşmesi, fiyatların günde iki defa değişmesi asgari ücretle geçinen vatandaşlarımızı daha da zora soktu. Enflasyon ve büyümeden de refah payı alacak oranda asgari ücretin tespitini bekliyoruz. Ama şu ana kadar bunları sağlayamadık.

"Geldiğimiz nokta itibariyle çok ifade edilen çalışanların gülümseyeceği, çalışanların refah seviyesinin artacağı bir asgari ücret bulamadık. Ama bir toplantımız daha olacak. Erken bitiririz gibi konuşmuştuk ama şu anda öyle bir konumda olmadığı da ortaya çıkmış oldu.”

Irgat ayrıca işverenin itirazı üzerine TÜİK'in bekar bir işçinin asgari geçim maliyetini açıklamadığını bunu komisyon başkanının açıkladığını da sözlerine ekledi.

TİSK: 3 bin 161 TL gibi önerilmiş bir rakam olmadı

TİSK Genel Sekreteri Akansel Koç ise "Asgari ücretle çalışan arkadaşlarımız başta olmak üzere çalışanların enflasyona karşı korunacağını ifade ettik. Yani bahsedilen 3 bin 161 lira gibi resmi bir teklifimiz söz konusu değil. Bizim tavrımız hâlâ devam ediyor" diye konuştu.

Çerkezoğlu: TÜİK sorumluluktan kaçamaz

Toplantı sonrasında Twitter’dan biz dizi açıklama gerçekleştiren DİSK Genel Başkanı Arzu Çerkezoğlu ise TÜİK’i eleştirdi. Çerkezoğlu şunları söyledi:

“TÜİK her yıl Asgari Ücret Tespit Komisyonuna sunduğu bekar bir işçinin asgari geçim maliyetine ilişkin hesaplamayı bu yıl komisyona sunmaktan vazgeçmiş. Bu durum kabul edilemez.

“TÜİK bir kamu kuruluşu olarak yapması gereken temel görevleri savsaklayamaz. Açıkladığı enflasyon oranları ile milyonlarca çalışanın ücretlerini belirleyen TÜİK sıra yaşam maliyetini hesaplamaya gelince bundan kaçınıyor.

“Asgari Ücret Tespit Yönetmeliğine göre asgari ücrete ilişkin kararın toplanan bilgi ve belgelere göre hazırlanacak bir gerekçeye dayandırılması zorunludur. Bu bilgi TÜİK tarafından hesaplanması gereken yaşam maliyetidir.

“TÜİK bütün bilgilere sahip olduğu halde neden bu veriyi komisyona sunmaktan kaçınmaktadır? TÜİK’e bu yönde bir baskı ve telkin mi gelmiştir? TÜİK’in bekar bir işçinin yaşam maliyetini hesaplamaktan kaçınmasının sebebi 4 kişilik bir ailenin yaşam maliyetinin ortaya çıkması mıdır?

“TÜİK bunu saklamak istiyorsa nafiledir. Hesaplamamıza göre 4 kişilik bir ailenin asgari yaşam maliyeti (yoksulluk sınırı) Ekim 2021 ayı itibariyle 10 bin 335 TL’dir. Bu rakamın kasım ve aralık ayında çok daha yüksek olduğu açıktır. TÜİK’in sorumsuzluğu ve sorumluluktan kaçınması kabul edilemez.”

TIKLAYIN - Siyasal yalan, hakikat ve asgari ücret

Asgari ücret şu an ne kadar ve nasıl belirleniyor?

Asgari ücreti, yasa gereği 5'er işçi, işveren ve hükümet temsilcisi olmak üzere 15 kişiden oluşan Asgari Ücret Tespit Komisyonu belirliyor. Komisyon, yeni asgari ücreti belirleme çalışmaları kapsamında dört kez toplanıyor.

Bakanlığın belirlediği üyelerden birinin başkanlık ettiği komisyon, en az 10 üyenin katılımıyla toplanıp, oy çokluğuyla karar veriyor. Oyların eşitliği halinde başkanın bulunduğu tarafın çoğunluğu sağladığı kabul ediliyor.

Şu an için brüt asgari ücret 3 bin 577 TL. Ancak işçinin bekar ve çocuksuz bir işçinin eline net 2 bin 825 TL geçiyor.

Yıllar bazında net asgari ücret rakamları ise şöyle:

2019: 2020 TL
2018: 1603 TL
2017: 1404 TL
2016: 1300 TL
2015: 1 Ocak-949TL, 1 Temmuz: 1000 TL
2014: 1 Ocak-846 TL, 1 Temmuz: 891 TL
2013: 1 Ocak-773 TL, 1 Temmuz: 803 TL

TIKLAYIN - Türkiye ve Avrupa'da Asgari Ücret Ne Kadar?

Türkiye'nin asgari ücret gerçekleri

2018'den bu yana devam eden ekonomik kriz, Covid-19'un yaratmış olduğu iş ve gelir kayıpları, son aylarda giderek tırmanan fiyat artışları geniş emekçi kesimlerin alım gücünü düşürdü ve pahalılığı en önemli toplumsal sorunlardan biri haline getirdi.
Türkiye OECD ülkeleri içerisinde en fazla haftalık çalışma saatine sahip ülkelerden bir tanesi. Ancak buna rağmen işçiler ekonomik büyümeden ve artan üretimden payını alamıyor.
Asgari ücret düzeyi şu an açlık sınırının altında. 10 bin TL'yi aşan yoksulluk sınırı ile asgari ücret arasında ise büyük bir uçurum var.
TL'nin hızla değer kaybetmesi nedeniyle asgari ücret dolar cinsinden son 15 yılın en düşük düzeyine geriledi.
Asgari ücret Türkiye’de ücretlerin alt sınırı olmaktan çıktı ve son yıllarda giderek ortalama ücret haline geldi. Avrupa ülkeleri içinde asgari ücret civarında ücretle çalışanların oranının en yüksek olduğu ülke Türkiye.
Geniş kesimleri kapsayan asgari ücret üzerinde oldukça ağır bir vergi ve kesinti yükü söz konusu. 2021’de brüt asgari ücretten 750 TL'den fazla vergi ve kesinti yapıldı. Emekçiler tarafından ödenen dolaylı vergilerle asgari ücretin net harcanabilir kısmı daha da azalıyor.

(HA)