Bu yıldan itibaren kaldırılan vergi iadesinin yerine asgari
geçim indirimi sistemi getirildi. İstanbul Serbest Muhasebeciler Mali
Müşavirler Odası (İSMMMO) maaştan çok çalışanların medeni durumu ve çocuk
sayısını hesaba katan yeni sistemle ilgili bir rehber hazırladı.
Buna göre, sistemde dört
çocuklu ve eşi çalışmayan bir asgari ücretli aylık 77,57 YTL, yıllık 930,85 YTL geçim indirimi alacak. Eşi
çalışan ve iki çocuğu bulunan asgari ücretli için hesaplanan asgari geçim
indiriminin aylık tutarı da 59,32 YTL.
İSMMMO Başkanı Yahya Arıkan,
vergi iadesine göre bu sistemin asgari ücretle çalışanlar için daha avantajlı
olduğunu ancak yüksek ücretliler için büyük bir kayıp söz konusu olduğunu
söyledi.
“Ancak bu kadar çalışanın
yararlanabilmesi işverenin uygulamasına bağlı. Yoksa bu sistem işverene örtülü
vergi avantajına dönecektir. Türkiye’de ücretler net olarak konuşulur, işveren
konuşulan net ücrete bunu ekleyecek mi, uygulamada göreceğiz.”
Uygulamadan kimler yararlanacak?
Asgari geçim indirimi uygulaması sadece gerçek usulde
vergilendirilen (net ücret sözleşmesi ile çalışanlar dahil) gerçek kişilerin
ücret gelirleri için yapılabilecek. Uygulamaya (2008 yılı başından itibaren
elde edilecek ücret gelirlerine uygulanmak üzere) 1 Ocak 2008 tarihinde
başlanacak.
Buna göre
- Bekar bir asgari ücretli aylık 45,63 YTL
- Eşi çalışmayan çocuksuz bir asgari ücretli aylık 54,76 YTL
- Evli, bir çocuklu, eşi çalışmayan 61,60 YTL
- Evli, eşi çalışan, çocuksuz 45,63 YTL
- Evli, iki çocuklu, eşi çalışan 59, 32 YTL alacak.
Asgari geçim indirimi tutarı nasıl hesaplanacak?
Ücretlinin medeni durumuna göre kullanılacak oranlar yasada
şöyle belirlendi: Mükellefin kendisi için yüzde 50, çalışmayan ve herhangi bir
geliri olmayan eşi için yüzde 10, çocukların her biri için ayrı ayrı olmak
üzere; ilk iki çocuk için yüzde 7,5 diğer çocuklar için yüzde 5.
Örneğin, evli, eşi çalışmayan ve eşinin herhangi bir geliri
bulunmayan, iki çocuklu bir ücretlinin ücreti üzerinden hesaplanan gelir
vergisinden indirilecek vergi tutarı hesaplanırken, matrah olarak, yıllık brüt
asgari ücretin yüzde 75'i dikkate alınacak. Bu şekilde hesaplanan tutara da yüzde
15 vergi oranı uygulanarak, ücretlinin gelir vergisinden bir yıllık sürede
indirilebilecek vergi tutarına ulaşılacak. Buna göre bir ücretlinin aylık
dönemde hak kazanacağı indirim tutarı (Asgari ücretin yıllık tutarı x asgari
geçim indirimi oranı x yüzde 15) / 12 formülü ile hesaplanacak.
- Gelir Vergisi Kanunu'nun 31’inci maddesi hükümleri kapsamında sakatlık
indiriminden yararlanmakta olan bir çalışan aynı zamanda asgari geçim indiriminden
de yararlanabilecek.
- Ücret gelirinin ayın tamamında değil de bir kısmında elde edilmiş olması
halinde, ay kesirleri tam ay sayılmak suretiyle bu süreye isabet eden indirim
tutarı esas alınacak.
- Eşinin çalışmadığı ve herhangi bir gelirinin olup olmadığı konusunda ücretlinin beyanı (aksi tespit edilmediği sürece) yeterli sayılacak. Öteden beri çalışan ücretlilerin
medeni durumları ve çocuk sayıları hakkında işverenlerinde mevcut bilgiler esas alınacak.
Ancak, ücretliler bu durumlarında her hangi bir değişiklik olması halinde (evlenme, boşanma, ölüm,
doğum vb.) değişiklikleri işverene, değişikliğin vuku bulduğu tarihten itibaren
bir ay içerisinde
işverene bildirecek.
- Asgari geçim indirimi uygulamasında, indirim, yukarıda belirtilen
oranlara göre hesaplanan tutarları aşmamak kaydıyla, çocuklar için eşlerden yalnızca
birisinin gelirine uygulanacak.
- İşverenler, kendilerinde mevcut medeni durum ve çocuk sayısı ile ilgili
bilgiler doğrultusunda ve yukarıda açıklanan esaslar çerçevesinde, her yıl Ocak
ayı itibariyle örneği 265 Seri Numaralı GV Genel Tebliğine ekli "Asgari
Geçim İndirimine Ait Bordro"yu düzenleyecekler. Her bir ücretlinin yararlanacağı asgari
geçim indirimi ayrı ayrı hesaplanarak bordroda gösterilecek.
- Ücretleri tevkifata
tabi bulunmayan ve bu nedenle de Gelir Vergisi Kanunu hükümlerine göre ücretlerini
yıllık Gelir Vergisi Beyannamesi ile
beyan etmek zorunda olan ücretlilerde Asgari Geçim İndirimi, yıllık beyannamede
hesaplanan gelir vergisinden mahsup edilmek suretiyle gerçekleştirilecek.
- Aynı zamanda birden fazla işverenden ücret alınması halinde, asgari geçim
indirimi uygulaması, en yüksek ücretin elde edildiği işveren tarafından gerçekleştirilecek.
- Çalışanların medeni durumlarının uygulamaya doğru yansıtılmaması suretiyle
haksız yere fazla indirimden faydalanılması vergi
ziyaı suçunun işlendiği anlamına gelecek.(EÜ)
* Daha detaylı bilgi ve örnek hesaplamalar için: Asgari Geçim İndirimi Rehberi (pdf belgesi)