Türkiye İstatistik Kurumu'nun (TÜİK) geçtiğimiz hafta yayımladığı Yükseköğretim Beyin Göçü İstatistikleri 2021-2023'te beyin göçü oranıyla ilgili olarak ileri sürülen yüzde 2 oranının gerçeği yansıtıp yansıtmadığı açısından tartışılıyor.
Ekonomim.com'da istatistiğe temel oluşturan hesaplamaları değerlendiren araştırmacı Alaattin Aktaş "Beyin göçü görünenden çok daha fazla!" başlıklı makalesinde "[...] bu oranın nasıl hesaplandığına bakınca gerçek oranın çok daha yüksek olduğunu söylemek mümkün." diyor.
Gerçek oran niye daha yüksek?
Aktaş, hesaplamaların ayrıntılarına inerek TÜİK'in "Herhangi bir yılın beyin göçü oranı[nı] hesapla[rken] o yıldan 5-6 yıl önceki dönemde mezun olanlar[ı] dikkate al[dığını]" vurguluyor.
Buna göre örneğin 2023 yılının beyin göçü oranı 2008-2017 döneminde mezun olanları kapsıyor. Söz konusu yıllar arasında mezun olanlar da 2018-2022 arasında en az üç yılı yurt dışında geçirmeleri ve 2023’te yurt dışında bulunmaları kaydıyla beyin göçüne dahil ediliyor. Buna göre 2018-2023 döneminin en az dört yılının yurt dışında geçirilmesi gibi bir şart ortaya çıkıyor."
"Bu hesaplama yöntemine göre bugün için 2017’den sonraki dönemde mezun olanlarla ilgili beyin göçünü hiç görmüyoruz. Bir üniversiteli düşünün; 2018 ve sonraki yıllarda mezun olmuş ve çoktan yurt dışına gitmiş, yıllardır da orada ama bu üniversiteli beyin göçü içinde yer almıyor. Bir başka örnek... Üniversiteden 2008-2017 döneminde mezun olan (yani 2023 için gerekli dönemde) biri 2022’de yurt dışına gitmiş olsa ve iki yıldır yurt dışında bulunsa, 2018-2022 dönemi için şart olan üç yıllık süreyi tamamlamadığı için beyin göçü istatistiklerinde gösterilmiyor."
Aktaş aynı şekilde, 2022'de Erdoğan ile Türk Tabipleri Birliği arasında sert bir polemiğe yol açan hekimlerin yoğun bir biçimde yurt dışına yönelişlerinin "[aynı] hesaplama yönteminden dolayı 2022 ve sonrasında ne kadar hekimin yurt dışına gittiğini en azından bu istatistikte gör[ülmediği]"ne dikkat çekiyor.
TTB’ye yurtdışı başvuruları artıyor, doktorlar Türkiye’yi terk ediyor
.jpg)
HEKİM GÖÇÜ
Son altı ayda "İyi Hal Belgesi" isteyen hekim sayısı 1361
Aktaş, "Zaten TÜİK’in beyin göçü istatistiklerine göre tıp fakültesi mezunlarındaki beyin göçü oranı 2021 için yüzde 1.2, 2022 ve 2023 için yüzde 1.3 düzeyinde. Bu yılların en sonuncusu olan 2023 verilerinin 2017 ve önceki yıllar mezunları kapsadığını bir kez daha hatırlatmak isterim." diyor. vardığı sonuç: "Bu veriler[in] bile söz konusu beyin göçü istatistiklerinin son yıllardaki hareketi yansıtmaktan çok uzak kaldığı."
Aktaş: Amaç oran hesaplamak
Alaattin Aktaş, "TÜİK’in beyin göçü istatistiklerinde ama[cın] belli bir dönemde mezun olanların, yine belli bir dönemde kaçta kaçının yurt dışına gittiğine ilişkin oranı bulmak." olduğunun altını çiziyor.
"Amaç oran olunca belli zaman aralıklarına mahkum kalınıyor. Sonuçta bu istatistik gerçek durumu pek yansıtmıyor." diyor.
Alaattin Aktaş yurt dışına çıkışların "siyasi anlamda yönetim biçiminin değiştiği 2018’den ve ekonomik koşulların çok fena bir şekilde alt üst olduğu 2021’den sonra çok hızlandı[ğına], en azından gitme isteği[nin] çok hızlandı[ğına] ve bu iste[ğin] hâlâ devam [ettiğine]" dikkat çekiyor.
Ne var ki, "Türkiye bu metodoloji yüzünden beyin göçünün düzeyini gerçek anlamda çok geç öğrenecek."
Bugünkü durum 2028’de anlaşılacak
Aktaş, TÜİK hesaplamalarına göre Türkiye'nin "Bir kişinin yurt dışında yaşamayı tercih ettiğini ve bu tercihin artık bir beyin göçü olduğunu kabul etmek için referans yılından itibaren geriye doğru olan altı yılın en az dört yılının yurt dışında geçmiş olması gerek[tiğini]" ortaya koyuyor.
Buna göre "üniversiteyi örneğin 2021 yılında bitirmiş ve hemen iş bulup aynı yıl yurt dışına gitmiş ve artık dönmeyecek birinin beyin göçü olarak istatistiklere yansıması ancak 2028’de mümkün olacak.
"Ya da üniversiteyi bu yıl bitirip 2025’te yurt dışına giden birinin beyin göçü istatistiğinde yer aldığı ancak 2031 yılında görülebilecek."