Akıllı Tasarım ve Evrim Bir Arada Olamaz
Akıllı Tasarım nedir?
Akıllı Tasarım (Intelligent Design-ID) sözde bilimsel bir inançlar bütünüdür. Yeryüzündeki yaşamın, bilimsel olarak evrim teorisiyle açıklanamayacak kadar karmaşık olduğunu savunur. Bu karmaşık yapının ancak üstün bir güç tarafından tasarlanmış olabileceği görüşüne dayanır.
ID'nin bilimsel bir teori olduğunu söyleyebilir miyiz?
Hayır. Bilimsel bir teori, sınanabilir ve gözlemlenebilir kanıtlara dayanmak zorundadır. ID, daha sonra bilimsel bir yöntemle irdelenebilecek, kanıtlanabilecek varsayımlarda bulunmaz. Bu sebeple bilimsel terimlerle konuşsa bile, ID bilimsel bir teori olmanın ölçütlerini sağlayamaz.
ID'nin geleneksel yaratılışçılık yaklaşımlarına ve yaratılış bilimine benzer yanları veya bunlardan ayrılan yanları nelerdir?
ID; yaratılışçılığın en son örneğidir. Geleneksel yaratılış yaklaşımlarından farklı olarak ID, görünüşte İncil'in düz bir okumasına dayanmaz. Farklı görüşlerdeki yaratılışçıların hepsinden destek görebilmek için dünyanın yaşı gibi çetrefilli tartışmalara girmez. ID'nin geleneksel yaratılışçılık yaklaşımlarına benzer yanı, biyolojik dünyadaki tasarımın varlığına dair bilimsel kanıtlara sahip olduğunu iddia etmesidir. Onlardan farklı olarak bu tasarımcının kesinlikle Tanrı olduğunu söylemekten kaçınır. Bu görüşü savunanlardan bazıları, tasarımcının uzaydan bir yaratık ve ya gelecekten gelen bir zaman gezgini olabileceğini öne sürseler bile bunlar pek de ciddiye alınabilecek iddialar değildir. Bu bilimsel olarak dayanaksız evrim eleştirileri üzerine kurulu ID, geleneksel yaratılışçı yaklaşımların aslında bir alt kümesidir.
Biyolojik evrim nedir?
Biyolojik evrim, yeryüzünde yaşamın zaman içinde nasıl değiştiğini açıklayan bilimsel bir teoridir. Türlerin evrim geçirdiği inancı Darwin'den önce de vardı. Bu ilk olarak, artık var olmayan hayvanların fosillerinin bulunmasıyla tetiklendi. Evrim, Darwin'in zamanından beri bir çok önemli gelişmeye uğradı. Bunların en önemlisi de genetik biliminin bu teoriye eklemlenmesidir.
Neden iki teori bir arada öğretilemez?
Bu, astroloji ve astronominin,simyanın ve kimyanın aynı derste öğretilmesi gibi olur. Bilimde "her iki taraf da" yoktur. Evrim, dünyada zaman içinde hayatın nasıl değiştiğinin bilimsel açıklamasıdır. Böyleyken ID bilime saldıran ve kendi düşüncelerinin doğru kabul edilmesini isteyen bir ideolojidir. Evrim ve ID farklı yöntemler öngören, farklı standartlarda değerlendirilmesi gereken farklı başlıklardır.
ID bilimsel eğitime hangi açılardan zarar verir?
ID'yi evrime sözde alternatif olarak öğretmek, öğrencilere, bilimsel bir duruş olan evrim teorisinin ve bilimsel çalışma yönteminin aksine, çarpıtılmış bilgi vermek olur. Ayrıca, bu durum onları akademi öncesi bilimsel eğitime(liseye) eksik ve belirgin bir dezavantajla hazırlamış olur. SARS ve AIDS gibi hastalıklar üzerine çalışan bütün bilim insanları, bakterilerin antibiyotiklerle nasıl daha dirençli hale gelebileceğinin izini sürenler çalışmalarını tamamen evrim üzerine oluşturmuş ve üzerine çalıştıkları bu durumu kavramışlardır. Eminiz ki, ID bileşenleri dahi, SARS ve AIDS'in akıllı tasarım üzerine kurulduğunu ve böyle açıklanabileceğini iddia edenlerin yerine az önce bahsettiğimiz bilim insanlarının çalışmaları üzerine kurulmayı tercih etmek durumundadır.
ID inanç özgürlüğüne nasıl zarar veriyor??
ID kendi dini düşüncelerini, bu düşünceler bilimsellermiş gibi, bilimsel eğitimin içine sokmak istemektedir. Hükümetleri kendi tartışmalı düşüncelerine prestijli "bilimsel" etiketini vermesi için kullanmaya çalışarak öğrencileri ve velilerini yanlış yönlendirmektedirler. Tek bir dini görüş açısını diğerlerinden üstün tutmaya çalışarak ve dini bilimle çatışan bir noktaya oturtarak bütün Amerikalıların inanç özgürlüğünü tehlikeye atmaktadırlar. İlahiyatçı John F. Haught "benim çocuklarımdan biri ID'nin evrime alternatif olduğunu anlatan bir öğretmenin biyoloji dersine katılırsa, kendimi entelektüel ve dini olarak saldırıya uğramış kabul ederim." diyor.
Evrimin "sadece bir teori" olduğu iddiası neden hatalıdır?
Evrim teorisini sadece teorilerden bir teori olarak düşünmek yanıltıcıdır. Bu teorinin günlük dildeki anlamıyla ("fikir", "görüş") bilimsel anlamdaki teori kelimesini (test edilebilir, kanıtlanabilir, bir açıklamaya dayanan, doğal olayları bu kriterler bazında diğer teorilerden daha iyi öngören) birbirine karıştırmaktır. Evrim teorisi modern bilimdeki en güçlü teorilerden bir tanesidir. Yüz binlerce bağımsız gözlem ve araştırmayla sınanmış ve biyoloji biliminin paleontolojiden moleküler genetiğe kadar her alanında doğal olayları öngörmekte başarılı olmuştur. Son 150 yılda evrim teorisini çürütebilecek hiçbir ikna edici kanıt ileri sürülmemiştir.
Bilimsel bir teori olarak evrim, bir Tanrı'nın ya da akıllı bir tasarımcının varlığını inkar ediyor mu?
Hayır. Tanrı'nın varlığı bilimin alanının dışında kalan bir sorudur ve evrim teorisinin bu konuda bir sözü, bir iddiası yoktur. Darwin'in kendisi dahi hayatı boyunca, üstün bir tasarımcının varlığı üzerine açıkça kafa yormuştur ancak bu soruları bilimsel çalışmalarından ayrı tutmuştur. Evrimi kabul etmek ile Tanrı'ya inanmak birbirini dışlamaz. Birçok önde gelen bilimcinin; genetikçinin, biyoloğun kendi dini inançları vardır.
Evrim hakkında bilim insanları arasında fikir ayrılıkları var mı?
Herhangi bir teorinin farklı yönleri hakkında bilimde birçok tartışma yer alır, sürekli olarak, yeni ve sarsıcı bulgular edinildikçe bilimsel teoriler de gözden geçirilir. Bilimin tüm diğer alanlarında olduğu gibi evrim konusunda da bilgimiz bitmiş, tamamlanmış değildir. Evrim kuramı içinde birçok tartışma yapılmaktadır. Örneğin hayvanların hangi yönleri doğal seleksiyona karşıt olarak cinsel seleksiyona uğramaktadır? Evrimsel değişimin ne kadarı farklı çevrelere uyum sağlama amacıyla, ne kadarı rassal genetik değişime bağlı olarak gerçekleşmektedir? Doğal seleksiyon sadece tekil organizma seviyesinde mi yoksa gruplar hatta türler seviyesinde mi oluşur? Bu liste uzar gider. Fakat bunların hiçbiri evrim kuramının bilimsel duruşunu göz ardı etmez. Aslında her biri evrimin nasıl işlediği konusundaki bilgilerimize katkıda bulunur ve teorinin temel taşlarını sağlamlaştırır. (ACLU/SK)
* ABD'deki Sivil Özgürlükler Birliği örgütünün (ACLU) kılavuzunu, Selin Kaner bianet için özetleyerek Türkçeleştirdi. ACLU, okullarda fen bilgisi derslerinde Akıllı Tasarım'ın okutulması kararlarına karşı dava açmış ve kazanmıştı. Kılavuzun İngilizce özgün metni için tıklayın.