Af Örgütü: Türkiye, Somali’deki hava saldırılarıyla ilgili soruşturulmalı
Uluslararası Af Örgütü bugün yayımladığı açıklamada, Somali’de Türkiye dronları (insansız hava aracı) ile desteklenen askeri operasyonlar sırasında gerçekleştirilen ve 23 sivilin öldürülmesine yol açan iki saldırının savaş suçu olarak soruşturulması gerektiğini belirtti.
Açıklamaya göre, 18 Mart 2024 tarihindeki saldırılarda öldürülen siviller arasında 14 çocuk, beş kadın ve dört erkek var. 11 çocuk, iki kadın ve dört erkek olmak üzere 17 sivil de yaralandı. Bu kişilerin tümü ötekileştirilen Gorgaarte kabilesindendi.
Saldırılarda, Aşağı Şabel bölgesindeki Bağdad köyünün yaklaşık üç kilometre batısında bulunan Jaffey çiftliği vuruldu. Yaralananlar ve diğer sakinler, Uluslararası Af Örgütü’ne, dron saldırılarının, o gün daha erken saatlerde El Şebab ile Somali güvenlik güçleri arasında Jambaluul ve Bağdad köylerine yakın bir bölgede başlayan şiddetli kara çatışmalarının ardından meydana geldiğini söyledi.
Af Örgütü, Amerika Birleşik Devletleri Afrika Komutanlığı’na (AFRICOM), 5 Nisan’da yazdığı yazıda, ABD güçlerinin El Şebab örgütüne karşı yürütülen 18 Mart operasyonuna katılıp katılmadığını sordu ancak herhangi bir yanıt alamadı. Aynı tarihte Somali ve Türkiye hükümetlerine yazılan mektuplara da yanıt verilmedi.
Somali hükümetiyle El Şebab arasında devam eden silahlı çatışmalarda, uluslararası insancıl hukuka karşı ciddi ihlaller meydana geliyor.
“Savaş suçu olarak soruşturmalı”
Uluslararası Af Örgütü Doğu ve Güney Afrika Bölge Direktörü Tigere Chagutah konu hakkındaki açıklamasında, “Somali ve Türkiye hükümetleri bu ölümcül saldırıları savaş suçu olarak soruşturmalı ve sivillere yönelik sorumsuzca gerçekleştirilen saldırılara son vermelidir. Somali’de savaşın ızdırap yükünü genellikle siviller çekiyor. Bu korkunç ölümler göz ardı edilmemeli. Acı çeken mağdurlar ve aileleri hakikat, adalet ve onarımı hak ediyor” dedi.
Uydu görüntüleri incelendi
Af Örgütü, saldırılarda zarar görenler ve görgü tanıkları ile hayatını kaybedenlerin dört aile üyesinin de aralarında bulunduğu 12 kişi ile uzaktan görüşmeler yaptı:
"Araştırmacılar uydu görüntülerini ve tıbbi raporları da inceledi, saldırılarda zarar görenlerin ve silah parçalarının fotoğraflarını analiz etti ve saldırı mahallerini ve Türkiye dronlarının Mogadişu Uluslararası Havalimanı’ndaki operasyonlarını gösteren videoların coğrafi konumunu belirledi.
Uluslararası Af Örgütü’nün silah araştırmacısı, mühimmat kalıntılarının fotoğraflarına dayanarak saldırının TB-2 dronlarından atılan MAM-L kanatlı bombalarla gerçekleştirildiğini doğrulayabildi. Her iki mühimmat da Türkiye tarafından üretiliyor."
19 Mart’ta, Somali Bilgi Bakanlığı bir açıklama yayımlayarak, Bağdad ve Baldooska köylerinde “uluslararası partnerlerle” işbirliği içinde 30’un üzerinde El Şebab militanını öldürdüklerini duyurdu: “Operasyon, El Şebab savaşçılarının bu bölgelerde toplandığı ve Somali halkına karşı bir saldırı planladığı yönündeki istihbarat raporlarının ardından başlatıldı. […] Bağdad’daki hava saldırısında 15 El Şebab üyesi öldürüldü.”
Dronları kim kullanıyor?
Af Örgütü, saldırılar sırasında TB-2 dronunun kontrolünün Türkiye güçlerinde mi Somali güçlerinde mi olduğunun bilinmediğini belirtti:
“Somali hükümetinden bir kaynak Uluslararası Af Örgütü’ne, El Şebab’a karşı yürütülen operasyonlar sırasında TB-2’leri Ulusal İstihbarat ve Güvenlik Ajansı üyelerinin uçurduğunu söyledi.
Ancak 2022’de, BM Somali Uzman Heyeti, Türkiye hükümetinin, Türkiye’nin BM’nin silah ambargosunu ihlal edecek şekilde Somali’ye dron transfer etmediğini, “terörle mücadele” kapsamında dronları kendilerinin kullandığını bildirdiğini raporladı.
Yine 2022’de, dönemin İçişleri Bakanı, şu an Dışişleri Bakanı olan Ahmed Muallim Fiqi’nin dronları Türkiye güçlerinin kullandığını, hedeflerin ise Somali komutanları tarafından bildirildiğini söylediği belirtildi.
Af Örgütü’nün Kanıt İnceleme Laboratuvarı tarafından coğrafi konumu belirlenen uydu görüntüleri ve videolar, TB-2 dronlarının henüz 12 Eylül 2022 gibi erken bir tarihte Mogadişu Uluslararası Havalimanı pistinde olduğunu gösteriyor.
Somali silahlı kuvvetlerinin “Gorgor” biriminin Türkiye’nin Mogadişu’daki Türksom Kampı’nda yıllarca süren eğitiminin ardından iki ülke Şubat 2024’te Savunma ve Ekonomik İşbirliği Çerçeve Anlaşması’nı imzaladı.
(AS)