ABnin Görsel İşitsel Medya Politikaları

AB'de bir milyon kişiden fazla insana istihdam olanağı sağlayan Görsel-İşitsel Politika, ekonomik öneminin yanı sıra, kültürel anlamda da anahtar rol üstleniyor.

Avrupalı Günde 200 dakika Televizyon karşısında

Avrupa toplumlarında televizyon bilgi ve eğlence kaynakları arasında en önde yer alıyor. Evlerin yüzde 98'inde televizyon bulunmakla birlikte, Avrupalılar günde 200 dakikadan daha fazla vakitlerini televizyon önünde geçiriyorlar.

1 Kasım 2003'de yürürlüğe giren Avrupa Birliği Antlaşması, görsel işitsel politikaya da değiniyor. Buna göre, üye ülkeler arasında işbirliğinin daha da geliştirilmesi gerekiyor.

Gerekli durumlarda, sanatsal ve edebi konularda eyleme destek veriliyor. Topluluğun eyleminde kültürel nitelikleri de dikkate alması gerektiği üzerinde duruluyor.

Buna ek olarak, Kamu yayıncılığı sistemine ilişkin protokol Amsterdam Antlaşması'nda yer alıyor. Bu alana Topluluk kurallarının nasıl uyarlandığına dahil bilgi veriyor.

Dijital teknolojideki gelişmeler

Avrupa Topluluğu Kurucu Antlaşması'nda kültür konusu ile bütünleşmiş bir biçimde yer alan Görsel İşitsel politika, 151. madde ile düzenleniyor.

Avrupa Birliği'nin görsel-işitsel alandaki varlığını güçlendirmek için 1980'lerin başında hızlandırdığı çalışmalar neticesinde 89/552/EEC sayılı "Sınır Tanımayan Televizyon Direktifi" hazırlandı.

Daha sonra, gelişen koşullar göz önünde bulundurularak, bu alanda yeni çalışmalar yapılması gündeme geldi.

Buna bağlı olarak, "Sayısal Çağda Topluluk Görsel-İşitsel Politikası için Kurallar ve Rehber İlkeler" konulu bildirge yayımlandı.

14 Aralık 1999 tarihinde yayımlanan bu bildirgede, dijital teknolojide yaşanan gelişmelerin görsel-işitsel alanı da etkileyeceği belirtildi.

Sektörün düzenlenmesi

Ayrıca, Avrupa Komisyonu'nun sektörün düzenlenmesi konusunda iki farklı yaklaşım bulunuyor; biri iletişim altyapısı diğer ise içerik alanı ile ilgilidir.

Buna bağlı olarak, içerik ile ilgili olan öneri çerçevesinde 89/552/EEC sayılı "Sınır Tanımayan Televizyon Direktifi" 30 Haziran 1997 tarihinde 97/36/EEC sayılı Direktifle değiştirildi.

Söz konusu Direktifin amacı televizyon yayınlarının Topluluk içerisinde serbest dolaşımını sağlamak ve görsel-işitsel içerik konusunu düzenlemektedir.

Bu direktif kapsamında televizyon yayını, yayıncı, televizyon reklamı, aldatıcı reklam, sponsorluk, tele-alışveriş konularına yer veriliyor.

Televizyon yayını: Kamu tarafından alınması amaçlanan televizyon programlarının şifreli ya da şifresiz şekilde, uydu yayını da dahil olmak üzere kablodan veya havadan ilk iletimini ifade ediyor.

Bu iletim, programların taraflar arasında kamuya yayınlanması amacıyla nakledilmesini de kapsar.

Yayıncı: Televizyon yayını tanımı kapsamındaki televizyon program hizmetlerinin oluşturulmasında editoryal sorumluluğa sahip olan ve bunları ileten veya üçüncü kişiler tarafından iletimini sağlayan gerçek veya tüzel kişiyi ifade ediyor.

Televizyon Reklamı: Ücret karşılığı veya benzer usullerle yayınlanan her türlü duyuruyu, ayrıca ticaret, iş, zanaat veya meslekle ilgili bir kamu veya özel teşebbüsün tanıtımı sebebiyle taşınmaz malların, hak ve yükümlülüklerin dahil olduğu, mal veya hizmet teminini geliştirmek amacıyla ücret karşılığı yapılan yayınları ifade ediyor.

Aldatıcı Reklam: Yayıncı tarafından reklam yapma maksadıyla ve kamuyu yanlış yönlendirebilecek şekilde, malların, hizmetlerin, ismin, ticari markanın veya bir mamul üreticisinin veya hizmet sağlayıcısının faaliyetlerinin programlarda kelimelerle veya resimlerle tanıtımı anlamına geliyor.

Bu tanıtımın özellikle para karşılığı veya benzer sebeplerle bir maksada yönelik olarak yapıldığı kabul ediliyor.

Sponsorluk: Televizyon yayıncılığı faaliyetlerinde veya görsel-işitsel eserlerin üretiminde yer almayan bir kamu veya özel girişimcinin, kendi adını, markasını, imajını, faaliyetlerini veya ürünlerini tanıtmak amacıyla televizyon programlarını finanse etmek için yaptığı her türlü katkı anlamına geliyor.

Tele-alışveriş: Taşınmaz mallar, hak ve yükümlülüklerin de dahil olduğu ürün ve hizmetlerin temini için bir ücret karşılığında doğrudan kamuya yönelik yapılan yayınları ifade ediyor.

Devletlerin sorumluluğu

Bu direktife göre, her üye devlet yargı yetkisi dahilindeki yayıncılar tarafından iletilen tüm televizyon yayınlarının, o üye devlet halkına yönelik yayınlara uygulanan yasa sisteminin kurallarına uygun olmasını sağlayacaktır.

Bu direktif kapsamında bir üye devletin yargı yetkisi dahilindeki yayıncılar; direktifte yer alan hükümlere uygun olarak o üye devlette yerleşik olanlar veya direktifin kapsadığı diğer kuruluşlardır.

Söz konusu direktifte küçüklerin ve kamu düzeninin korunmasına da değiniliyor. Buna göre üye devletler, yargı yetkileri dahilindeki yabancıların televizyon yayınlarında, çocukların fiziksel, zihinsel veya ahlaki gelişimlerini ciddi şekilde olumsuz etkileyebilecek programlara, özellikle pornografi veya gereksiz şiddet içeren programlara yer vermemelerini sağlamak için uygun önlemleri alırlar.

Ayrıca, ırk, cinsiyet, din veya milliyetçilik temelinde kin ve nefret duygularına sevk eden unsurlara yayınlarda yer verilmemesini temin ederler.

Rekabetin güçlendirilmesi

Bu bilgilerin yanı sıra, Görsel-İşitsel Politika alanında, AB'nin desteklemekte olduğu Media Plus Programı bulunuyor.

2001-2005 yıllarını kapsayan program, Avrupa görsel işitsel sektörü içinde rekabetin güçlendirilmesini planlıyor.

Uzmanların eğitimi, üretim projelerinin geliştirilmesi, sinematografik çalışmalar ve görsel işitsel programlar söz konusu program kapsamında yer alıyor.

Media programı içerisinde yer alan eğitim programı, görsel-işitsel sanayii çalışanlarının uluslararası piyasalarda rekabet gücünün artırılmasını amaçlıyor. Ekonomi, finans ve ticaret yönetimi, multimedya teknolojileri alanlarında ileri düzeyde eğitimi içeriyor.

Media Plus ve fonlar

Geliştirme programında ise AB görsel-işitsel eserlerinin üretimi, reklamı ve dağıtımı destekleniyor. Görsel-işitsel eserlerin üretim ve dağıtımında dijital teknolojilerin kullanılması teşvik ediliyor.

Media Plus Programı fonlarının yüzde 60'ı Avrupa filmleri ve programlarının uluslararası dağıtımının desteklenmesi için kullanılıyor. Avrupa Sinema Ağı da bu destekten faydalanıyor.

Türkiye'nin henüz faydalanamamakta olduğu Media Plus Programı ve diğer programlar hakkında bilgiyi Avrupa Birliği sitesinin faaliyetler bölümüyle aynı sitenin sitesiyle Medya Bölümünden bulabilirsiniz.

Son olarak, görsel-işitsel ve bilgi hizmetlerinde azınlıkların ve insan onurunun korunmasına yönelik çalışmalar yapıldığını belirtmek isteriz.

Yeni teknolojiler ve medyadaki gelişmeler, ilgili kurumlar tarafından uyumlaştırılmış yeni önlemler alınmasını gerektiriyor.

Yasa dışı ve zararlı İnternet içeriği yasa yapıcılar, sanayi ve aileler için önemli bir sorun olmaya devam ediyor.

Farklı teknolojik gelişmeler görsel işitsel ve bilgi hizmetlerinin tüm katmanlarını ilgilendiriyor.

Bu çerçevede, Avrupa Komisyonu, görsel-işitsel ve bilgi hizmetleri sanayisinde azınlıkların ve insan onurunun korunmasına yönelik ve rekabetle ilgili cevap verebilme hakkına ilişkin Avrupa Parlamentosu ve Konseyi'ne tavsiye için öneriyi 30 Nisan 2004 tarihinde sundu.

Komisyonun önerleri

- Medya içinde cevap verebilme hakkı

- Özellikle aileler, eğiticiler ve öğretmenler arasında sorumluluk ve farkındalığın artırılması

- Ayrımcılıkla mücadele (cinsiyet, ırk, etnik kimlik, din ve inanç, engellilik, tüm medyada yaş veya cinselliğe dayalı eğilime yönelik ayrımcılıkla mücadele)

- Azınlıkların korunmasına yönelik görsel-işitsel içeriğin derecelendirilmesi veya sınıflandırılması. Ayrıntılar için tıklayınız.

Medyada çalışma saatleri

Son olarak, basın sektöründe çalışanları da içine alan AB'de çalışma saatlerini içeren 23 Kasım 1993 tarihli 93/104/EC sayılı Avrupa Birliği Konsey direktifi ve bu konuyla ilgili çalışmalar için tıklayınız.

Söz konusu direktifte de görüleceği üzere, AB'de çalışma süresi fazla mesai süresi de dahil olmak üzere haftada 48 saat ile sınırlandırılmıştır. Ayrıca, her işçinin 24 saatlik sürede 11 saat aralıksız dinlenme hakkı öngörülmüştür. Ayrıntılı bilgi için tıklayınız. ;

AB'nin Görsel İşitsel politikaları hakkında tüm bilgiler, Avrupa Birliği'nin web sitesinden temin edilebilir.

Konuyla ilgili detaylı bilgi için AB sitesinin görsel işitsel bölümüyle Kültür bölümünü ziyaret edebilirsiniz.

Görsel işitsel politikaya ilişkin tüm mevzuat çalışmaları için ise AB sitesinin Görsel-İşitsel düzenlemeler bölümüne bakınız.

İnteraktif medya içeriğine ilişkin 19 Aralık 2002 tarihinde Resmi Gazete' de yayınlandı.

Diğer kaynaklar

* İktisadi Kalkınma Vakfı' nın kültür ve görsel işitsel politika ve sosyal politika alanında hazırlamış olduğu yayınlar;

* Avrupa Birliği'nin Kültür ve Görsel-İşitsel Politikası ve Türkiye'nin Uyumu - Ağustos 2004

* 15 Soruda 15 AB Politikası isimli yayınların 11. kitapçığı

(Avrupa Birliği'nin Telekomünikasyon ve Görsel - İşitsel Politikası) - Aralık 2003

* 15 Soruda 15 AB Politikası isimli yayınların 12. kitapçığı

(Avrupa Birliği'nin Sosyal Politikası) - Aralık 2003 (BA)