ABD seçimleri: Bu kış komünizm gelecek mi?

Kuşkusuz bütün dünyayı yakından ilgilendiren bir seçim varsa -ülkelerin kendi seçimleri hariç- o da Amerika Birleşik Devletleri (ABD) seçimleri.

ABD'de genelde pub'lardaki büyük ekranlarda takip edilen seçimler, bu yıl pandemi sebebiyle evlerden izlenecek ancak bu yıl 2016'daki Hillary Clinton-Donald Trump şaşkınlığından sonra sezon finali gibi heyecanla bekleniyor. 

Her dört yılda bir Kasım ayının ilk Salı günü (bu yıl 3 Kasım) yapılan seçimlerde birçok ülkenin aksine iki parti ve dolayısıyla iki kilit aday önde. 

Muhafazakar kanattaki Cumhuriyetçiler ve göreceli olarak adaylara göre sola da kayan ancak Cumhuriyetçiler tarafından "Onlar iktidara gelirse Amerika'ya bu kış komünizm gelir" dediği liberal Demokratlar. 

Son yıllardaki siyasi eğilimde Cumhuriyetçi Parti, göç karşıtlığı, silah alma hakkı ve ekonomik nedenlerden dolayı tercih ediliyor. Demokratlar ise serbest piyasa ekonimisi desteklerken eşit sağlık hakkı ve Trump'tan sonra "demokrasi" vadediyorlar.

Ülkenin kırsal kesimi ve "beyaz Amerikalılar" olarak tabir edilen orta yaşlı ve orta sınıf Amerikalılara hitap ediyor.

İki yüksek yaşlı aday 

TIKLAYIN - Trump-Biden tartışması: Hakaretler, kaos, suçlamalar

Mevcut ABD başkanı ve ikinci dönem adayı Donald Trump'a göre şüphesiz daha az bilinen Joe Biden, popüler başkan Barack Obama'nın yardımcısı olarak sekiz yıl görev yaptı.

Bu seçimlerde adayların ikisi de 70'lerinde. Trump ikinci döneminin başında 74 yaşında olacak, 78 yaşındaki Biden ise başkan seçilirse tarihteki en yaşlı başkan olacak.

Kazanan nasıl belirleniyor?

Seçmenler, her eyalette aslında direkt olarak başkana değil destekledikleri partinin delegelerine oy veriyor.

"Delegeler Kurulu" (Electoral College) adı verilen bu sistemde her eyalete farklı ağırlıklarla dağıtılmış toplam 538 delege belirleniyor.
Bu sayının yarıdan 1 fazlasına yani 270 delegeye ulaşan aday, başkan olmaya hak kazanıyor.

Bu, seçmenlerin ulusal yarışmalar yerine eyalet düzeyindeki seçimlere karar verdikleri anlamına geliyor.

Yani bir başkan adayının ülke çapında en çok oyu alması (2016 seçimlerinde Hillary Clinton, Trump'tan fazla oy almıştı) halinde bile rakibine yenilmesi olası.

İki eyalet dışında hepsinde kazanan her şeyi alır kuralı var, bu nedenle bir eyalette hangi aday en çok oyu alırsa, eyaletin tüm delege oyları ona veriliyor.

Çoğu eyalet, bir partiye veya diğerine büyük ölçüde eğimli iken adaylar genellikle iki partinin seçmeninin de birbirlerine yakın olduğu eyaletleri kazanmaya odaklanıyor.

Mesele sadece Başkan değil

Bu seçim tüm dikkatler Trump ve Biden dışında başkan yardımcısı adayları Kamala Harris (Biden'ın adayı) ve Mike Pence (Trump'ın adayı) üzerinde olacak.

Ancak ABD seçimlerinde sadece başkan seçilmiyor, seçmenler oy pusulalarını doldururken Kongre'nin yeni üyelerini de seçiyor.

Meclis'te çoğunlukta bulunan Demokratlar, meclisin kontrolüne zaten sahipler, bu yüzden Senato'nun kontrolünü ele geçirmeye ve meclisi ellerinde tutmaya çalışacaklar.

• NOT: Amerika Birleşik Devletleri'nin yasama organı ABD Temsilciler Meclisi ve ABD Senatosu olmak üzere iki ayrı meclisten oluşur. Kongre, 435 temsilci ve 100 senatör olmak üzere toplam 535 üyeden oluşur. Temsilciler Meclisi'nden sonra yetkili onay mercii Senato'dur.

Demokratlar şu an her iki mecliste de çoğunluğa sahip olsalardı, Başkan Trump'ın yeniden seçilmesi planlarını engelleyebilir veya erteleyebilirlerdi.

Meclisteki 435 sandalyenin tamamı bu yıl seçime girecekken, 33 Senato sandalyesi de değişecek.

Kritik eyaletlerde son durum

Salı günü gözler Pennsylvania, Florida, Wisconsin, Michigan, Kuzey Carolina ve Arizona'da olacak.

Demokrat aday Biden, son anketlere göre Pennsylvania'da Trump'a karşı 4,3'lük bir artıya sahip.

İki adayında son miting yerlerinden biri olan Florida belki de en kritik eyalet olacak. Florida'da yaklaşık 3.7 olan oy farkı son haftalarda 1,4'e, ardından 0.6'ya indi. (Trump'tan yana)

Sonucu ne zaman öğreniriz?

Gelişmiş ülkelerde çoğunlukla oyların sayılması birkaç gün sürebilir, ancak seçimlerden sonraki sabah aşağı yukarı kazananın kim olduğu netleşmeye başlar.

Donald Trump, 2016'da New York'ta saat 3 civarında, coşkulu bir taraftar kalabalığının önünde zafer konuşmasını yapmak için sahneye çıkmıştı.

Ancak bu kez erken bir sonuç beklenmiyor.

Yetkililer, posta yoluyla oy pusulalarında beklenen artış nedeniyle bu yıl sonuç için daha uzun (muhtemelen günler, hatta haftalar) beklemek zorunda kalınabileceği uyarısında bulundular.

Bundan önce sonuçların en yakın olduğu tarih olan 2000 yılında, kazanan bir ay sonra Yüksek Mahkeme kararı verilene kadar onaylanmamıştı.

• HATIRLATMA: 2000 seçimlerinde adaylar George W. Bush ve Al Gore arasından Bush seçilmişti.

Beyaz Saray'a taşınma faslı

Joe Biden seçimi kazanırsa, yeni lidere kabine bakanları ataması ve planlar yapması için belirli bir geçiş dönemi olduğu için Başkan Trump'ın yerini hemen alamayacak.

Yeni başkan, Washington DC'deki Capitol binasının basamaklarında düzenlenen ve yeni dönemin açılışı olarak bilinen bir törenle 20 Ocak'ta resmen göreve başlayacak.

Yeni başkan, törenin ardından yeni ikameti Beyaz Saray'a yerleşecek.

TIKLAYIN - "Tuvaleti sökülene kadar Beyaz Saray'a taşınmadı"

Anketlere güven oluyor mu? 

*2016'da Hillary Clinton'ın kazanmasını bekleyen seçmenlerin şaşkınlığı objektiflere böyle yansımıştı. 

ABD'nin yakından takip edilen analiz şirketlerinden "Real Clear Politics", kısa süre önce ulusal bazdaki tüm anketlerin ortalamasını alarak son oranları açıkladı.

Bu ortalamaya göre Demokrat aday Biden, Trump'ın 7,4 puan önünde.

Buna karşın kritik eyaletlerde Biden, daha küçük farklarla birinci.

2016 seçimlerinde tüm anketlerin Hillary Clinton'ı açık ara önde göstermesine karşı Trump'ın kazanması pek çok seçmende dört yıldır geçmeyen bir şok etkisi yarattı.

Bu nedenle ABD'de anketlere güvenilirliğin büyük oranda azaldığını da eklemek gerekiyor.

ABD'ye bu kış komünizm gelecek mi? 

Son olarak Biden ve Trump'ın seçim kampanyaları sırasında birbirlerine söylediklerinden birkaç kuble...

Trump, "Joe Biden ve Demokrat sosyalistler Amerika'yı komünist Küba ya da sosyalist Venezuela'ya çevirmek istiyorlar" derken, yardımcı adayı Mike Pence, Demokratların seçilmesi halinde "ABD'ye bu kış komünizm gelecek" dedi. 

Hemen Trump'ın daha geçen seneden bir sözünü hatırlatmak gerekirse:

• Trump: "Demokrat Partililer seçimleri kazanma ihtimalleri için servetlerinin büyük bir bölümünü kaybetmeye istekliler. Ancak işe yaramayacak, çünkü ben her zaman kazanmanın bir yolunu bulurum." Temmuz 2019
• Biden: "Trump yönetimi göçmenleri çocuklarından ayırdı ve bunu yapan kaçakçılar değildi. Bu adam tarihteki en ırkçı başkanlardan biri." Ekim 2020
• "Bunca ölümden sorumlu olan bir kişinin ABD Başkanı olarak kalmaması gerekir." Ekim 2020

(PT)