AB: Kıbrıs Siyasi Kriterleri Yerine Getirdi
Genel Değerlendirme
Komisyon, Kıbrıs'ın siyasi kriterlerini yerine getirdiğine karar vermiştir. Kıbrıs insan haklarını ve özgürlüklerini gözetmeye devam etmektedir. Mülteci haklarını korumakta önemli adımlar atmıştır. Güneyde yaşayan çok sayıdaki Kıbrıslı Türk'ün evlenme konusundaki kısıtlamaları kaldırılmıştır.
Yargı sistemi
Kıbrıs'ta yargıçların hükümetten tamamen bağımsız ve tarafsız olması şarttır. Yargıçların ücretleri ve görev süreleri yasa yoluyla keyfi müdahalelere karşı korunmaktadır.
Anayasanın 30. maddesi adil yargılanma hakkını garanti etmektedir.Sivil ve suç davalarına bakma usulü kurallarında yapılan değişiklikler sayesinde, davaların zamanında sonlandırılması konusunda büyük ilerleme kaydedilmeye başlanmıştır.
Yargıçlara AB, Avrupa rekabeti ve çevre seminerleri
Devam etmekte olan dava sayısı düşmektedir. Ancak dava işlemlerinin süresini kısaltmak için daha fazla adımlar atmak gerekmektedir.
2000 yılında Anayasa Mahkemesi'nin başlattığı eğitim programı devam etmektedir. Kıbrıslı yargıçlar genel olarak AB yasaları, Avrupa rekabeti ve çevre kanunu gibi özel konularda seminerlere katılmaktadırlar.
İnsan hakları ve azınlıkların korunması
Kıbrıs, insan haklarını ve özgürlüklerini gözetmeye devam etmektedir. Ülke, tüm başlıca insan hakları konvansiyonlarını onaylamıştır.
Kıbrıs Anayasası'nın 28(2). maddesi, cemaat, ırk, din, dil, cinsiyet, siyasi veya diğer mahkumiyetler, ulusal ya da sosyal köken, doğum, renk, varlık, sosyal statü veya herhangi başka bir alana dayanan doğrudan ya da dolaylı her türlü ayırımcılığı yasaklamaktadır.
Ancak Kıbrıs'ın hala AB ayırımcılık-karşıtlığı yasalarını bütünüyle benimsemesi ve uygulaması gerekmektedir.
Araştırma, tavsiye ve şikayet için ofis
Araştırma yapmak, yönetimin davranışları veya eksiklikleri hakkında tavsiyelerde bulunmak, ve polisin kötü davranışa başvurduğu gibi iddiaları değerlendirmekle görevli Şikayet Amirliği Ofisi, etkili şekilde çalışmalarına devam etmektedir.
Sivil ve siyasi haklar
Kıbrıs'ta sivil ve siyasi haklar genelde gözetilmektedir. Mültecilerin korunmasıyla ilgili yasal işlemler geliştirilmiştir ve Kıbrıs sorunu nedeniyle ortaya çıkan konularda ilerleme kaydedilmiştir.
İdam cezası, savaş sırasında işlenen altı askeri suçun cezası olarak Kıbrıs Askeri Suç Kanunu'nda yer almaktadır. Ancak Kıbrıs Hükümeti, 2002 yılının Mayıs ayında, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi'nin 13. Protokolünü imzalayarak bu kanun hükmünün yakın gelecekte kaldırılması amacını ortaya koymuştur.
İşkence yasayla yasak
Kıbrıs yasasında işkence, insanlık dışı veya onur kırıcı davranışlar yasaklanmıştır.
İnsan kaçakçılığı Kıbrıs'ta suç teşkil etmektedir. Özellikle, çocukların satılması ile kadın ve çocukların fuhuş yoluyla istismar edilmesi yasaktır. Ancak geçtiğimiz yıl boyunca çoğunlukla Doğu Avrupa'dan fuhuş amacıyla genç kadınların Kıbrıs'a getirtilmesi devam etmiştir.
Yargılama öncesi tutukluluğun geçerliliğini ortadan kaldırmak için çeşitli çareler aranmaktadır.
Hapishane koşulları
Kıbrıs, hapishane koşullarını iyileştirmeye geçen yıl boyunca da devam etmiştir.
Yasal yardım
Adalet gerektirdiğinde Kıbrıs'ta herkesin bedava yasal yardım alma hakkı vardır.
İltica
Kıbrıs 2002 yılının Ocak ayında mülteci yasasında bazı değişiklikler yapmıştır. İlticacılar için ilk mülakatlar 2002 yılında başlamıştır.
İfade özgürlüğü
İfade özgürlüğü genelde gözetilmektedir. Bağımsız gazete ve dergiler hükümeti özgürce eleştirebilmektedirler. Özel radyo ve televizyonlar hükümete ait radyo ve televizyonlarla rekabet içindedir.
Din özgürlüğü
Anayasanın 18. maddesi din özgürlüğünü korumaktadır. Kıbrıs'ta resmi bir din yoktur ve varolan hiçbir yasa dinler arasında ayırım yapmamaktadır. Bir din ya da inancı açıkça belirtmek, tapınmak, öğretmek, ibadet etmek ve dini ayinler yapmak serbesttir.
11 Temmuz 2002'de meclis, hem heteroseksüel, hem homoseksüel ilişkiler için rıza yaşını 17 olarak belirlemiştir.
Kıbrıs'ta insan hakları hakkında eğitim ve bilgi veren birçok sivil toplum örgütü bulunmaktadır. Hükümet bu örgütlerin program ve aktivitelerini desteklemekte ve para yardımında bulunmaktadır.
Kıbrıslı Türklerin evlenme hakkı
Güney Kıbrıs'ta yaşamakta olan Kıbrıslı Türklerin evlenme hakkı üzerindeki kısıtlamalar kaldırılmıştır. Hükümet tarafından kontrol edilen bölgelerde yaşayan Kıbrıslı Türklerin oy verme hakkı yoktur.
Ulusal seçimlere katılım anayasal düzenlemeyi gerektirecektir. Kıbrıslı Türklerin belediye ve toplumsal seçimlere katılmasını sağlayacak yasama meclis tarafından 2001 yılının Kasım ayında masaya yatırılmış, ancak henüz kabul edilmemiştir.
Ekonomik, sosyal ve kültürel haklar
Eşit imkanlar
Kıbrıslı kadınlar erkeklerle aynı yasal statüye sahiptir. Ancak kadınlar siyasi hayatta yeteri kadar temsil edilmemektedirler. Şu anda mecliste bulunan 56 üyeden sadece altısı kadındır. Hükümette hiç kadın bakan yoktur.
Çocuk hakları
Kıbrıs'ta çocuk hakları önemsenmektedir. Çocuklara, 18 yaşına kadar bedava eğitim sağlanmaktadır. Eğitim 15 yaşına kadar mecburidir ve 16 yaşından küçük çocukların endüstri sektöründe çalışması yasaktır.
Kıbrıs'ta engellilere adil davranılmaktadır. Devlet dairelerine iş başvuruları sırasında, engelli kişi diğer başvuranlarla aynı niteliklere sahipse, özürlü kişiye öncelik verilmektedir.
Sendikalar
Çalışanların yaklaşık yüzde 70'i bağımsız sendikalara üyedir. Çalışanlar greve gitme hakkında da sahiptirler, ama 2001 yılında Kıbrıs'ta hiç grev yapılmamıştır.
Azınlık hakları ve azınlıkların korunması
Anayasanın 2. maddesine göre Kıbrıslıların hepsi kendilerini Rum ya da Türk topluluklarına ait saymaktadır. Kıbrıs'ta üç dini azınlık vardır. Bunlar, Ermeniler (yüzde 0.4), Maronitler (yüzde 0.6) ve Latinler'dir (yüzde 0.1).
Bu azınlıklara ya Rum ya da Türk topluluğunun üyesi olabilmeleri için seçenek sunulmuştur ve hepsi Rum topluluğuna ait olmayı seçmiştir.
Normal oy verme haklarının yanı sıra, Ermeniler, Maronitler ve Latinler, temsilciler meclisine gönderilmek üzere, oy verme yetkisine sahip olmayan temsilciler seçebilmektedirler.
Bu temsilciler, meclise gözlemci olarak katılıp topluluklarını etkileyecek din ve eğitim konularında tavsiyeler vermektedirler. Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesi, bu azınlık temsilcilerinin meclisteki katılımlarının daha etkili hale getirilmesi tavsiyesinde bulunmuştur.
Beş başlıca dini grup hükümetten para yardımı almaya ve vergilerden muaf tutulmaya devam etmektedir. Azınlıkların bedava radyo yayını yapma hakkı da vardır. (EA/NM)