9 soru/9 yanıt: Ne zaman normale döneceğiz?

Çin’de Aralık 2019’da başlayan Covid - 19 salgını tüm dünya halklarını etkilemeye devam ediyor.

Türkiye açısından durum şu:

Sağlık Bakanlığı'nın 18 Nisan 2021 Pazar günü internet sitesinden duyurduğu verilere göre,  son 24 saatte Türkiye’de 55.802 kişiye Covid-19 tanısı kondu.  

Yine Bakanlığın verilerine göre, toplam Covid-19 vaka sayısı 4.268.447, ölen kişi sayısı 35.926. Toplam iyileşen sayısı ise 3.687.590.

Bilim insanlarının büyük çabasıyla üretilen aşılar piyasaya sürüldü, aşılama işlemleri başladı.

Aşı konusunda ise Türkiye’nin durumu şöyle:

Sağlık Bakanlığı’nın “covid19asi.saglik.gov.tr” sitesindeki verilere göre, bugün (18 Nisan 2021 Pazar) Türkiye’de toplam 19.982.790 kişiye aşı yapıldı.

Peki, tüm bu covid-19, pandemi, aşı, maske, mesafe konuları gündemimizden ne zaman düşecek?

ABD Sana Biyoteknoloji Firması Baş Direktörü Virolog Dr. Semih Tareen 9 soruda yanıtlıyor.

“Mutant virüs demek yanlış”

1- Virüslerin mutasyona uğraması bize neden bu kadar korkutucu geliyor?

Bütün canlılarda mutasyonlar her zaman olur. İnsanlarda da tabii. Bir günde bir insanda trilyonlarca mutasyon olur. Bu çok normal.

Her üreme döngüsünde hücreler bölünürken veya virüslerde virüsler ürerken, çoğularken genom kopyalanmasında sürekli hatalar olur. Bu hatalar eğer yer ederse işte o zaman mutasyonlar oluşur.

Bugüne kadar Sars Cov 2’de binlerce mutasyon var. En son rakamlara baktığımda bir yıllık salgında 30 binin üzerinde mutasyon var. Bu çok normal. Bütün virüslerde mutasyonlar olur.

COVID 19’a neden olan Sars Cov 2’de de olur. Mutasyonlar her zaman olacak. Bu hayatın gerçeği. İnsanlarda da sürekli mutasyonlar oluyor. Bu normal. Bu nedenle mutasyon haberlerini böyle sansasyon olarak sunmak yanlış. Virüse mutant virüs demek de yanlış. Mutant virüs diye bir şey yok. Bunların her birine mutant virüs demek yanlış olur. Hepsi Sars Cov 2 virüsünün soy ağacının devamı.

2- Hangi aşılar ne kadar etkili?

Biliyorsunuz her ülkede farklı aşılar acil kullanım onayı altında onaylandı. Türkiye’de Biontech ve Sinovac aşıları acil kulanım onayı adı altında onaylandı. Bu aşıların onayı zaten Türkiye’de Türkiye İlaç Tıbbı Kurumu tarafından açıklandı. Biz zaten Biontech etkinliğini biliyoruz. Çünkü ABD’de Aralık 2020’de FDA tarafından etkinliğini açıklandı. Sinovac'ın etkiliği de açıklandı.  

Bütün aşılar ciddi COVID-19 hastalığına karşı yüzde yüz etkili. Buna Sinovac aşısı da dahil. Hemen hemen yüzde yüz etkili. Sinovac aşısı ciddi olarak COVID-19’dan koruyor, zaten aşıların amacı da o. Bizim eski hayatımıza dönebilmemiz için de ciddi COVID-19 vakalarından korunmalıyız. 

3- Peki aşılar mutasyona uğramış Sars Cov- 2’ye de etkili mi?

Elimizdeki veriler şu: Prifzer'ın Biontech aşısı olsun, Moderna olsun, Sinovac olsun, Sinofarm olsun, bu aşılar antikor oluşturuyorlar.

Bu oluşturdukları antikorların nötralize kabiliyetleri önemli. Bu aşılar eski varyantlara karşı zaten nötralize antikor oluşturuyorlar. Bunu biliyoruz çünkü eski varyantlarla üretilmiş aşılar. Sonra İngiliz varyantı denilen D117 varyanta karşı da antikor oluşturduğunu gördük verilerle. Sonrasında Güney Afrika’da da ortaya çıkan D1351 varyantına karşı daha az nötralize antikor oluşturduğunu gördük. Fakat yine de bu oluşan nötralize antikrolar doğal enfeksiyondan çok daha iyi.

Mesela, İsrail’de nüfusun birçoğu aşılandığı için oradan çok güzel veriler gelmeye başladı. İsrail’den gelen verilerden şunu gördük normal COVID-19 birisinin oluşturduğu nötralize antikorlar Güney Afrika varyantına yeterli olmuyor. Ama COVID-19 geçirenler tek doz aşı da olsa Güney Afrika varyantı dâhil hepsine etkili.

Kısacası şunu görüyoruz: Aşılar çok önemli. Aşılar da kaç doz gerekiyorsa öyle yapılması gerekiyor. İki dozsa iki doz gibi. Çünkü şu an COVID-19’a karşı en etkili silah aşılar.

4- Pfizer ve Moderna aşıları arasındaki fark nedir?

İkisi de MRN aşısı, ikisi de sekansı kullanıyor aynı MRN sekansını kullanıyor. İkisinin formülasyonu biraz farklı.

Sonuçta ikisinin etkinliği birbirine çok benzer, gerçek dünyadan çıkardıkları veriler de birbirine çok benziyor. İkisi arasında çok bir fark yok benim gözümde.

Ama bazı kişilerde ciddi alerjik reaksiyon varsa mesela eskiden alerji iğnesi vurulmaları gerektiren aşılar olmuşlarsa o zaman Biontech aşısı önerilmiyor, Moderna aşısı öneriliyor. İkisi arasında bir fark var o da şu: Biri 16 yaş üstü için diğeri de 18 yaş üstü için uygulanıyor.

5- Aşı öneriniz var mı?

Aşı tavsiyesinde bulunmuyorum. Bilerek bulunmuyorum. Bence kimse “Şu aşıyı olun, bu aşıyı olmayın” dememeli. Herkesin sağlık bünyesi farklı, herkes kendi doktoruyla konuşup ona göre karar vermeli.

6- Sinovac aşısının etkili olmadığı iddiası ne kadar doğru?

Bu iddialar, söylentiler nasıl çıkıyor bilmiyorum. Fakat şunu söyleyebilirim bu aşıyla ilgili olarak.

Elimizde hem Endonezya’dan hem Brezilya’dan hem Türkiye’den binlerce veri var. Klinik deneyler de var. Binlerce insandan veri var. Kısacası Sinovac aşısı ciddi COVID-19 vakalarını önleyebiliyor, bu çok önemli.

Bizim salgından kurtulabilmemiz için ciddi COVID-19’u önlememiz gerekiyor. Sinovac aşısı da bunda başarılı. Diğer aşılar da önleyebiliyor. Bu da aşıların COVID-19’la mücadelede çok başarılı olduğu anlamına geliyor. Halkın elinde sadece Sinovac seçeneği varsa bu da COVID-19’la mücadelede gayet başarılı bir şekilde kullanılabilir.

Şimdi Türkiye’den “yüzde 50 etkili” gibi bir haberler duyuyorum. Fakat bu yüzdelerin ne anlama geldiğini anlamak gerekiyor.

Şimdi, Sinovac aşısı için Brezilya’dan yüzde 50’lilik etkinlik rakamı geldi. Bu tüm semptomlar için geldi. Yani bu hafif semptomlara için de geldi. Yani bu şu demek, Brezilya’da Sinovac aşısının yüzde yüz engellediği görüldü, Türkiye’de ciddi COVID-19’u yüzde yüz engellediği  görüldü.

Brezilya’da sonra semptomlara göre ayırdılar, sonra gördüler ki hafif semptomarı önlemede yüzde 50 bir etkinlik görüldü. Eğer COVID-19 hastalığı hafif semptomlu bir hastalık olsaydı pandemi olmayacaktı, bu nedenle yüzde 50 etkinlik rakamını anlamak çok önemli. Brezilya’da hafif semptomlara bakıldığında yüzde 50, ciddi semptomlarla bakıldığında da yüzde 100 bir etkinlik gördük.

"Aşılanma oranları normalleşme için önemli"

7- Ne zaman normale döneceğiz?

İnsanlar arasında her sene mevsimsel olarak seyir eden 4 tip koronavirüsü var, bununla birlikte 5’incisi olacak. Sanırım 5’nci sürekli olarak, daimi olarak seyredecek. Sars Cov 2 bizimle daimi olacak. Buna şaşıracak bir durum yok, diğerleri de böyle başladı, bu da beşincisi.

Aşılar sayesinde ciddi hastalıklar azalacak, normal hayata dönebileceğiz.

Bence sonbahar çok önemli. Sonbaharda COVID- 19 vakaları neyse, hastanelik vakaları neyse, açılımlar ona göre olabilir. Rakamlar iyi gidiyorsa o zaman sonbaharda daha rahat açılacağız.

Seneye 2022 yazına kadar tahminim bazı ülkelerde aşılamanın iyi gittiği ülkelerde eski normale döneceğiz. Ama global olarak bu biraz daha vakit alabilir. Çünkü aşılamaya göre bu olacak. Dünyanın tamamı için bir rakam vermek gerekirse aşılama oranlarına bakılarak 2023 yılı olabilir, 2024 yılı da olabilir. Bunu zamanla göreceğiz.

8- Türkiye’de İstanbul Büyükşehir Belediyesi Bilim Kurulu ve Türkiye Tabipleri Birliği (TTB) kapanma önerileri var. Sizin öneriniz ne?

Bu salgınla mantıklı ve başarılı bir şekilde mücadele etmek mümkün. Eğer ki bütün insanlar maske ve mesafe kuralına tam uyarsa tam kapanmaya gerek yok.

Ama maske ve mesafe kurullarına uyulmadığı yerlerde halkın bu kuralara uymadığı yerlerde rakamlara bakılarak tam kapanma düşünebilir. Verilere göre değerlendirilmesi yapılması lazım.

Ben Türkiye’de yaşamıyorum Türkiye’deki durumu tam olarak bilmiyorum. Ama sosyal medyadan gördüğüm kadarıyla halkın büyük bir kısmı aşı olmadığı halde maske ve mesafeye önem vermeden insanlarla yan yana geldiklerini görüyorum. Bu çok yanlış ve üzücü. Bu davranışlar devam ettiği sürece bu pandemiden kurtulmamız uzayacak.

"Aşı olsak da maske ve mesafeye devam"

9- Son olarak ne söylemek isterseniz?

Artık oluşan varyantlarla Güney Afrika varyantı güncellenmiş aşı klinik deneylerine başlandı. Bu deneylerle alakalı olarak bizim üçüncü bir doz olma ihtimaliz var. Bu kimseyi şaşırtmasın. Yani güncellenmiş aşı ile üçüncü doz olma ihtimalimiz var.

Bunu da eklemek istiyorum. Biliyorum herkes yoruldu. Az kaldı, sabırlı olmalıyız. Aşılansak bile halkın belli bir yüzdesi aşılanmadığı için maske ve mesafeye devam etmeliyiz. Halkın geri kalanını korumak için. Maske ve mesafeye devam.

(EMK)