8 Soruda Erdoğan ile İmamoğlu Arasında Tartışma Yaratan Silahtarağa Arıtma Tesisi

Fotoğraf: İBB

İstanbul Büyükşehir Belediyesi (İBB) Başkanı Ekrem İmamoğlu ile Cumhurbaşkanı ve AKP Genel Başkanı Recep Tayyip Erdoğan arasında son günlerde “temel atmama” tartışması yaşanıyor. 

İmamoğlu, 7 Kasım’da İBB eski yönetimi tarafından projesi onaylanan ve ihale süreci tamamlanan Silahtarağa Arıtma Tesisi projesini iptal ederek “1 milyar 525 milyon TL’lik” maddi yükün bertaraf edildiğini duyurdu.

Daha sonra İBB’den yapılan yazılı açıklamada projeyi İTÜ Çevre Mühendisliği Bölümü akademisyenlerinden oluşan bir bilim heyetinin incelediği, projeye gerek olmadığı ve riskli bulunduğu şeklinde rapor verdikleri ifade edilerek, master planında yer almayan bu projenin iptali sayesinde çoğu anıt ağaç niteliğindeki 2 bin ağacın kesilmesinin önüne geçileceği ifade edildi.

Dün 81 ilde eş zamanlı olarak 11 milyon fidanın dikildiği 'Geleceğe Nefes' projesi töreninde konuşan Erdoğan ise, İmamoğlu'nun yaptığı temel atmama töreni hedef alarak "Hizmet bir vizyon işidir. Bazıları önüne gelen projeleri bile hayata geçiremiyor. Birileri, bir önceki dönemde hazırlıkları tamamlanan ileri biyolojik arıtma tesisi yatırımı için, şu gaflete bakın, 'temel atmama töreni' yapıyor. Bunlar temel atma ve açılış töreni gibi işlere zaten yabancılar. Tıynetlerine, karakterlerine uygun şekilde temel atmama töreni düzenlemişler. Ülkeye ve millete hizmet bunların bünyesine ağır gelir. Onun için kendilerine yakışanı yapmışlar” dedi.

Erdoğan ile İmamoğlu arasında tartışmalara neden olan Silahtarağa İleri Biyolojik Arıtma Tesisi 8 soruda ele alarak iddiaları inceledik…

1- Biyolojik atık su arıtma tesisi nedir?

Suların çeşitli kullanımlar sonucunda kirli veya kullanılmaz su haline dönüşerek yitirdikleri fiziksel, kimyasal ve bakteriyolojik özelliklerinin bir kısmını veya tamamını tekrar kazandırabilmek ve boşaltıldıkları ortamın doğal fiziksel, kimyasal, bakteriyolojik ve ekolojik özelliklerini değiştirmeyecek hale getirebilmek için uygulanan işleme “su arıtma” ismi veriliyor. Atık suların geri kazanıldığı yerler ise tesis olarak isimlendiriliyor.

Atık su arıtma işlemi kimyasal, fiziksel veya biyolojik yollarla yapılabiliyor. Biyolojik arıtma; evsel veya endüstriyel atık suların çeşitli bakteriler yardımı ile biyolojik olarak parçalanarak temizlenmesi anlamı taşıyor.

2015'te gündeme geldi

2- Silahtarağa İleri Biyolojik Atık Su Arıtma Tesisi ne zaman gündeme geldi?

Tesisin proje çalışmaları ilk kez 28 Aralık 2015’te kabul edilen İBB’nin İSKİ Genel Müdürlüğü bütçesinde ve yine aynı tarihte görüşülen 5 yıllık Stratejik Plan’da yer aldı.

İstanbul’un Eyüpsultan ilçesinde Haliç kıyısına yapılması planlanan Silahtarağa İleri Biyolojik Atık Su Arıtma Tesisi’nin 2018’de 435 bin metreküp olacak kapasiteli olacağı ve “membran prosesi” ile arıtma yapılacağı açıklanmıştı.

“Membran” atık sulardaki kurşun, baryum, krom, civa, sodyum, kadminyum, florür, nitrit, nitrat ve selenyum gibi maddelerin tamamen arıtılabilmesini sağlayan teknoloji olarak biliniyor.

Atık su Yenikapı'ya gönderiliyor

3- Atık su arıtma tesisi yapılması planlanan arazide şu an ne var?

Manşet fotoğrafında gözüktüğü üzre tesisin yapılacağı konumda bölgenin atık suyunu Yenikapı'daki arıtma tesisine taşıyarak Marmara Denizi'ne deşarj olmasını sağlayan Silahtarağa Terfi Merkezi bulunuyor. 15 yıldır hizmet veren terfi merkezinin haricinde burada ayrıca Eyüpsultan Belediyesi'ne ait spor tesisi, düğün salonu ve İGDAŞ Genel Müdürlüğü'ne ait bir bina bulunuyor.

4- İstanbul’da kaç tane atık su arıtma tesisi var?

İstanbul genelinde 84 atık su arıtma tesisi var. Bu tesislerden 9’u ön arıtma tesisiyken 75’i biyolojik atık su arıtma tesisi. Tesislerin günlük toplam kapasitesi ise 5 milyon 811 bin 910 metreküp.

Bunlardan en büyükleri ise şu şekilde sıralanabilir:

• Ambarlı İleri Biyolojik Atık Su Arıtma Tesisi
• Ataköy İleri Biyolojik Atık Su Arıtma Tesisi
• Baltalimanı Atık Su Arıtma Tesisi
• Büyükçekmece İleri Biyolojik Atık Su Arıtma Tesisi
• Paşaköy İleri Biyolojik Atık Su Arıtma Tesisleri
• Tuzla İleri Biyolojik Atık Su Arıtma Tesisi
• Yenikapı Atık Su Ön Arıtma Tesisi
• Paşabahçe Atık Su Ön Arıtma Tesisi
• Küçüksu Atık Su Ön Arıtma Tesisi
• Kadıköy Atık Su Ön Arıtma Tesisi

Maliyeti'nin 700 milyon TL olacağı açıklanmıştı

5– Maliyeti Ekrem İmamoğlu’nun bahsettiği gibi 1,5 milyar TL mi?

2018’de ihale aşamasında olduğu belirtilen tesisin 1 milyon 800 bin kişilik nüfusa hizmet edeceği ve tesisin maliyetinin 700 milyon TL olacağı açıklanmıştı.

Yer altına yapılacak tesisin üzerinin ise halka açık yeşil alan ve park olması planlanıyordu.

5 - Haliç’te şu anki durum ne?

Haliç'e atık su girişi bulunmuyor ve arıtılmış olsa dahi Haliç'e atık su verilmiyor. Haliç'in su kalitesi İSKİ tarafından sürekli olarak takip ediliyor. 6 ve 10 Eylül 2019 tarihlerinde alınan numunelere göre Haliç'in deniz suyu kalitesi deniz canlıların yaşayabileceği kriterleri karşılıyor. İSKİ'nin açıkladığı değerlere göre Haliç'te çözünmüş oksijen oranı ortalama 6-7 mg/l.

Arıtılan sular içilmiyor

6- Arıtılan suyun içilme iddiaları nedir?

Söz konusu tesiste arıtılacak suyun evlerde içme suyu olarak kullanılabileceği iddia edildi fakat tesisin yapılmasındaki amaç suyun içilmesi değil arıtılan suyun Haliç'e boşaltılmasıydı.

Ayrıca dünyanın hiçbir ileri biyolojik arıtma tesisinde membrandan geçmiş arıtılan su, içme suyu olarak kullanılmıyor. Arıtılan su bazı tesislerde yer altı sularına enjekte edilerek kullanılıyor. Doğrudan bir tüketim söz konusu olmuyor.

7- Neden iptal edildi?

Tesis, 435 bin metreküp hacminde membran tesis olarak planlandı. Bu hacim bölgede sulanması gereken peyzaj alanlarının ihtiyaç duyduğu sudan 20 kat daha fazla. Bu durumda, kalan 400 bin metreküpten fazla atık suyun Haliç'e deşarj edilmesi zorunlu hale gelecekti. Haliç'e boşaltılan suyun ayrıca ilerleyen dönemde yeniden koku ve kir problemine neden olma ihtimali vardı.

Fazla suyun yanı sıra membran tesisinde birikecek çamurun bertarafı konusunda da projede ayrıntılı bir çalışma bulunmuyor. Tesisin yapılmasına izin vermiş olunsaydı, tesiste biriken çamur yine etrafa kötü bir koku yayacaktı.

İBB konuyla ilgili İTÜ Çevre Mühendisliği Bölümü'ne başvurarak 1 profesör ve 2 doçentten rapor hazırlamasını istedi. Biraraya gelen heyeti tesise ihtiyaç olmadığı ve mevcut durumun sürmesi gerektiği biçiminde rapor hazırladı.

8- Proje hayata geçirilseydi nasıl görülecekti?

İBB projenin iptal edilmesiyle birlikte alanın şu andaki halini ve yapılması durumunda olası halini yansıtan görüntüler hazırladı. Proje hayata geçirilseydi şu şekilde gözükecekti:

(HA)