Cumhurbaşkanı Yardımcısı Cevdet Yılmaz, 2025 bütçesinden en fazla ödeneğin 2 trilyon 181 milyar TL ile eğitime ayrılacağını açıkladı.
Yılmaz "savunma harcamaları için ise 913.9 milyar TL ve iç güvenlik için 694.5 milyar TL ayrıldığını Savunma Sanayii Destekleme Fonu (SSDF) için ayrılan kaynak da dâhil edildiğinde" savaşa 1 trilyon 608 milyar TL ödenek tahsis edileceğini söyledi. Bu miktar 2023 bütçesinde 529 milyar, 2024'te yaklaşık 971 milyar TL idi. Böylece savaş bütçesi enflasyon dahil bir yılda yüzde 165 artmış oldu.
Savaş bütçesinde net yüzde 120 artış olacak
TCMB'nin Ekim 2024 yıl sonu enflasyon beklentisinin, yüzde 44,1 olarak öngörüldüğü gözönüne alınırsa, enflasyondan arındırılmış Savunma ve Güvenlik harcamaları toplamı 2024'e oranla iki kattan fazla, yüzde 120 artış gösterecek.
"Rekor"
Savunma sanayi ve askeri havacılık haber platformu "savunmasanayist.com" savunma bütçesine ayrılan payları, "Türkiye’nin 2025 yılı savunma bütçesi açıklandı: Tarihi rekor" başlığıyla verdi.
Eğitim bütçesi yaklaşık 2,2 trilyon
Yılmaz, 2002'de yılında 8 milyar TL olarak devraldıkları Milli Eğitim Bakanlığı bütçesini 2025'te 1 trilyon 452 milyar liraya yükselttiklerini, YÖK dahil "eğitim bütçesini 2025'te 2 trilyon 181 milyar TL'ye" çıkardıklarını ve "merkezi yönetim bütçesinden yüzde 14,8 oranı ile en büyük payı yine eğitime ayır[dıklarını]" söyledi.
Geçtiğimiz yıl YÖK ve diğer kurumlar dahil 2024 bütçesi 1 trilyon 619 milyar 907 milyon 408 bin TL olarak bağlanmıştı. Bu rakam, 2024 yılı merkezî yönetim bütçesinin yüzde 14,6'sını oluşturuyordu.
Enflasyondan arındırıldığında eğitim bütçesindeki artışın savaş bütçesinin çok daha gerisinde yüzde 90 düzeyinde kaldığı görüldü. Oransal olarak eğitime savunmadan biraz fazla pay ayrılmış olsa da savunma bütçesindeki devasa artışın yanında eğitim bütçesinin oldukça geride kaldığı görülüyor.
Sağlık ve sosyal güvenliğe toplam 2 trilyon 435 milyar
Merkezi yönetim bütçesinden sağlık hizmetleri için 1 trilyon 106 milyar lira kaynak ayırdıklarını belirten Yılmaz, “Merkezi yönetim bütçesinden sağlık için ayrılan kaynağa Sosyal Güvenlik Kurumundan yapılacak sağlık harcamalarını da eklediğimizde sağlık alanına ayrılan toplam kaynak; 2 trilyon 435 milyar liraya ulaşmaktadır. Sosyal devlet ilkesiyle ülkemizin sahip olduğu refahı toplumun tüm katmanlarına yaymaya kararlıyız. Sosyal yardım ve destekler için 2025 yılı bütçemizde 651 milyar lira kaynak ayırdık. Bu tutar 2025 yılı bütçesinin yüzde 4,4’üne denk gelmektedir” dedi.
Sağlık primi giderleri
Yılmaz, “2025 yılında; ödeme gücü olmayan vatandaşlarımızın sağlık primi giderlerini karşılamak amacıyla 131 milyar lira, 65 yaş üstü yaşlılarımız, bakıma ihtiyacı olan engelli vatandaşlarımız ve yakınlarına bağlanan aylıklar kapsamında 88 milyar lira, engelli vatandaşlarımızın evde bakımına destek amacıyla 70 milyar lira, engelli vatandaşlarımızın eğitim desteği için 47 milyar lira, sosyal konut finansmanının desteklenmesi amacıyla 23 milyar lira, ekonomik yoksunluk içinde olan çocuklarımızın aileleri yanında yetişmelerine imkân sağlayan sosyal ve ekonomik destek ödemeleri için 17 milyar lira, gelir düzeyi düşük vatandaşlarımıza sağlanan elektrik tüketim desteği kapsamında 10 milyar lira, engelli eğitim taşıma giderleri için 8 milyar lira, koruyucu aile uygulaması kapsamında yaklaşık 2 milyar lira kaynak ayırdık[larını]" söyledi.
Konutlarda elektrik ve doğal gaz desteği için 1 trilyon 933 milyar TL
Yılmaz, elektrik ve doğalgaz için 2025 yılı bütçesinde 472 milyar lira kaynak öngördüklerini söyledi.
Bakan, “Bu kapsamda bugün, konut tüketicileri için doğalgaz ve elektrik maliyetinin yaklaşık yüzde 60'ının bütçeden karşılandığını" açıkladı.
"2022 yılı Ocak ayı itibarıyla asgari ücreti vergi dışı tuttuk[larını]" hatırlatan Yılmaz, "Bu imkândan tüm çalışanlarımız yararlanmaktadır. Bu kapsamda 2025 yılında 810 milyar lira vergi istisnası öngörüyoruz. Doğalgaz ve elektrik sübvansiyon destekleri ve asgari ücretin vergi dışı tutulmasını da dikkate aldığımızda sosyal harcamalara ayrılan kaynaklar 1 trilyon 933 milyar liraya ulaşmaktadır. Bu tutarın bütçemize oranı yüzde 13,1 seviyesindedir” dedi.
Tarıma 706 milyar TL
Yılmaz Tarım Bakanlığı bütçesinin dökümünü şöyle yaptı:
- tarımsal destek programları için 135 milyar lira,
- tarım sektörü yatırım ödenekleri için 166 milyar lira,
- tarımsal kredi sübvansiyon desteği için 160 milyar lira,
- tarım sektörü vergi harcamaları kapsamında 200 milyar lira,
- tarımsal KİT’lerin finansmanı, müdahale alımları ve ihracat destekleri için 45 milyar lira
Ayrıca, Sosyal Güvenlik Kurumu işveren prim ödemeleri için 223 milyar lira, tarımsal krediler sübvansiyon desteği olarak 160 milyar lira, Halk Bankası esnaf kredileri sübvansiyon desteği için 60 milyar lira, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı teşvik ödemeleri için 32 milyar lira, mesleki eğitim kapsamında ödenen Devlet katkısı için 30 milyar lira, ihracat başta olmak üzere diğer reel sektör destekleri için 57 milyar lira kaynak ayırdık” dedi.
Belediyelere yüzde 9
Büyükşehir ve diğer belediyeler ile il özel idarelere toplam 1 trilyon 344 milyar lira kaynak ayırdıklarını söyleyen Yılmaz, “2002'de bu kaynağın bütçe içerisindeki payı yüzde 4 iken bu oranı 2025 yılında yüzde 9,1’e yükseltiyoruz. Sulama projelerinden, demiryolu projelerine, havalimanlarından, denizyolu yatırımlarına birçok alanda yatırımlarımıza hız kesmeden devam ediyoruz. 2025 yılı bütçemizde yatırımlara ayırdığımız kaynağı 1 trilyon 569 milyar liraya yükseltiyoruz. Bu tutar 2025 yılı bütçemizin yüzde 10,7’sine denk gelmektedir” dedi.
(AEK)