* Fotoğraf: Anadolu Ajansı.
Haberin Kürtçesi / İngilizcesi için tıklayın
Kurye Hakları Derneği 2022 Moto Kurye Ölümleri Raporu'nu yayımladı.
Rapora göre 2021'de en az 30 moto kuryenin hayatını kaybettiği Türkiye'de 2022'de ise en az 58 moto kurye çalışırken iş cinayetlerinde hayatını kaybetti.
Rapor araştırma görevlisi, İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Meclisi gönüllüsü, çocuk hakları aktivisti, insan hakları çalışanı, avukat, sosyal medya uzmanı ve sahada kuryelik yapan bir ekiple hazırlandı.
Raporun önsözünde Uluslararası Çalışma Örgütü'nün (İLO) ve sendikaların tanımlamalarına değinilerek; İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu'nun, "esnaf kurye"leri güvenceli hale getirmeye yetmediğine dikkat çekildi.
Raporda ayrıca hızlı dağıtım ve kazalar arasındaki dolaysız ilişki ile bu kazaların cinayet olarak tanımlanması gerektiği; SGK verilerinin meslek hastalıkları ve işçi ölümlerine dair "inandırıcı" olmadığı veriler ile ortaya konuldu.
Raporda kuryelerin anlatımlarına yer verilen bölümdeki aktarımlar şöyle:
Rapora göre hayatını kaybeden kuryelerin büyük çoğunluğu 19-50 yaş aralığında. 4'ü, 17 yaşında olmak üzere 7 çocuk; 19-27 yaş aralığında 26 kişi; 28-50 yaş aralığında 22 kişi; 58 yaşında ise 1 kişi hayatını kaybetti.
Ölümlerin oranı, 19-27 yaş aralığındaki üniversite öğrenimi yaşındaki gençlerde artıyor.
Mevsim
Rapora göre moto kuryelerin en çok yaz aylarında (haziran, temmuz, ağustos) ve sonbahar aylarında (eylül, ekim, kasım) hayatını kaybettiği görülüyor.
İstatistiki bir veri olmamakla birlikte, kuryeliği kışın yapmayan yaz ve sonbahar döneminde geçici olarak yapan "dönemsel kurye"lik yaygın. Asıl mesleği kuryelik olmayan ya da tek mesleği kuryelik olmayan çok sayıda kişi hava şartlarına göre kuryelik yaptığı gibi birçok öğrenci de part-time olarak kimi mevsimlerde kuryeliğe yöneliyor. Geçici ve part-time kuryelik yapan kişilerin tehdit algısı da iş güvenliği ve sağlığı tedbirlerini dikkate alması da sınırlı olabiliyor.
Yaz aylarında hava sıcaklığı nedeniyle kuryelerin ekipman kullanımını azalttığı da raporda yer alan gözlemlerden biri.
Raporda öne çıkan diğer bilgiler ise şöyle:
Müşterilere firmaların daha fazla müşteri memnuniyeti sloganıyla hızlı sipariş, sıcak sipariş ve benzeri pazarlama stratejileri oluşturdukları alanlarda "hızlı değil güvenli teslimat" konusunda duyarlılık geliştirmeleri önerilen raporun son bölümünde ise moto kurye ölümlerinin önlenmesine yönelik öneriler yer aldı.
2022 Aralık ayında kuruldu.
Tüzüğünde kuruluş amacı şu şekilde aktarılıyor:
"Derneğimiz kuryelerin sorunlarını araştırır, tespit eder, raporlar, farkındalık yaratır. Motorlu, bisikletli, arabalı ve yaya kuryelerin çalışma hayatlarını zorlaştıran sorunlara dair kuryelerle, dernek, sendika ve vakıflarla; ilgili ulusal ve uluslararası kurumlarla, akademisyenler ve yasa yapıcılar ile her türlü ortak çalışmayı yapar.
"Ayrıca moto kuryeliğin 'Tehlikeli Meslekler Statüsü'ne alınması; işçi güvenliği ve sağlığı konusunda faaliyetlerde bulunur. Dernek, kuryelik mesleğinin yasal güvenceye alınması, saygınlık kazanması ve toplumsal duyarlılık yaratılması için; kuryelerin hakları olduğu kadar sorumlulukları konusunda da farkındalık oluşturmak için kurulmuştur."
(TY)