2021'de ilk kez gerçekleşen 21 şey
Haberin Kürtçesi için tıklayın
The New York Times yazarların ortak hazırladığı Dönüm Noktaları adlı dizinin parçası olan "2021'de ilk kez gerçekleşen 21 şey" derlemesini aktarıyoruz.
1. Dünya Ticaret Örgütü'nün başına ilk Afrikalı kadın geldi
*Fotoğraf: Further Africa.
Ngozi Okonjo-Iweala, Mart ayında Dünya Ticaret Örgütü'nün genel müdürü olarak görev yapan ilk Afrikalı ve ilk kadın olarak tarihe geçti. Okonjo-Iweala aynı zamanda memleketi Nijerya'da iki kez maliye bakanı olarak görev yapan ilk kadındı.
2. Tamamen dijital bir sanat eseri müzayedede
*Görsel: Beeple kişisel paylaşımı.
Beeple olarak da bilinen sanatçı Mike Winkelmann'ın "Everydays: The First 5000 Days" adlı eseri Christie's'de 69.3 milyon dolara açık artırmayla satıldı. Fotoğraf kolajı, büyük bir müzayede evi tarafından sunulan ilk NFT veya değiştirilemez token sanat eseriydi.
Satış ayrıca Christie'nin kripto para birimini bir ödeme şekli olarak kabul etmesi bakımından da ilk oldu.
3. Otonom bir insansız hava aracını konuşlandırdı
Bir BM raporuna göre, bir insansız hava aracı Libya'daki insan hedeflerini otonom olarak avlamış ve öldürmüş olabilir.
Türkiye Cumhurbaşkanlığı Savunma Sanayii Başkanlığı ve Türk Silahlı Kuvvetleri'ne bağlı STM tarafından geliştirilen bir Kargu-2 insansız hava aracı, Mart ayında BM onaylı geçiş hükümeti ve Libya Ulusal Ordusu'nun fiili lideri Halife Haftar'ın askerlerinin savaştığı bir bölgeye konuşlandırıldı.
Uzaktan kumandalı drone savaşı uzun süredir var olmasına rağmen, bu, yapay zekanın insan hedeflerini bulup öldürmek için serbest bırakıldığı ilk kaydedilen örnek.
4. Bir Hollanda müzesinde kalıcı kadın sanatçı koleksiyonu
Amsterdam'daki Rijksmuseum, iki yüzyıllık tarihinde ilk kez, kadın sanatçıların 17. yüzyıldan kalma üç tablosunu astı. Judith Leyster, Gesina ter Borch ve Rachel Ruysch'un eserleri, Rembrandt van Rijn'in "The Night Watch" da dahil olmak üzere müzenin Hollanda başyapıtlarına ayrılan alanda kalıcı olarak sergileniyor.
5. İnsan beyni kablosuz olarak bir bilgisayara bağlandı
Omurilik yaralanması olanlar için olası bir atılımda, Brown Üniversitesi'ndeki bilim insanları, verici bir cihaz aracılığıyla bir insan beynini bir bilgisayara tamamen bağladılar.
Felçli deney katılımcıları robotik uzuvlarını basitçe hareketlerini hayal ederek hareket ettirebildiler.
6. NASA'nın Perseverance gezgini Mars'ta oksijen üretmeye başladı
*Fotoğraf: NASA.
Perseverance gezicisinde bulunan MOXIE - veya Mars Oksijen Yerinde Kaynak Kullanım Deneyi - adlı bir yapı, çoğunlukla karbondioksitten oluşan Mars atmosferinin bir kısmını başarıyla oksijene dönüştürdü.
Teknoloji hala erken aşamalarında olsa da, gelecekte Kızıl Gezegene yapılacak insan misyonlarını gerçeğe dönüştürmeye yardımcı olabilir.
7. Laboratuvarda oluşturulan ilk elmas koleksiyonunu piyasaya sürüldü
Pandora, mücevherlerinde mayınlı elmasları kullanmayı bırakacağını duyurdu ve ilk sentetik taşlarını tanıttı. Pandora Brilliance koleksiyonu şimdiden Britanya'da piyasaya çıktı. 2022'de diğer pazarlarda da bulunabilecek.
Şirket, değişimin nedeni olarak etik kaynaklı ve çevreye duyarlı malzemeler için satın alınabilirliği ve müşteri talebini gösterdi.
8. Meksika, ülkenin ilk transseksüel milletvekillerini seçti
*Fotoğraf: Opoyi.
María Clemente García ve Salma Luévano, ülkenin Kongre'nin alt meclisine seçilen ilk transseksüel milletvekilleri olarak Meksika'da tarih yazdılar.
Başkan Andrés Manuel López Obrador'un iktidar partisinin her iki üyesi de yoksullukla mücadele etme ve LGBTQ+ ile ilgili sorunları çözme sözü verdi.
9. Tibet ilk hızlı trenini piyasaya sürdü
Tibet'in başkenti Lhasa'yı Nyingchi şehrine bağlayan 5,6 milyar dolarlık elektrikli demiryolu hattı Haziran ayında hizmete girdi.
250 millik hat 47 tünel ve 121 köprüden geçiyor. Tibet'in yüksek irtifaları göz önüne alındığında - hattın çoğu deniz seviyesinden yaklaşık 3 bin metre (yaklaşık 9.840 fit) yükseklikte.
Tren, arabalarının içindeki oksijen seviyelerini koruyan otomatik bir sistemle donatıldı.
10. National Geographic uzmanları dünyanın beşinci okyanusunu tanıdı
Dünya Okyanuslar Günü'nde National Geographic Society, Antarktika'yı çevreleyen hızlı akıntıyı Güney Okyanusu olarak resmen tanıdı.
1915 yılından bu yana haritalar ve atlaslar yayınlayan kuruluş, bilim insanlarının ve araştırmacıların yıllardır Atlantik, Pasifik, Hint ve Arktik okyanuslarından ayrı olarak ayırdıkları su kütlesini kabul eden yeni bir harita hazırladı.
11. Richard Branson, kendi gemisiyle uzaya giden ilk vatandaş oldu
*Fotoğraf: Virgin Galactic.
Astroturizmi gerçeğe dönüştürmeye yönelik büyük bir adımda, Virgin Galactic kurucusu, şirketi tarafından geliştirilen kanatlı bir uzay aracı olan süpersonik SpaceShipTwo ile Temmuz gökyüzüne fırlayarak milyarder uzay yarışını kazandı.
Dokuz gün sonra, Amazon ve Blue Origin'in kurucusu Jeff Bezos, kendi roketi New Shepard'da milyarder uzay kulübüne katıldı.
12. Gökbilimciler bir kara deliğin arkasından gelen ışığı gördüler
Işık bir kara delikten kaçamayabilir, ancak gökbilimciler ilk kez Dünya'dan bir - 800 milyon ışıkyılı uzaklıkta ışığın büküldüğünü gözlemlediler. Nature dergisinde ayrıntılı olarak açıklanan bu bulgu, Albert Einstein'ın görelilik kuramını bir kez daha doğruladı.
13. Dünyanın ilk 3 boyut baskılı okulu Malavi'de açıldı
Dünyanın ilk 3 boyutlu baskılı okulu, Temmuz ayında Malavi'de kapılarını açtı.
Okul, İngiltereli bir geliştirme firması ile yapı malzemeleri konusunda uzmanlaşmış bir İsviçre firmasının ortak girişimi olan 14Trees tarafından inşa edildi.
Organizatörler, hızlı ve uygun fiyatlı teknolojinin ülkedeki ciddi okul eksikliğini gidermeye yardımcı olabileceğini umuyor.
14. Grönland'ın buz tabakasının zirvesinde yağmur kaydedildi
Uzmanların küresel iklim değişikliğinin bir başka habercisi olduğu konusunda uyardıklarına göre, Grönland'ın Zirve bölgesine, deniz seviyesinden yaklaşık iki mil yüksekte, 1980'lerde gözlemlerin başlamasından bu yana ilk kez yağmur yağdı.
ABD Ulusal Kar ve Buz Veri Merkezi'ne göre, Ağustos ayında sıcaklıklar donma noktasının üzerine çıkarak yağmurun birkaç saat yağmasına neden oldu.
15. El Salvador, Bitcoin'i ulusal para birimi yapan ilk ülke oldu
El Salvador, Eylül ayında ABD dolarının yanı sıra Bitcoin'i yasal ödeme aracı olarak kabul eden bir yasa çıkardı.
Hareket, Bitcoin'in doğal volatilitesine şüpheyle bakan birçok Salvadorlu arasında şüpheyle karşılandı.
Finans uzmanları, kripto para biriminin El Salvador'a daha fazla ekonomik istikrarsızlık getirebileceği ve daha fazla para harcamayı teşvik edebileceği konusundaki endişelerini dile getirdiler.
16. Dapper Dan, CFDA'nın yaşam boyu başarı ödülünü alan ilk siyah tasarımcı oldu
Amerika Moda Tasarımcıları Konseyi Eylül ayında Dapper Dan olarak bilinen Daniel Day'in 2021 yaşam boyu başarı ödülünü alacağını duyurdu.
Dapper Dan, 1980'lerde Harlem'deki mağazası aracılığıyla lüks modayı hip-hop dünyasına tanıtmasıyla biliniyor. Dapper Dan, ödülü kazanan ilk Siyah tasarımcı ve aynı zamanda solo bir defile düzenlemeyen ilk tasarımcı oldu.
17. Bir insansız hava aracı, büyük bir kasırganın içindeki ilk görüntüleri yakaladı
*Fotoğraf: Saildrone/Noa.
İnsansız araç, Eylül ayında saatte 120 milden fazla rüzgar içeren Kategori 4 fırtına Sam Kasırgası'nın kalbine yöneldi.
Okyanus araştırma uçağı yapan Saildrone ve Ulusal Okyanus ve Atmosfer İdaresi'nden araştırmacılar, toplanan verilerin kasırgaların nasıl yoğunlaştığını daha iyi anlamalarına yardımcı olacağını umuyor.
18. SpaceX, ilk tamamen sivil mürettebatı uzaya gönderdi
*Fotoğraf: SpaceX.
Shift4 Payments'ın milyarder CEO'su Jared Isaacman, St. Jude Çocuk Araştırma Hastanesi için para toplamak amacıyla Inspiration4 misyonuna liderlik etti.
SpaceX Crew Dragon kapsülü ve dört kişilik mürettebatı, hiçbir profesyonel astronot olmadan üç gün boyunca Dünya'nın yörüngesinde döndü.
19. Fransa, ittifak tarihinde ilk kez ABD'deki büyükelçilerini geri çağırdı.
Amerika Birleşik Devletleri Başkanı Joe Biden Eylül ayında Amerika Birleşik Devletleri'nin Avustralya ile yakından korunan denizaltı tahrik teknolojisini paylaşacağını duyurdu - bu, Çin'in Asya-Pasifik bölgesindeki başgösteren etkisine karşı bir önlem olarak düşünüldü.
Anlaşma yapılmadan hemen önce Avustralya, Fransa'dan konvansiyonel denizaltı satın almak için önceden yapılan bir anlaşmadan vazgeçti.
Anlaşmadan haberdar olmayan Fransa, protesto olarak, ülke ile 1778'de başlayan uzun diplomatik tarihinde ilk kez ABD'deki büyükelçilerini geri çağırdı.
20. Sıfır emisyonlu araç satışları, Avrupa'daki dizel satışlarını geride bıraktı
Avrupa Elektrikli Otomobil Raporu'na göre, Eylül ayında elektrikli araçlar Avrupa'da ilk kez dizel araçları geride bıraktı.
Analistler, kısmen kalıcı küresel tedarik zinciri sıkıntıları nedeniyle şimdilik bunun bir kırılma olabileceğini tahmin etse de, sıfır emisyon teknolojisine doğru temel bir değişim gördüklerini söylüyorlar.
21. Bir Filipinli, ülkesi için bir ilk olarak Nobel Barış Ödülü'ne layık görüldü
Gazeteci Maria Ressa, Filipinler'de Başkan Rodrigo Duterte'nin uyuşturucu savaşındaki tartışmalı diktatör taktikleri hakkında yaptığı girişimci habercilik nedeniyle 2021 Nobel Barış Ödülü'ne birlikte layık görüldü.
Nobel ödüllü ilk Filipinli ve ödülü Kremlin hakkındaki eleştirel haberleriyle tanınan Novaya Gazeta gazetesinin editörü Rus Dmitry Muratov ile birlikte kazandı.
TIKLAYIN - Maria Ressa ve Canan Arın: Umut olmadan enerjimiz kalmaz
(PT)