2020: Patriyarkaya da pandemiye de feminist mücadele
Kadınlar, 2020'yi bu kez sadece erkek şiddetiyle değil, pandemi koşullarına bağlı olarak artan toplumsal cinsiyet eşitsizliklerine karşı mücadele ile geçirdi.
Patriyarkal sistem, kadınların kazanılmış haklarına saldırdı, İstanbul Sözleşmesi hedefe kondu. Koronavirüs nedeniyle kadınların hayatın her alanındaki iş yükleri arttı.
İtalya, Yeni Zelanda, İsveç gibi bazı ülkeler erkek şiddetine karşı önlem alıp bütçe ayırırken, Türkiye’de tam aksi bir durum yaşandı. Şiddet uygulayan erkeği evden uzaklaştırma maddesini içeren 6284 No’lu yasa pandemi nedeniyle askıya alındı.
Mor Çatı’nın da aralarında olduğu kadın örgütlerinin hazırladığı raporlara göre kadınlar, “şiddete karşı sessizleşmeye” mahkûm edilmeye çalışıldı ancak kadınlar sosyal medya ve sokak eylemleri ile bu durumu tersine çevirdi.
Siyasette ise ABD’de kadın liderler öne çıkarken, aralarında Yeni Zelanda Başbakanı Jacinda Ardern, Almanya Başbakanı Angela Merkel ve Finlandiya başbakanı Sanna Marin’in de aralarında olduğu kadın liderlere pandemi sürecinin yöntemindeki başarıları ile siyasi liderliğe damga vurdu. Türkiye'de ise tutuklu Kürt kadın siyasetçiler cezaevinde tutulmaya devam edildi.
Sokaklarda, cezaevlerinde, hastanelerde, iş yerlerinde, tarlada, fabrikalarda, üniversitelerde haklarını savunan kadınların 2020'sinden geriye kalan şu mesaj 2021'de olabileceklere dair ipucu veriyor: "Uykuların kaçsın ben ne zaman ifşa olacağım diye.”
Ocak - “Gülistan Doku’dan haber alınamıyor”
Çocuk istismarına af yasası tekrar gündeme geldi, Türkiye’nin farklı kentlerinde basın açıklaması düzenleyen kadınlar, tasarının “şimdilik” rafa kaldırılmasını sağladı.
Dersim’de Munzur Üniversitesi öğrencisi Gülistan Doku’dan 5 Ocak’tan bu yana haber alınamadığı duyuruldu.
ABD’de kanser araştırmalarına destek veren OCRA Vakfı’nın her yıl verdiği ödülü bu yıl yumurtalık kanser hücrelerini çoğaltan FAK adlı protein ile ilaçlı mücadele yöntemini bulan Dr. Duygu Özmadenci aldı.
TIKLAYIN - Dersim'de Öğrencilerden "Gülistan Doku" Eylemi
Gülistan Doku'ya dair hiçbir ize rastlanmadı, baş şüpheli tutuklanmadı.
Şubat – Stajyer kadın avukatlar, avukat M.K.’nin tutuklanmasını sağladı
Şubat kadınlar açısından patriyarkal düzene karşı mücadele günlerine sahne oldu.
Greta Gerwig, Lulu Wang ve Marielle Heller dahil olmak üzere kadın yönetmenlerin adlarının altın renkte iplikle el yazısıyla yazıldığı bir pelerin giyen Natalie Portman, Altın Küre Ödül töreninde En İyi Yönetmen ödülünü vermek üzere sahneye çıktığında adayların tamamının erkek olduğunu söyledi.
Çok sayıda avukat ile stajyer avukata fiziksel ve cinsel şiddet uyguladığı bu nedenle hakkında açılmış birçok şikâyet dosyası olduğu öğrenilen İstanbul Barosu'na kayıtlı avukat M.K. tutuklandı.
Ocak’ta kaybolan Gülistan Doku’ya dair hiçbir ize rastlanmadı, baş şüpheli tutuklanmadı.
Mart- Kadınlar meydanları doldurdu
Kadınlar, 8 Mart Dünya Kadınlar Günü'nde tüm Türkiye'de sokaklara çıktı.
Türkiye’de ilk koronavirüs vakasının görülmesi ile birlikte kadınlar, erkekler ve çocuklar evlere kapandı.
Avukatlar ve sivil toplum örgütleri pandemide ev içi şiddetin artacağına dikkat çekti, önlemler alınmasını istedi. Ancak devlet kadınları korumak adına önlem almadı.
Özbek ev emekçisi Nadira Kadirova’nın şüpheli ölümüyle ilgili soruşturmada takipsizlik kararı verildi.
“Hollywood’daki en güçlü isim” olarak bilinen Harvey Weinstein, cinsel taciz ve tecavüz suçlamasıyla yargılandığı davada suçlu bulunarak 23 yıl hapis cezasına çarptırıldı.
Ocak'ta kaybolan Gülistan Doku'ya dair hiçbir ize rastlanmadı, baş şüpheli tutuklanmadı.
Nisan – Koronavirüs arttı, eşitsizlikler genişledi
Kadın sağlık çalışanarı koronavirüs mücadelesinde en ön saflarda yer aldı.
Diyarbakır, İzmir, İstanbul ve Ankara baroları Kadın Hakları Merkezi’nden avukatlar, HSK’nin yeni düzenlemesinde yer alan 10. Madde ile kadın ve çocukların "pandemi" bahanesi ile şiddetle baş başa bırakıldığına dikkat çekti.
BM verilerine göre ise son birkaç haftada ABD, Hindistan, Güney Afrika, Fransa, Türkiye ve Avustralya'da aile içi ve kadına şiddet vakaları arttığı bildirildi.
Pandemi nedeniyle cezaevlerindeki önlemler kapsamında, şiddet faillerinin serbest bırakılması yönünde infaz düzenlemesi gündeme geldi. Düzenlemeye kadın örgütleri ve muhalif partilerden milletvekilleri karşı çıktı.
Belçika Flaman Bölgesi Çevre, Turizm, Enerji ve Adalet Bakanı Zuhal Demir katıldığı bir televizyon programında "Evler saatli bomba gibi. Sessizliği bozun, dışarı çıkın" diyerek şiddete uğrayan kadınlara çağrı yaptı.
Ocak'ta kaybolan Gülistan Doku'ya dair hiçbir ize rastlanmadı, baş şüpheli tutuklanmadı.
Mayıs – Bakanlık “şiddet azaldı” dedi, kadınlar karşı çıktı
İçişleri Bakanlığı, pandemi döneminde “Şiddet azaldı” açıklaması yaparken, kadın örgütleri açıklamayı gerçekçi bulmadı. Açıklamaya tepki gösteren Mor Çatı Vakfı, bakanlığın açıklamasının gerçeği yansıtmadığına dikkat çekti.
Berkeley Üniversitesi’nde Maxine Elliot Karşılaştırmalı Edebiyat ve Eleştirel Teori Profesörü olan feminist düşünür Judith Butler, Covid-19 salgının daha da açıkça gözler önüne serdiği derin yapısal eşitsizlikler ve fiziksel olmayan şiddet biçimleri, özellikle de ihmal ve ayrımcılık üzerine konuştu.
Hak savunucusu 393 kadın, hükümlü ve tutukluların yaşam ve sağlık haklarının güvence altına alınması için dokuz maddelik taleplerini kamuoyuyla paylaştı.
Avrupa Toplumsal Cinsiyet Eşitliği Enstitüsü (EIGE) ve AB Temel Haklar Ajansı, AB’ye ve üye devletlere, koronavirüs salgınını kadın haklarının etkin şekilde korunmasına yönelik çabalara hız kazandırılması için bir fırsat olarak kullanmaları doğrultusunda çağrı yaptı.
Ocak'ta kaybolan Gülistan Doku'ya dair hiçbir ize rastlanmadı, baş şüpheli tutuklanmadı.
Haziran- Kadın hakları savunucusu kadınlar tutuklandı
TCK 103 Kadın Platformu, "Herkesi çocukların hayatını karartacak bu insan ve çocuk hakları ihlalini durdurmaya çağırıyoruz!" diye seslendi.
Twitter'da 'Vedat Muti7' isimli kullanıcı, Başak Demirtaş'ın fotoğrafını paylaşarak cinsiyetçi saldırıda bulundu. Cinsiyetçi sadırıda bulunan erkeklerden biri tutuklandıktan kısa bir süre sonra serbest bırakıldı.
Rosa Kadın Derneği Başkanı Adalet Kaya, derneğin kurucu üyesi Narin Gezgör, dernek yöneticisi Fatma Gültekin, TJA aktivisti Gülcihan Şimşek ve HDP ve BDP’li kadınlar Diyarbakır’da evlere düzenlenen operasyonla önce gözaltına alındılar. Sekiz kadın tutuklanarak Diyarbakır D Tipi Kapalı Cezaevi’ne konuldu.
Yeni Zelanda Başbakanı Jacinda Ardern, kız öğrencilerin ped ihtiyaçlarının karşılanacağını duyurdu.
Gebze'de Gençlik Merkezi Kütüphanesi'ne giden bir kadın iddiaya göre güvenlik görevlisi tarafından "Bir daha kütüphaneye şortla gelmemesi" konusunda uyarıldı. Gençlik Spor İl Müdürü iddiayı doğruladı.
İstinaf Mahkemesi, Gazi Üniversitesi öğrencisi Şule Çet'in öldürülmesine ilişkin açılan davada mahkemenin sanıklar Çağatay Aksu’a verdiği müebbet ve 12 yıl 6 ay hapis ile Berk Akand’a verdiği 18 yıl 9 ay hapis cezasını onadı.
Ocak'ta kaybolan Gülistan Doku'ya dair hiçbir ize rastlanmadı, baş şüpheli tutuklanmadı.
Temmuz – İstanbul Sözleşmesi hedefe kondu
TIKLAYIN - Türkiye kadına yönelik şiddetle mücadelede öncü olabilirdi
Gülistan Doku'nun dosyasındaki baş şüpheli Zaınal Abarakov’un tutuklanması talebi reddedildi.
Batman’ın Beşirli ilçesinde yaşayan İpek E.’ye Musa O. isimli uzman çavuşun intihara sürüklediği ortaya çıktı. İpek E. yaşamını kaybetti, Musa O. kamuoyu baskısına rağmen tutuklanmadı.
Muğla’da öldürülen Pınar Gültekin için İzmir’de yürüyüş yapmak isteyen kadınlara polis müdahale etti.
Deniz Bulutsuz, kendisine şiddet uyguladığını açıkladığı Ozan Güven’in "Kasten öldürmeye teşebbüs", "Hürriyetten yoksun bırakma" ve "Hakaret" suçlarından yargılanmasını istedi.
AKP Genel Başkanvekili Numan Kurtulmuş, "Anadolu Soruyor Programı"nın canlı yayınında gündeme ilişkin değerlendirmelerde bulundu ve İstanbul Sözleşmesi'ni de eleştirdi.
18 yaşındaki Ellie Goldstein, Vogue dergisinde yer alan ilk down sendromlu model oldu.
Dersim'de kendisinden haber alınamayan Gülistan Doku'nun bulunması için düzenlenen eyleme katılan 5 üniversite öğrencisi, kaldıkları yurttan atıldı. Öğrencilerin bursları da kesildi.
Kadınlar, Deniz Bulutsuz'a şiddet uygulayan Ozan Güven'i protesto etti. Susma Bitsin, Deniz Bulutsuz’a şiddet uygulayan Ozan Güven'in rol aldığı "Babil"in yapım şirketi olan Ay Yapım'ın Güven’e tavır almasını ve açıklama yapmasını istedi. Güven hakkında iddianame hazırlandı, 13 yıla kadar hapis cezası istendi.
"Ayşegül Doğan Soruyor” programında konuşan oyuncu Beren Saat "Ben artık bu sistemin bir parçası olmak istemiyorum. Birtakım farklı hesapların olduğu dizi ve sinema sektöründe bir şekilde örgütlenilemiyor" dedi.
Ocak'ta kaybolan Gülistan Doku'ya dair hiçbir ize rastlanmadı, baş şüpheli tutuklanmadı.
Ağustos – İstanbul Sözleşmesi: Erkekler saldırdı, kadınlar savundu
Küresel #MeToo hareketinin üçüncü yılında, İran’da cinsel saldırıya uğrayan kadınlar, kamuoyuna seslerini duyurmaya başladı. İran’ın sosyal medyasında, dev bir e-ticaret şirketinin eski yıldız yöneticisi, önde gelen bir sosyolog ve popüler bir kitapçı dükkânının sahibi dâhil 100’den fazla erkeğe ilişkin iddiaların ardından, Ağustos ayının sonlarından bu yana hareket ivme kazandı.
CHP Kadın Kolları, yeni başkanını seçti. Mevcut başkan Fatma Köse ile yarışan CHP Parti Meclisi üyesi ve eski milletvekili Aylin Nazlıaka, 308 oyla yeni başkan oldu.
AKP Kadın Kolları Genel Merkezi ve 81 ilden AKP’li kadınlar, İstanbul Sözleşmesini savunan kadınlara hakaret eden Abdurrahman Dilipak hakkında suç duyurusu yaptı.
Kendisini savunma hakkını kullandığı için tutuklanan sanatçı Raperîn serbest bırakıldı.
İstanbul Sözleşmesi'nin kaldırılması için Erdoğan'a rapor sunan Türkiye Düşünce Platform açıklamasında, “Mayınlı alana girdiğimizi fark ettik, çok yorulduk, çekiliyoruz” denildi.
Uluslararası Af Örgütü, İstanbul Sözleşmesi’nden çekilmeyi tartışmak yerine sözleşmenin eksiksiz olarak uygulanması çağrısında bulundu, imza kampanyası başlattı. Dilek Kaya İmamoğlu, İstanbul Sözleşmesi’ni desteklediğini, sosyal medya hesabından yaptığı video paylaşımla duyurdu.
Fotoğraf: JinNews
İpek E.'ye tecavüzden yargılanan Musa O. tutuklanmadı, Jandarma Komutanlığı'ndan ihraç edildi.
Ocak'ta kaybolan Gülistan Doku'ya dair hiçbir ize rastlanmadı, baş şüpheli tutuklanmadı.
Eylül – Kadınlar barış çağrısı yaptı
İstinaf Mahkemesi, “cinsel saldırı” suçundan 4 yıl 2 ay hapis cezası alan Yrd. Doç. Dr. Murat Paker’in "sarkıntılık" yapıtğını belirtti, cezasını 4 yıl 2 aydan önce 2 yıla sonra "takdir hakkını" kullanıp 1 yıl 8 aya düşürdü.
Türkiyeli, Yunanistanlı ve Kıbrıslı kadınlardan oluşan WINPEACE üyeleri, "Tüm ilgili hükümetlerin gözü kara açıklamaları ve girişimleri ülkelerimizi savaşın eşiğine getirmiş bulunuyor" dedi.
Marie Stopes International’ın ve ülke başına 1.000’den fazla katılımcıyla İngiltere, Güney Afrika ve Hindistan’daki kadınlara yönelik çevrimiçi anketlerden elde edilen bulgulara dayanan yeni veriler, pandemi sırasında cinsel sağlık ve üreme sağlığı hizmetlerinin ağır darbe aldığını gösteriyor.
2020’nin ilk altı ayında yaklaşık 2 milyon kadın ve kız çocuğu MSI’nın hizmetlerine erişemedi ve kuruluş bunun 3.100’e yakın annenin gebelikte ölümüyle sonuçlanabileceğini tahmin ediyor.
Türkçe, Yunanca ve İngilizce olarak yayınlanan barış çağrısına Türkiyeli sanatçılar Jülide Kural, Füsun Demirel yazar Ayşe Kulin, siyasetçi Prof. Dr. Binnaz Toprak da destek verdi.
Ocak'ta kaybolan Gülistan Doku'ya dair hiçbir ize rastlanmadı, baş şüpheli tutuklanmadı.
Ekim- Kadınlar Polonya’da kürtaj hakkını savundu
Polonya, İstanbul Sözleşmesi'nin revizyonu için öncelikle Orta ve Doğu Avrupa ülkeleri nezdinde diplomatik bir atak başlattı.
Eşitlik İçin Kadın Platformu (EŞİK), Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanı Zehra Zümrüt Selçuk'u kadınların kazanılmış hakları aleyhine çalışmaktan vazgeçmeye çağırdı.
İspanya Çalışma Bakanı Yolanda Diaz, kadın ve erkek çalışanlar arasındaki ücret eşitsizliğini yasaklayan yasa tasarısının kabul edildiğini açıkladı.
Polonya'da kürtajı neredeyse tümüyle yasaklayan mahkeme kararının ardından başkent Varşova'da kadınlar sokağa çıkarak kararı protesto etti.
Ocak'ta kaybolan Gülistan Doku'ya dair hiçbir ize rastlanmadı, baş şüpheli tutuklanmadı.
Kasım – Koornavirüse rağmen kadınlar 25 Kasım’da sokaktaydı
Erkekler, 1 Ocak 2020- 21 Kasım 2020 dönemindeki 327 günde en az 253 kadını öldürdü, en az 715 kadına şiddet uyguladı.
Gözaltında Cinsel Taciz ve Tecavüze Karşı Hukuki Yardım Bürosu ve Cinsel Şiddete Karşı Hukuki Yardım Derneği, 1997’den bu yana 758 kadının kendilerinden hukuki destek istediğini açıkladı.
Eğitim Sen, "kadınlar en çok psikolojik şiddete maruz kalıyor" açıklaması yaptı.
BBC, 2020 için dünyanın dört bir yanından 100 ilham verici ve etkili kadının listesini açıkladı. Bu yıl, "BBC 100 Kadın Listesi", bu zorlu zamanlarda değişime öncülük eden ve fark yaratanları öne çıkarken Türkiye'den Kadın Cinayetleri Platformu Sözcüsü Gülsüm Kav listeye girdi.
İskoçya Parlamentosu, tampon ve ped gibi tüm kadın hijyen ürünlerini herkes için ücretsiz hale getiren yasa önerisini oybirliğiyle kabul etti.
ABD'de Demokrat Partili rakibi Joe Biden, Kamala Harris’i başkan yardımcısı adayı olarak göstermesiyle Harris, başkan yardımcısı olarak aday gösterilen ilk siyah kadın unvanına sahip oldu. Biden’ın seçim yarışını kazanmasıyla ise Harris, ABD Başkan Yardımcılığına seçilen ilk kadın olarak tarihe geçti.
TIKLAYIN - "ABD'de Kamala Harris'in önemli bir rolü olacak"
Türkiye’nin birçok kentinde 25 Kasım Kadına Yönelik Şiddetle Mücadele Günü nedeniyle sokaklara çıkan kadınlar, erkek şiddetini protesto etti. Polonya hükümeti, protestolar sonucu kürtaj yasağını genişleten Anayasa Mahkemesi kararını erteledi.
MRNA modeli Covid-19 aşısını bulan Dr. Özlem Türeci Almanya’da yılın kadını seçildi.
Ocak'ta kaybolan Gülistan Doku'ya dair hiçbir ize rastlanmadı, baş şüpheli tutuklanmadı.
Aralık – Türkiye edebiyatında #MeToo
Birleşmiş Milletler’in (BM) yayımladığı yeni küresel veriler, koronavirüs salgınının kadınların son 25 yıldır eşitlik mücadelesinde elde ettikleri kazanımları yok edebileceğine işaret etti.
Kadınların salgınla ortaya çıkan ek bakım ve ücretsiz ev içi emek ihtiyaçlarını karşıladıklarını belirterek bunun “1950’lerin toplumsal cinsiyet rollerine geri dönülmesi riski” yarattığı ifade etti.
Mor Çatı kurucularından feminist avukat Canan Arın, Almanya’da bu alanda önemli ödüller arasında yer alan ‘Anne Klein Kadın Ödülü’ne layık görüldü.
Sosyal medyada 20’ye yakın kadın, yazar Hasan Ali Toptaş’ın kendilerini taciz ettiğini ve cinsel saldırıda bulunduğunu paylaştı. Toptaş'ın "özür diliyorum" açıklaması da tepkiyle karşılandı.
Yazar Hasan Ali Toptaş’ın tacizlerinin açıklamasının ardından kadınlar farklı meslek gruplarından erkeklerin de yer aldığı “tacizci, mobingci erkek” listesi hazırlamaya başladı.
İstanbul’da Aylin Sözer’i Kemal D., Malatya’da Selta T.’yi Mehmet T. ve Antep’te Vesile D.’yi oğlu Uğur D. öldürdü.
Kuveyt Parlamentosu Kadın Komitesi’ne erkek milletvekilleri atadı. Kuveyt’te yapılan parlamento seçimlerinin ardından kadın hakları üzerine çalışacak Kadın Komitesi’ne sadece erkek milletvekilleri atanması tepki çekti.
Türkiyeli kadınlar için 2020, erkek şiddeti ile başladı, İstanbul Sözleşmesi’ni savunup, çocukların istismarcılar ile evlendirilmemesi için mücadele ile devam etti. Kadınlar 2020’yi pandemi koşullarına rağmen artan erkek şiddetine karşı protestolarla bitirdi.
Ocak'ta kaybolan Gülistan Doku'ya dair hiçbir ize rastlanmadı, baş şüpheli tutuklanmadı.
Covid-19’la mücadelede kadın liderler daha etkin oldu
Covid-19 salgınını dünyada en iyi yöneten liderlerden biri olarak gösterilen Katrin Jakobsdottir’in yönetimindeki İzlanda, salgının başlarında, yaygın test yöntemini uygulayarak salgını kontrol altına almayı başardı. Finlandiya Başbakanı Sanna Marin’in koronavirüs salgını karşısında izlediği politikalar neticesinde kamuoyu destek oranı yüzde 85. Pandemiyle mücadele yöntemleriyle övgü toplayan bir diğer isim olan Danimarka Başbakanı Mette Frederiksen ise, salgının başlarında, sadece çocukların soru sorduğu bir basın toplantısı düzenleyerek çocukların hem korkularını hafifletti, hem de tedbirlerle ilgili kafalarındaki soru işaretlerini giderdi. Tsai Ing-wen liderliğindeki Tayvan, erken müdahaleyle koronavirüs salgınını o kadar başarılı bir şekilde kontrol altına aldı ki şimdi Avrupa Birliği ve diğer ülkelere yardım için milyonlarca maske ihraç ediyor. Avrupa’nın en büyük ekonomisini yöneten kadın lider Angela Merkel, fizikçi olmasının getirdiği bilime dayalı bakış, Covid-19 pandemisiyle mücadelede de kendisini gösterdi. Almanya, pandemiyle göreceli olarak en iyi mücadele eden ülkeler arasında gösterilirken, Merkel’in sağlık krizini yönetme şekli övgü topladı. Avrupa Merkez Bankası Başkanı Christine Lagarde, salgının yarattığı ekonomik krizi hafifletmek için Aralık ayında güçlü bir parasal teşvik paketi hayat geçirdi. Dünya ülkeleri kadın liderlerin yönetimi istediMoldova’da mevcut Cumhurbaşkanı İgor Dodon’a karşı yarışan, Eylem ve Dayanışma Partisi lideri Maia Sandu ikinci tur seçimlerini kazandı, ülkenin ilk kadın Cumhurbaşkanı oldu. Yunanistan parlamentosunda yapılan seçimlerde, sivil özgürlükler, çevre, azınlık ve mülteci sorunları gibi konulardaki hassasiyetiyle tanınan Katerina Sakellaropoulou ülkenin ilk kadın cumhurbaşkanıseçildi. Litvanya’da koalisyonu kadın liderler kurdu. Başbakan seçilen Ingrida Šimonytė, ilke kez kadınların liderlik ettiği partilerle kurulan bir koalisyon hükümetiyle ülkeyi yönetiyor. Gabon’un eski Savunma Bakanı Rose Christiane Ossouka Raponda başbakan olarak atandı. Raponda, Gabon tarihindeki ilk kadın başbakan oldu. Togo’da Cumhurbaşkanı Özel Kalem Müdürü Victoire Dogbe Tomegah, Başbakan olarak görevlendirildi. Dogbe Tomegah, ülkenin ilk kadın başbakanı. Kosova Cumhurbaşkanı Hashim Thaçi ve Kadri Veseli’nin istifasından sonra Vjosa Osmani, geçici cumhurbaşkanı seçildi. Yeni Zelanda seçimlerinde Jacinda Ardern’in İşçi Partisi, daha önce görülmemiş bir çoğunluk ile tarihi bir zafer kazandı. Ardern oyların oyların yüzde 49’unu alarak ikinci kez başbakan seçildi. Tayvan’da devlet başkanlığı seçimini ise halihazırda makamda olan Tsai Ing-wen yüzde 57’lik oranıyla kazandı. *Bu bölümü esitlikadaletkadin.org'dan derledik. |
(EMK)