Kadıköy Belediyesi’nin, Askeri Darbelerin Asker Muhalifleri Derneği’nin (ADAM-DER) katkılarıyla yaptırdığı İşkence Mağdurlarına Saygı Anıtı, yarın 12 Eylül darbesinin 33. yıldönümünde açılıyor.
Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi'nden Prof. Dr. Rahmi Aksungur’un eseri olan anıt, kamuoyunda “Ziverbey Köşkü” olarak bilinen Zihnipaşa Köşkü’nün bulunduğu alandaki Kuşluk Parkı’nda açılacak.
İşkence Mağdurlarına Saygı Anıtı hakkında zamanında Ziverbey Köşkü’nde tutulan ve işkenceye maruz bırakılan Barış ve Demokrasi Partisi (BDP) Milletvekili Ertuğrul Kürkçü, Bilgi Üniversitesi Yayınları Genel Yayın Yönetmeni Fahri Aral ve çevirmen yayıncı Ayşe Bilge Dicleli ile konuştuk.
Projeye katkı sunanlardan ADAM-DER Başkanı Tuna Atalay 12 Mart 1971 ve 12 Eylül 1980 darbelerinde TSK'dan tasfiye edilen askerler olarak her yıl 12 Mart'ta Ziverbey Köşkü'nün olduğu yerde basın açıklaması yaptıklarını, anıt fikrinin de geçen yıl orada işkence gören bir arkadaşlarının fikri olduğunu söylüyor.
"Biz de bu fikri Kadıköy Belediyesi ile paylaştık. Kadıköy Belediye Başkan Yardımcısı Mustafa Demircan'la görüştüm. Neticede böyle bir anıt ortaya çıktı.
"Bu anıt, işkenceye karşı mücadele eden insan hakları savunucularının, demokrasiden, özgürlüklerden yana güçlerin verdiği mücadelenin bir simgesi olarak görülebilir. Toplumsal duyarlılığı artırmak açısından önemli görüyorum."
Dicleli: İbret anısı olacağını düşünüyorum
“Her ne kadar orada yaşadıklarımı hatırlamak istemiyor olsam da en azından bundan sonrası için bir ibret anısı olacağını düşünüyorum. Bu girişimden dolayı hem Kadıköy Belediyesi'ne hem de ADAM-DER'e teşekkür ediyorum.
“12 Eylül'le hesaplaşma noktasında çok daha ciddi adımlar atılması gerektiği düşüncesindeyim. En başta 12 Eylül anayasasının değiştirilmesi gerekiyor. Diğer ülkelerde darbelerle hesaplaşma adına çok daha ciddi adımlar atıldı. Bizde ise göstermelik bazı gelişmeler oldu.”
Aral: Keşke köşk olsa ve müze yapılsaydı
“Köşkün yerinde olmaması orada yaşananları hafızalardan siliyor. Tabii bizlerin hafızalarından silemez ama yeni kuşaklara bunları aktarmak oldukça zor.
“Öyle bir anıtın yapılmazsı önemli ama mesela Nazi toplama kamplarında olduğu gibi müze haline getirilse daha anlamlı olurdu.
Orada çok acılar yaşandı. Hiç unutmuyorum. Bir akşam ben işkenceden yeni gelmiştim. Bitişik odaya paldır küldür birini getirdiler. Meğer Kızıldere olayları yaşanmış ve getirilen de Ertuğrul Kürkçü'ymüş. Onu da seslerden ve küfürlerden anladım.
“12 Eylül'le hesaplaşmak o kadar kolay değil. Siyasi iktidar ‘Ben her şeyle hesaplaşırım’ diye yola çıktı ama toplumun yıllarca çektiği acılarla yüz yüze gelemedi.”
Kürkçü: Sadece işkencede zincirlerimi çözerlerdi
“Köşkte yapılan işkencelerin ve işkenceye maruz kalanların ve bu işkenceleri düzenleyen darbeci generallerin unutulmaması için önemli. Bu anıt orada durduğu sürece insanlar farkında olsa da olmasa da bir zamanlar o anıtın karşısındaki kapının arkasında başka insanlara işkence edildiğini bilecek.
“Ben orada 30 gün boyunca kaldım. Sadece sorgu ve işkence için zincirlerim çözülüyordu. Onun dışında zincirlerle yatağa bağlı olarak tutuluyordum. Burada geçirdiğim zulüm dolu anları unutmuyorum.
“Ancak maalesef sonuncu işkence görenler bizler değildik. Bizlerden sonraki kuşaklar bu özel harp dairesine bağlı işkence komitesinin çok daha ağır zulümlerini yaşadılar.
“Bu işkencehaneyi yönetenlerden biri bana sorguda ‘yargılanarak öldürülecek son kuşaksınız. Sizden sonra kimseyi yargılamakla uğraşmayacağız’ demişti.
“Geçtiğimiz yıllar onun dediği gibi insanların yargılama olmadanöldürüldüğünü göstedri. Bu yapı aslında kilit taşları yerinden sökülmeksizin varlığını idame ettiriyor.
“Şimdilik bunun Kürtlere karşı daha çok kullanılıyor olması onun sanıldığı gibi ortadan kalkmış olduğu anlamına gelmiyor. Gezi deneyimi de bize gösteriyor ki aslında Türkiye'yi yöneten herkes elinde böyle bir özel aygıt olmasını istiyor.
“Ha Tayyip Erdoğan'ın işkencecileri ha 12 Mart'ın ha 12 Eylül'ün işkencecileri. Devlet işkencesiz yapamıyor maalesef.” (EKN)
* İşkence Mağdurlarına Saygı Anıtı, 12 Eylül Perşembe (yarın) saat 14.00’te açılacak. Kuşluk Parkı, 19 Mayıs Mahallesi, Sultan Sokak (19 Mayıs Mahallesi Muhtarlığı karşısı), Kadıköy
