22 Aralık 2024 tarihinde İstanbul Havalimanı’nda ortaya çıkarılan bir hayvan kaçakçılığı girişimi sırasında bulunan goril yavrusu Zeytin, dokuz aydır Türkiye’de izole koşullarda tutuluyor.
Kamuoyunun yoğun tepkisi ve hayvan hakları savunucularının yürüttüğü kampanyalar sonucunda Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü, Eylül ayı içerisinde Zeytin’in bir rehabilitasyon merkezine gönderileceğini duyurdu ancak henüz bu konuda bir adım atılmadı.
Yavru goril ‘Zeytin’ Nijerya’ya gönderiliyor
Hayvan hakları savunucuları bugün itibariyle kamuoyunun bilgilendirilmesi gereken kritik soruları yetkililere yönlendirdi. İşte Zeytin’in akıbetine ilişkin yanıtlanmayı bekleyen o sorular:
1. Gönderim Tarihi ve Bürokratik Süreç Zeytin’in kesin gönderim tarihi ne zaman açıklanacak? CITES (Nesli Tehlike Altındaki Türlerin Uluslararası Ticaretine İlişkin Sözleşme) kapsamındaki izinlerin ve Türkiye–Nijerya arasındaki yazışmaların hangi aşamada olduğu neden belirsiz?
2. Gideceği Rehabilitasyon Merkezi Yavru gorilin PASA (Pan African Sanctuary Alliance) çatısı altındaki bir merkez olan Drill Ranch’e gönderilmesi gerektiği defalarca dile getirilmiştir. Drill Ranch, gorillerin sosyal entegrasyonu ve rehabilitasyonu konusunda uluslararası standartlara uygun ve akredite bir kurumdur.
Kamuoyunun sorusu açıktır: Zeytin gerçekten Drill Ranch’e mi gönderilecektir? Yoksa Türkiye’de bir hayvanat bahçesinde tutulma riski devam etmekte midir?
3. Sağlık ve Refah Durumu Zeytin’in en son sağlık kontrolünün ne zaman yapıldığı, gelişimsel olarak nasıl bir durumda olduğu bilinmemektedir. Uzmanlar, yavru gorilin dokuz ay boyunca yalnızca iki insanla temas kurmasının sosyal tecrit anlamına geldiğini ve bilişsel gelişimini olumsuz etkileyebileceğini vurgulamaktadır.
4. Yolculuk ve Bağımsız Denetim Zeytin’in yolculuğu sırasında bağımsız uzmanların gözlemci olarak sürece dahil edilip edilmeyeceği belirsizdir. IUCN, PASA, CITES ve Jane Goodall Institute (JGI) gibi uluslararası kurumlarla işbirliği yapılıp yapılmadığı netleştirilmelidir.
5. Kamuoyunun Bilgilendirilmesi Hayvan hakları savunucuları, Bakanlığın resmi ve kapsamlı bir bilgilendirmeyi hangi tarihte yapacağını sormakta. Kamuoyunun ve uzmanların sürece katılımı, Zeytin’in geleceği için güvence oluşturacaktır.
Süreci kim, nasıl yürütecek?
Hayvan hakları savunucuları Türkiye yetkililerine çağrı yaparak CITES (Nesli Tehlike Altında Olan Yabani Hayvan ve Bitki Türlerinin Uluslararası Ticaretine İlişkin Sözleşme) sözleşmesine sadık kalınması gerektiğini Zeytin’i bir hayvanat bahçesinde teşhir edilemeyeceğini belirtti.
- Zeytin’in fiziksel ve psikolojik sağlığı güvence altına alınmasını talep eden hayvan hakları savunucuları
- Zeytin ne zaman ve nereye gönderilecek?
- Sağlığı güvence altında mı?
- Bu süreç bağımsız ve uluslararası gözlemcilerle şeffaf şekilde yürütülecek mi? sorularına yanıt bekliyor.
CITES Nedir?
CITES (Nesli Tehlike Altında Olan Yabani Hayvan ve Bitki Türlerinin Uluslararası Ticaretine İlişkin Sözleşme), hükümetler arasında imzalanan uluslararası bir anlaşmadır. Amacı, yabani hayvan ve bitki örneklerinin uluslararası ticaretinin türlerin varlığını tehdit etmemesini sağlamaktır.
CITES, 1963 yılında IUCN (Dünya Doğayı Koruma Birliği) üyelerinin katıldığı bir toplantıda alınan bir karar sonucunda hazırlanmıştır. Sözleşme metni, 2 Mart 1973 tarihinde Amerika Birleşik Devletleri, Washington, DC'de 80 ülkenin temsilcilerinin katıldığı bir toplantıda nihai olarak kabul edilmiş ve 3 Mart 1973 tarihinde imzaya açılmıştır. CITES, 1 Temmuz 1975 tarihinde yürürlüğe girmiştir.
CITES, uzun yıllardır en fazla üyeye sahip koruma anlaşmaları arasında yer almakta olup, şu anda 185 taraf bulunmaktadır.
Yabani hayvan ve bitki ticareti ülkeler arasında sınırları aştığı için, bu ticareti düzenleme çabaları, belirli türlerin aşırı sömürülmesini önlemek için uluslararası iş birliği gerektirmektedir. CITES, bu iş birliği ruhuyla tasarlanmıştır. Günümüzde, ister canlı örnek, ister kürk manto veya kurutulmuş ot olarak ticareti yapılsın, 40.000'den fazla hayvan ve bitki türüne farklı düzeylerde koruma sağlamaktadır.
(NÖ)
