Esas olarak 22 Temmuz seçimleri sonrasında tamamlanacak çalışmanın ilk etap bulguları üzerine iki akademisyenin yazdıkları makaleyi aktarıyoruz.
Bu çalışma İzmir seçmen eğilimlerini mahalle bazında ekonomik temelli bir incelemeye tabi tutma, seçmenlerin parti tercihlerinin 3 Kasım 2002'den 22 Temmuz 2007'ye değişip değişmediğini belirleme amacını gütmektedir.
Seçmenlerin parti tercihlerine etki yapan ekonomik faktörleri belirlemek amacıyla çeşitli yaklaşımlar geliştirilmiştir. Bu yaklaşımlardan biri, herhangi bir coğrafi birimde belirli bir örneklem grubuyla seçmenlerle yüz yüze görüşmeye dayalı bir alan çalışmasına dayalı olabilir. Burada seçmenlerin haftalık, aylık, bireysel, hane gelirlerinin ne olduğu kendilerine sorulup, buradan hareketle, parti tercihleriyle ekonomik durumları, sınıfsal konumları arasında bir ilişki kurulabilir. Bu yaklaşımla siyasi partilerin toplumsal temelleri, tabanları hakkında da bilgi sahibi olunabilir.
Seçmenlerin parti tercihlerine etki yapan ekonomik faktörleri belirlemek amacıyla ampirik çalışma dışında, geçmişe yönelik parti tercihlerini veri alıp, coğrafi mekanların ekonomik özellikleriyle partilerin oy oranları karşılaştırılıp, bir takım çıkarsamalarda da bulunulabilir. Bu tür çalışmalarda alanda çalışma yapmadan, salt mevcut veriler üzerinden birtakım çıkarsamalarda bulunulabilir.
Devam eden bir çalışma
"İzmir seçim coğrafyası: 3 Kasım 2002 ve 22 Temmuz 2007 genel seçimleri mahalle örneğinde karşılaştırmalı bir inceleme" isimli çalışma devam eden ve 22 Temmuz genel seçimlerinin mahalle bazında kesin sonuçlarının yayınlanmasının ardından tamamlanacak bir çalışmadır.
Fakat çalışmanın 1. etabı tamamlanmış, siyasal partilerin oy güçleri İzmir metropol alan örneğinde ekonomik varsıllık yakınsaması temelinde bir gösterge yardımıyla analiz edilmiştir.
Bu gösterge, İzmir mahallelerinin 2006 yılına ait gayrimenkullerin m2 rayiç birim fiyatı temelinde sınıflandırılmasıyla elde edilmiştir. Bunun ardından İzmir mahalleleri, mahallelerde bulunan arsa ve arazilerin metrekare rayiç bedellerine göre beş kademeye ayrılmıştır. Birinci kademeye "Üst", ikinci kademeye "Üst-Orta", üçüncü kademeye "Orta", dördüncü kademeye "Alt-Orta" ve beşinci kademeye "Alt" adı verilmiştir.
1. kademeye dahil mahallerde toplam kayıtlı 178 bin 582, 2. kademede kayıtlı 294 bin 226, 3. kademede kayıtlı 261bin 730, 4. kademede kayıtlı toplam 541 bin 105 ve 5. kademede kayıtlı 411 bin 668 seçmen vardır.
1.kademedeki mahallerde gayrimenkullerin metrekare rayiç bedeli 501-2 bin 500 YTL arası, 2. kademede 201-500 YTL arası, 3. kademede 101-200 YTL arası, 4. kademede 51-100 arası, 5. kademede 5-50 YTL arasındadır.
Görüldüğü gibi, İzmir eski metropol alanında siyasal partilerin kaderi en fazla seçmene sahip 4. ve 5. kademedeki yoksul mahallelerde seçmenlerin tercihlerine bağlı.
CHP zenginlerden AKP yoksullardan oy aldı
Bu yoksul mahallerde Adalet ve Kalkınma Partisi (AKP) 3 Kasım 2002 genel seçimlerinde 1. partiydi. Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) ise 1. kademede yer alan üst kategorideki 22 zengin mahallede birinci parti olup, buralarda CHP oyları yüzde 60'ın üzerine kadar çıkmıştır. Örneğin Karşıyaka Mavişehir mahallesinde CHP 3 Kasım'da yüzde 63.1 oy alırken, AKP ortalaması yüzde 3.5. Bu mahallede rayiç bedel 2 bin 400 YTL'dir.
CHP oyları mahallerdeki gayrimenkul metrekare rayiç bedeli azalırken düşmekte, metrekare birim fiyatı yükseldikçe CHP oyları da artmaktadır. AKP, MHP, hatta GP için farklı bir durum söz konusu.
Örneğin, Konak'ta Özgür mahallesi metrekare birim fiyatının 17 YTL olduğu bir mahalle. Burada AKP oy ortalaması yüzde 44.3, CHP yüzde 12.4.
GP, 3 Kasım'da AKP kadar olmayan bir oy ayrışmasına sahip olsa da, kentin yoksul Roman mahallelerinde oy patlaması yapmış. Örneğin Ege mahalalesi: yüzde 48.9, Hilal mahallesi; yüzde 50.4.
MHP zengin mahallelerde yükselişte
Yeni tamamladığımız bir araştırmada dikkati çeken bir bulgu, CHP'nin oy gücünün en fazla olduğu mahallelerin üst-orta kademedeki mahalleler olması.
Üst kademedeki mahallelerde 3 Kasım'a göre Milliyetçi Hareket Partisi (MHP) oylarında çok belirgin bir artış var. Anlaşılan o ki, tuzu kurular da yoksun ve yoksullar gibi, güvenlik endişesiyle metropolde MHP'ye yönelmeye başladılar.
Bağımsızların tabanı yoksullar
Son bir not, Demokratik Toplum Partisi'nin (DTP) desteklediği bağımsız adaylara oy vermeyi düşünen seçmenler, İzmir'de alt kademedeki yoksul mahallelerde yerleşik durumda. Bir başka anlatımla, bağımsızlara gelen destek, öncelikle en yoksul kesimden.
Bu tablonun ilan ettiği en yalın gerçek, seçmenin oy verme davranışında, ideolojilerin tasfiyesi dillendirilse de seçmen halen ekonomik, sınıfsal temellerle de oy kullanmaya devam ediyor olduğudur.(GEG/TT/EÜ)
