Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev ve Ermenistan Başbakanı Nikol Paşinyan, ABD Başkanı Donald Trump’ın ev sahipliğinde 8 Ağustos’ta Beyaz Saray’da gerçekleşen üçlü zirvenin ardından “barış için yol haritası” olarak tanımlanan ortak bir deklarasyona imza attı.
Deklarasyonda, sınırların belirlenmesi, rehinelerin iadesi, ulaşım hatlarının açılması ve bölgesel işbirliğinin geliştirilmesi gibi başlıklar yer aldı. Paşinyan, iki ülke arasında karşılıklı egemenlik ile toprak bütünlüğüne tam saygı temelinde yeni bir dönemin kapılarının aralandığını söyledi.
18 Ağustos’ta Ermenistan halkına seslenen Paşinyan, barış sürecine dair şöyle dedi:
“Barış hakkında insanlar elbette hayal kurmuşlardır; ancak diğer yandan barış kelimesini kullananlar sıklıkla yargılanmış ve eleştirilmiştir. Dolayısıyla barış bizim için alışılmadık ve yabancı bir durumdur ve lütfen bu gerçeği küçümsemeyelim. Bu gerçeklik, barış içinde yaşamanın ne anlama geldiğini, barışın ne anlama geldiğini ve neye benzediğini pratik olarak sıfırdan öğrenmemiz gerektiği anlamına gelir. Bunu düşündüğünüzde, onu elbette Azerbaycan ile birlikte, tek başına değil, inşa edip yaratacağımızı anlarsınız. Ancak şu da bir gerçektir ki, kurulan barış, tıpkı yeni doğmuş bir bebeğin günlük bakım ve ilgiye ihtiyaç duyması gibi, günlük bakım ve ilgi gerektirir.”
Zengezur/Syunik Koridoru nedir?
— bianet (@bianet_org) August 22, 2025
👉 Koridor yalnızca Azerbaycan-Ermenistan barış sürecinin değil; küresel enerji yolları, bölgesel ticaret ve jeopolitik güç dengelerinin de merkezinde yer alıyor. pic.twitter.com/8hwhKqzS4V
Barış görüşmelerinin “ağır” ilerlemesinin nedenlerinden biri, Azerbaycan ve Türkiye’nin “Zengezur Koridoru”, Ermenistan’ın ise “Syunik Koridoru” adını verdiği, ABD’nin devreye girmesiyle ise “Trump Uluslararası Barış ve Refah Yolu” olarak anılan tartışmalı bölge.
Ermenistan’ın “Syunik” demesi, kendi egemenlik haklarını vurgulama isteğinden; Azerbaycan ve Türkiye’nin “Zengezur” adlandırması ise tarihsel ve jeopolitik bağ iddialarından kaynaklanıyor. Paşinyan ise tüm bölgeyi kapsayan daha geniş bir vizyonla “Barış Kavşağı Projesi”ni öneriyor.
Trump’ın arabuluculuğunun ardından, Nahçıvan ile Azerbaycan’ı doğrudan birbirine bağlayacak 43 kilometrelik koridorun, 99 yıllığına ABD şirketlerine kiralanmasına karar verildi. Anlaşmaya göre kira süresi bir 99 yıl daha uzatılabilecek.
Azerbaycan ile Ermenistan arasında imzalanan 'barış anlaşmasının' maddeleri
Stratejik konumu
Koridor, Güney Kafkasya’daki jeopolitik dengeleri doğrudan etkileyen stratejik bir konuma sahip. Hat, Türkiye için, Azerbaycan üzerinden Orta Asya’ya kesintisiz kara ve demiryolu bağlantısı kurma imkânı tanıyor ve “Türk Dünyası entegrasyonu” açısından kritik görülüyor. Çin ve Orta Asya ülkeleri içinse koridor, Pekin’den Avrupa’ya uzanan “Orta Koridor” projesini güçlendiriyor.
Rusya açısından koridor, Kafkasya’daki nüfuzunu sürdürmek için önemli bir araç olarak görülüyor.
İran için ise koridor önemli bir kaygı kaynağı. Zira ABD’nin denetimine açılması halinde İran’ın Ermenistan üzerinden Kafkasya ve Avrupa’ya uzanan bağlantısı zayıflayacak, Tahran’ın bölgedeki stratejik önemi azalacak. İran Cumhurbaşkanı Mesud Pezeşkiyan da konunun bölge ülkeleri tarafından çözülmesi gerektiğini belirterek Paşinyan’ın ABD destekli tutumunu eleştirdi. Ancak Paşinyan, 19 Ağustos’ta Erivan’da resmî törenle ağırladığı Pezeşkiyan’a, Ermenistan üzerinden geçecek ulaştırma hatlarının tamamen Ermenistan’ın yargı yetkisi altında olacağını söyleyerek kaygıları gidermeye çalıştı.
Avrupa Birliği ve ABD ise koridoru enerji güvenliği, Rusya ve İran’a bağımlılığın azaltılması ve Çin’den Avrupa’ya uzanan ticaret yollarının güvence altına alınması açısından kritik görüyor.
Dolayısıyla Syunik/Zengezur Koridoru yalnızca Azerbaycan-Ermenistan barış sürecinin değil; küresel enerji yolları, bölgesel ticaret ve jeopolitik güç dengelerinin de merkezinde yer alıyor.
Kaynaklar: Armenpress, Ermenistan Kamu Radyosu, Civilnet, Agos Gazetesi, Anadolu Ajansı. (TY)
