Zehirli Kimyasallar Zirvesi Başladı

Sivil toplum, BM ve ülke temsilcileri, insan elinden çıkmış en tehlikeli kimyasalların nasıl denetleneceğini tartışıyor. Uruguaydaki toksik kimyasallar zirvesinde, Stockholm Sözleşmesinin nasıl uygulanacabileceği konuşulacak.

Punta del este

Sivil toplum örgütleri, Birleşmiş Milletler ve 130 ülkenin temsilcileri, insan yapısı en tehlikeli kimyasalların kullanımını yasaklayan Stockholm Sözleşmesi'ni gözden geçirmek, nasıl uygulanacağını tartışmak üzere bir araya geldi.

Kalıcı Organik Kirleticiler

İnsanlar ortadan kalkması oldukça güç olan organik bileşikler üretmeyi öğrenmişlerdir. Bunun sonucu olarak da, bu bileşikler, yoğun bir şekilde çevreye yayılmış olarak bulunurlar. Bu kimyasallar "Kalıcı Organik Kirleticiler" (KOK) terimiyle adlandırılır. Bunlar bilinen en tehlikeli kimyasal zehirlerdir.

Birçok KOK, çevreye salındığında, yıllarca hatta on yıllarca kalıcı olmaktadır. Birçok KOK da, insan ve hayvanların yağ dokularında ortaya çıkmaktadır (Bioaccumulate: Biolojik birikim). İşte bu üç özellik, KOK'ları bu kadar tehlikeli kılmaktadır; uzun süreli kalıcılık, zehirlilik ve biyolojik olarak birikmeye elverişli oluş.

Klorin'in yanma sürecinin bir yan ürünü olan Dioksin, bilimsel olarak, bilinen en tehlikeli KOK'lardan biridir. Uluslararası Kanser Araştırmaları Kurumu (IARC) Dioksin'i temel bir kanserojen olarak sınıflandırmaktadır.

KOK'lar, düşük miktarlarında dahi, son derecede zehirlidir ve hava akımı yardımıyla uzun mesafeler katederek tüm dünyada vahşi yaşamı ve insanları tehlikeye sokmaktadırlar.

Dünya hükümetleri bu tehlikeli maddelerin ortadan kaldırılması gerekliliğini 2001 yılında "Stockholm - Kalıcı Organik Kirleticilerden Arınma Sözleşmesi"ni imzalayarak onaylamışlardır. Bu arınma planında Dioksinleri de içeren 12 tane organoklorin, önceliklidir.

- Greenpeace Türkiye

Geçen yıl yürürlüğe giren Stockholm Sözleşmesi, 12 "kalıcı organik kirletici" maddenin üretimini, kullanımını ve atıklardan kurtulma süreçlerini yasaklamayı ya da katı bir şekilde denetlemeyi amaçlıyor.

Kalıcı Organik Kirleticiler (KOK), kansere yol açabiliyor, bağışıklık sistemine zarar verebiliyor.

Stockholm Sözleşmesi'nin hedef aldığı 12 KOK, "kirli düzine" olarak da anılıyor.

Bunların arasında şu maddeler yer alıyor:

* DDT:Böcek ilacı olarak kullanılıyor, doğal yaşama zarar veriyor, kuş yumurtalarının kabuklarını inceltiyor.

* PCB (polychlorinated biphenyl): Genellikle elektronik transformatörlerde kullanılıyor; kanserojen olduğu düşünülüyor.

* Dioksinler: Tehlikeli atıkların yanmasıyla ortaya çıkıyor. İnsan vücudunun bağışıklık sistemine zarar veriyor.

"Kirli düzine"de yer alan maddelerin çoğu, aşama aşama ortadan kaldırılıyor. Bu, sözleşmeye taraf olanların bu maddeleri üretmemesi, kullanmaması ve satmaması anlamına geliyor. Aynı zamanda, stokları da yok etmeleri anlamına geliyor.

Fakat bazı ülkeler, bu kapsamda kimi muafiyetler elde etmiş durumda. Örneğin, 20'yi aşkın Afrika ülkesi, sıtmaya yol açan sivrisinekleri öldürüp kaçırdığı için DDT kullanmayı sürdürüyor. Öte yandan, bu muafiyetler her üç yılda bir gözden geçiriliyor. (TK)